Η ιδέα (της Ένωσης) δεν πεθαίνει ποτέ

Το Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950 υπήρξε η πρώτη και μοναδική φορά στην κυπριακή Ιστορία που οι μάζες επέβαλαν επίσημα στην ηγεσία την ιδέα της Ένωσης ως κεντρικό εθνικό στόχο. Δεν ήταν απλώς ένα όραμα. Ήταν η κύρια πολιτική επιδίωξη.

Πάνω σε αυτόν τον εθνικό στόχο στηρίχθηκε και ο Αγώνας του ’55. Ακόμα και μετά την Ζυριχική ανεξαρτησία, το 1967, με πρωτοβουλία του Γλαύκου Κληρίδη και του Εζεκία Παπαϊωάννου η κυπριακή Βουλή,

με ομόφωνο ψήφισμά της, τάχθηκε υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα. Ωστόσο, αυτός ο προαιώνιος πόθος, με τον οποίο μεγάλωσαν γενιές και γενιές Κυπρίων, ανακόπηκε βίαια το 1974 με την τουρκική εισβολή. Η κατοχή ανέτρεψε τον στόχο της Ένωσης πέρα από τα όρια του εφικτού.

Τα νέα πολιτικά δεδομένα, και η ιστορική ανάγκη επιβίωσης στα έσχατα όρια του Ελληνισμού, υποχρέωσαν σε επαναπροσδιορισμό του «εφικτού» και έθεσαν ως κεντρικό πολιτικό αφήγημα την Απελευθέρωση. Αφήγημα που σταδιακά (με απαρχή τις συμφωνίες του 1977) αποκτά αλλοτριωμένο περιεχόμενο, προτού καταλήξει σήμερα να οριοθετείται ως κεντρικός πολιτικός στόχος η επί του εδάφους διχοτόμηση με την δημιουργία μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας.

Παρ' όλα αυτά -ακόμα και μετά την τραγωδία του 1974 και τα αλλεπάλληλα αποτυχημένα στρατηγήματα της πολιτικής ηγεσίας για επίλυση του Κυπριακού- ένα μεγάλο μέρος της μάζας του Κυπριακού Ελληνισμού εξακολουθεί να πιστεύει στο «ευκταίο». Στην Ιδέα της Ένωσης. Στο αδιόρατο εκείνο νήμα, που συνδέει την ιστορική αλληλουχία με τα σημερινά δεδομένα. Αυτό που καθορίζει τις αξίες και την ταυτότητά μας: «ποιοι είμαστε;», «τι κάνουμε;» και «πού πάμε;».

Η Ένωση, εξ ορισμού, δεν έχει διχαστικό περιεχόμενο, αλλά θέτει τα όρια του «εφικτού». Και μπορεί κάποιοι σήμερα να εκμεταλλεύονται εκείνον τον προαιώνιο πόθο για να παραπλανήσουν τις μάζες ή για να εξυπηρετήσουν τις προσωπικές ατζέντες και συμφέροντα, αλλά η Ιδέα παραμένει αναλλοίωτη. Δεν μεταλλάσσεται, ούτε προσαρμόζεται σε νέα πολιτικά αφηγήματα, ξένα προς αυτήν.

Είναι οι αξίες όπως εκφράζονται μέσα από το «ευκταίο» που (καθ)ορίζουν τα όρια του εφικτού. Τα έσχατα όρια. Και τα έσχατα όρια δεν είναι η διχοτόμηση. Είναι η Απελευθέρωση.

Υστερόγραφο 1: Οι ιδέες δεν πεθαίνουν ποτέ.

Υστερόγραφο 2: Ο Ελληνισμός είναι ένας και αδιαίρετος. Ο ακρωτηριασμός της Μακεδονίας… ματώνει και την Κύπρο.

Υστερόγραφο 3: Αντί επιλόγου, κλείνω με τα λόγια του Κώστα Μόντη:

Και τι θα γίνει τώρα,

θα σχίσουμε τα παλιά μας τετράδια

που ‘ταν γεμάτα χρωματιστή «Ένωση»,

θα σχίσουμε τα παλιά μας σχολικά τετράδια

που ‘ταν γεμάτα «Ένωση» διακοσμημένη με γιασεμιά και

λεμονανθούς και μαργαρίτες,

θα σχίσουμε τα παλιά αναγνωστικά των παιδιών μας

με τις ελληνικές σημαίες,

θα πετάξουμε τ’ αγαπημένο αναμνηστικό σκουφί του Γυμνασίου

με την «Ένωση» στο γείσο,

θα πετάξουμε τον χάρακά τους

και την τσάντα και την μπάλα και το ποδήλατο

που ‘γραφαν «Ένωση»;

Αλήθεια, πέστε μου, τι θα γίνει τώρα;

(ΚΥΠΡΟΣ 1974-1976, Β,605)