Γερμανικές αποζημιώσεις σε βασανισθέντες από τους Ναζί

ΝΕΑ ΑΠΟΔΕΣΜΕΥΣΗ ΒΡΕΤΑΝΙΚΩΝ ΕΓΓΡΑΦΩΝ

Αποδεσμεύθηκαν σήμερα, 21 Μαρτίου 2017, στο Βρετανικό Εθνικό Αρχείο οι τελευταίοι φάκελοι που αναφέρονται σε αποζημιώσεις που πήραν άτομα που είχαν βασανιστεί από τους Ναζί σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Τα έγγραφα αυτά αποδεσμεύθηκαν σε τέσσερεις δόσεις μεταξύ Μαρτίου 2016 και Μαρτίου 2017, με τους σημερινούς φακέλους, πέραν των 1000, να είναι οι τελευταίοι.

Οι φάκελοι αυτοί περιλαμβάνουν λεπτομέρειες υπηκόων του Ηνωμένου Βασιλείου που έκαναν αίτηση για αποζημίωση ως θύματα των κακοποιήσεων από τους Ναζί,

π.χ. ονόματα, μαρτυρίες των βασανισμών τους, λεπτομέρειες των συγγενών τους, ιατρικές εκθέσεις, και τα αποτελέσματα της αίτησής τους.

Συμφωνία μεταξύ των κυβερνήσεων Ηνωμένου Βασιλείου και της Ομόσπονδης Δημοκρατίας της Γερμανίας για σχέδιο αποζημιώσεων ολοκληρώθηκε επίσημα στις 9 Ιουνίου 1964. Η αγγλο-γερμανική Συμφωνία έδωσε £1 εκατομμύριο (στερλίνες) για υπηκόους του Ηνωμένου Βασιλείου που υπήρξαν θύματα των καταδιώξεων των Ναζί ή στους συγγενείς των, αν τα ίδια τα θύματα είχαν πεθάνει. Η ημερομηνία για αιτήσεις έκλεισε στις 31 Μαρτίου 1966 και συνολικά δόθηκαν αποζημιώσεις σε 1015 περιπτώσεις, από τις οποίες οι 238 σε συγγενείς.

Η σημασία των εγγράφων αυτών για τους ερευνητές είναι το γεγονός ότι - ανεξάρτητα από το αν όλες οι αιτήσεις έγιναν δεκτές, βάσει των κριτηρίων που είχαν τεθεί - τους δίνει την ευκαιρία να διαβάσουν για τις διάφορες προσωπικές εμπειρίες καταδιώξεων και βασανισμών που υπέστησαν στα χέρια των Ναζί. Υπάρχει τώρα πρόσβαση σε χιλιάδες έγγραφα που καταγράφουν τις κακομεταχειρίσεις όχι μόνο Βρετανών, αλλά και άλλων υπηκόων στα χέρια των Ναζί. Σημειώνεται ότι για όσους ακόμα βρίσκονται εν ζωή, τα ονόματά των, για λόγους προσωπικών δεδομένων, έχουν διατηρηθεί απόρρητα.

Αιτητές
Αναστασία Γεωργιάδου
Μεταξύ των εγγράφων βρήκαμε και ορισμένα ελληνικά ονόματα. Η πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι της Αναστασίας Γεωργιάδου που κατοικούσε στο Λονδίνο, στη διεύθυνση 79 Rectory Road N.16, και η οποία έκανε αίτηση στις 23 Ιουλίου 1965. Στην επιστολή της κατέθεσε ότι καταδιώχθηκε από τους Γερμανούς, γιατί βοηθούσε Βρετανούς στρατιώτες και άλλους των συμμαχικών δυνάμεων να δραπετεύσουν από την Ελλάδα μετά την κατοχή το 1941. Ζούσε στη Θεσσαλονίκη. Τους προμήθευε με ρούχα και τρόφιμα μέχρι που την πήραν είδηση οι Γερμανοί και τη συνέλαβαν.

Τη φυλάκισαν και την κτυπούσαν. Τον ίδιο καιρό και ο σύζυγός της ήταν κρατούμενος στη Γερμανία και είχε υποστεί βασανισμούς. Η Γεωργιάδου κατάφερε, σύμφωνα με την κατάθεσή της, να δραπετεύσει από τη φυλακή, η δε μητέρα της πέθανε από τα κτυπήματα των Γερμανών, όταν δεν δεχόταν να τη συλλάβουν.

Δυστυχώς, η περίπτωσή της για αποζημίωση απορρίφθηκε, λόγω του ότι δεν προσκόμισε τις απαιτούμενες λεπτομέρειες, σύμφωνα με τα κριτήρια, δηλαδή σε ποιο στρατόπεδο/κέντρο συγκεντρώσεων των Ναζί στη Γερμανία βρισκόταν, ποιες ημερομηνίες, και επιβεβαίωση από τρίτο πρόσωπο της παρουσίας της σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως στη Γερμανία.

Η Αναστασία Γεωργιάδου κρατήθηκε σε φυλακή (και δεν διασαφήνιζε πού) και όχι σε στρατόπεδο συγκεντρώσεων στη Γερμανία, που όριζε η συμφωνία για αποζημιώσεις. (Δεν αναφέρεται αν ήταν κυπριακής καταγωγής αλλά πιθανόν να ήταν).
Όμως, η βοήθεια που προσέφερε στους συμμαχικούς στρατιώτες να δραπετεύσουν από την Ελλάδα μετά την κατοχή το 1941, αναγνωρίστηκε από το Ηνωμένο Βασίλειο με την τιμητική απονομή του πιστοποιητικού του Στρατηγού Αλεξάντερ (General Alexander certificate).

Σάββας Γεωργιάδης Γιώργος
Ο αιτητής αυτός ήταν κυπριακής καταγωγής, αλλά αφενός η αίτησή του κατατέθηκε πολύ αργά, και είχε ήδη κλείσει η ημερομηνία, και, αφετέρου, ο φάκελος γράφει ότι η υπόθεσή του ήταν αμφιλεγόμενη και όχι καθαρή.
Δαμιανός Πονέλης

Η αίτηση του Δ.Π απορρίφθηκε, γιατί τα κριτήρια δεν κάλυπταν οικονομικές απώλειες. Κατοικούσε στη Θεσσαλονίκη.
Νικόλας Νικολάου

Το ίδιο και με τον Ν.Ν, κάτοικο Θεσσαλονίκης, με βρετανικό διαβατήριο. Δεν αναφέρεται αν ήταν κυπριακής καταγωγής, αλλά πολύ πιθανόν να ήταν.

ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος
Λονδίνο, 21.3.2017