Έτσι λειτουργεί το "θαύμα" της Φινλανδικής Εκπαίδευσης

Λιγότερη γραφειοκρατία, περισσότερη αυτονομία στα σχολεία και το εξαιρετικό εκπαιδευτικό προσωπικό είναι κάποιοι από τους λόγους για τους οποίους το φινλανδικό εκπαιδευτικό σύστημα συγκαταλέγεται μεταξύ των καλύτερων στον κόσμο, λέει η Γιάανα Παλογιάρβι, Διευθύντρια Διεθνών Σχέσεων στο Υπουργείο Παιδείας της Φινλανδίας. Σύμφωνα με το διευθυντικό στέλεχος του Υπουργείου, η λήψη ορθολογικών

αποφάσεων και ο πρωτότυπος τρόπος σκέψης βοήθησαν στη δημιουργία ενός συστήματος, το οποίο εκπαιδεύει μαθητές ικανούς να συγκαταλέγονται μεταξύ των αρίστων στην Ευρώπη και στον κόσμο.

Μαζί με την Εσθονία, η Φινλανδία συγκαταλέγεται στα κράτη μέλη της ΕΕ που επιτυγχάνουν τα καλύτερα αποτελέσματα στο Πρόγραμμα Διεθνούς Αξιολόγησης Φοιτητών (γνωστό ως PISA), ενώ ανταγωνίζονται με τις κορυφαίες στη λίστα χώρες, όπως η Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ και η Ιαπωνία.

Η κ. Παλογιάρβι βρίσκεται στην Κύπρο για να παραστεί ως βασική ομιλήτρια στην εκδήλωση «Εκπαίδευση για το μέλλον. Καλές πρακτικές από τη Φινλανδία και πως μπορούν να υιοθετηθούν στην Κύπρο». Σε συνέντευξή της στο ΚΥΠΕ και άλλα ΜΜΕ, η αξιωματούχος του Υπουργείου Παιδείας της Φινλανδίας περιγράφει τις προτεραιότητες της χώρας της στην εκπαίδευση, υπογραμμίζοντας της σημασία μιας εθνικής στρατηγικής με στόχο την αντιμετώπιση των υφιστάμενων προκλήσεων.

Ο φινλανδικός πληθυσμός γηράσκει πολύ γρήγορα και η δημογραφική εξέλιξη είναι ανησυχητική, λέει η κ. Παλογιάρβι, σημειώνοντας τη ζήτηση που υπάρχει στη χώρα της για επαγγέλματα που σχετίζονται με τη φροντίδα των ηλικιωμένων. Ως εκ τούτου, το Υπουργείο της προσαρμόστηκε στις ανάγκες της αγοράς εργασίας για απόφοιτους στους τομείς της υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών, σημειώνει.

«Πολλά εξαρτώνται από τη γενική στρατηγική της χώρας. Προσπαθώντας να σχεδιάσουμε την εκπαίδευση, αυτού του είδους η διορατικότητα καθίσταται πιο σημαντική και δύσκολη από ποτέ» συνεχίζει.

Προσθέτει ότι η φινλανδική στρατηγική συνδέεται με τις τρέχουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα, ενώ σε ερώτηση για την Κύπρο, λέει ότι η Κυβέρνηση θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα αυτό διατυπώνοντας το όραμά της για το μέλλον.

Σημειώνοντας τις ιδιαιτερότητες για κάθε περίπτωση, η κ. Παλογιάρβι λέει ότι δεν είναι δυνατόν να αντιγραφεί το εκπαιδευτικό μιας χώρας σε μια άλλη. Ωστόσο, αναφέρει ότι υπάρχουν κάποιες καλές πρακτικές οι οποίες μπορούν να υιοθετηθούν από άλλες χώρες. «Ένα από τα δυνατά σημεία του φινλανδικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι ότι έχουμε εξαιρετικούς δασκάλους» λέει, προσθέτοντας ότι το επάγγελμα θεωρείται ως μια ιδιαίτερα ελκυστική επιλογή για τους νέους της χώρας.

Σύμφωνα με τη Διευθύντρια Διεθνών Σχέσεων του φινλανδικού Υπουργείου Παιδείας, η χώρας της έχει παράδοση στο να προωθεί πρωτότυπους τρόπους σκέψης. «Μας αρέσει να κάνουμε τα πράγματα λίγο διαφορετικά» λέει, προσθέτοντας ότι οι Φινλανδοί χαρακτηρίζονται από ένα μείγμα ορθολογισμού, έντονου ρεαλισμού και καινοτομίας. «Και αυτό αντικατοπτρίζεται επίσης στο εκπαιδευτικό μας σύστημα» συμπληρώνει.

Εξηγώντας για ποιους λόγους η χώρα της τα πάει «αρκετά καλά» στην αξιολόγηση PISA και στην κατάταξη του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, η κ. Παλογιάρβι δίνει μερικά παραδείγματα τέτοιων πρωτότυπων και ορθολογικών αποφάσεων.

«Είμαστε πολύ καλοί στο να διερωτόμαστε ‘για ποιόν λόγο να κάνουμε τα πράγματα με έναν συγκεκριμένο τρόπο’. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 διερωτηθήκαμε γιατί να έχουμε σχολικούς επιθεωρητές. Καταλήξαμε στο ότι αν έχεις καλά εκπαιδευμένους δασκάλους με ικανότητες, δεν χρειάζεσαι πραγματικά τους επιθεωρητές. Και σταματήσαμε να έχουμε» επιθεωρητές, αναφέρει.

Παράλληλα, σημειώνει ότι από τη στιγμή που οι εκπαιδευτικοί είναι τόσο καλά μορφωμένοι, μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα το υλικό που θα χρησιμοποιήσουν στις τάξεις, χωρίς αυτό να τυγχάνει προέγκρισης.

Ο τελικός μας στόχος είναι να μορφώσουμε νέους ανθρώπους, οι οποίοι θα είναι ικανοί να ανταποκριθούν σε μελλοντικές προκλήσεις και το αποτέλεσμα που επιδιώκουμε είναι να αποκτήσουν δεξιότητες και να ανταποκριθούν στις μελλοντικές ανάγκες, λέει.

Σημειώνει την απουσία πανεθνικών εξετάσεων στην Φινλανδία, καθώς όπως λέει «δεν πιστεύουμε ότι προσφέρουν κάτι» ενώ οι επιδόσεις των μαθητών καταγράφονται μέσα από διαγωνίσματα.

Ένας λόγος που η Φινλανδία τα πάει τόσο καλά στον τομέα της αποδοτικότητας του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η απουσία της γραφειοκρατίας, συνεχίζει. Η κ. Παλογιάρβι εξηγεί ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας είναι ιδιαίτερα αποκεντρωμένο, με τα σχολεία να απολαμβάνουν μεγάλο βαθμό αυτονομίας.

Όσον αφορά τη διδακτέα ύλη, λέει ότι σε αυτήν αντικατοπτρίζονται μια σειρά από αξίες όπως η βιώσιμη ανάπτυξη, η ανεκτικότητα, η διεθνής κατανόηση, η κριτική σκέψη και οι αναλυτικές ικανότητες.

Επίσης προσπαθούμε να ερεθίζουμε την περιέργεια, να προάγουμε τη δημιουργικότητα, να δίνουμε έμφαση στις τέχνες και τη μουσική, τα οποία επιτρέπουν στους μαθητές να εκφράζονται, συμπληρώνει.

Επίσης, η κ. Παλογιάρβι υπογραμμίζει ότι η ανταγωνιστικότητα προκύπτει μέσα από την καινοτομία. «Ως μια μικρή χώρα με πληθυσμό 5,5 εκ. και σχεδόν χωρίς φυσικούς πόρους, χρειαζόμαστε ανθρώπινα μυαλά αν θέλουμε να είμαστε στην κορυφή των δεικτών ανταγωνιστικότητας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ» λέει και προσθέτει ότι «χωρίς καινοτομία και δημιουργικότητα, δεν ξέρω πως θα μπορούσαμε να το πετύχουμε αυτό».

Το εκπαιδευτικό σύστημα στη Φινλανδία χρηματοδοτείται εν μέρει από την Κυβέρνηση και εν μέρει από τις τοπικές αρχές. Σύμφωνα με την κ. Παλογιάρβι, το ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού που πάει στην εκπαίδευση είναι μεταξύ 12% και 13%, κάτι που ισοδυναμεί με το 6% του ΑΕΠ (χωρίς να υπολογίζονται οι δαπάνες για την έρευνα).

«Τα καταφέραμε αρκετά καλά κατά την μεταναστευτική κρίση»

Η Φινλανδία ήταν μεταξύ των χωρών που σήκωσαν δυσανάλογο βάρος μετά την εκδήλωση της μεταναστευτική και προσφυγικής κρίσης το 2015, ωστόσο η κ. Παλογιάρβι λέει ότι το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μπόρεσε να ανταποκριθεί στις προκλήσεις.

Βλέποντας τα πράγματα εκ των υστέρων, ίσως να κάναμε κάποια πράγματα διαφορετικά, αλλά τα πήγαμε αρκετά καλά, λέει η Φινλανδή αξιωματούχος, σημειώνοντας παράλληλα ότι η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι.

Εξηγεί ωστόσο ότι η χώρα της διαθέτει ήδη πολιτικές που προωθούν την ένταξη και στηρίζουν τα πιο αδύναμα μέλη της κοινωνίας, και λόγω αυτών των καθιερωμένων δομών ήταν εύκολο να παρασχεθεί βοήθεια για μια ακόμη ευάλωτη ομάδα.

Η ευελιξία του εκπαιδευτικού συστήματος διευκόλυνε την ένταξη των παιδιών μεταναστών και προσφύγων, τα οποία σύμφωνα με την κ. Παλογιάρβι φοιτούν στις ίδιες τάξεις με τα υπόλοιπα παιδιά της χώρας και μέχρι στιγμής το σύστημα «δουλεύει καλά». Αρχικά, τα παιδιά συμμετείχαν σε ομάδες προσανατολισμού, ώστε να διακριβωθούν οι μαθησιακές τους ικανότητες ενώ λέει ότι όπου χρειάστηκε, παρασχέθηκε και ειδική στήριξη.

Από τη στιγμή που το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι τόσο ευέλικτο, δεν χρειάστηκε να δημιουργήσουμε ένα παράλληλο σύστημα για παιδιά μεταναστών και προσφύγων, απλώς κάναμε μερικές προσθήκες και αλλαγές στο υπάρχον, καταλήγει.

Πηγή: ΚΥΠΕ