Έτσι "ακρωτηριάστηκε" η Δασοπυρόσβεση στην Κύπρο

Συστηματική υποβάθμιση για την Δασοπυρόσβεση στην Κύπρο προκύπτει έπειτα από σειρά μαρτυριών από ανθρώπους που είτε εργάζονται στο Τμήμα Δασών, είτε εργάστηκαν σε σημαντικά πόστα σ' αυτό κατά το παρελθόν.

Ένα μόλις μήνα μετά την καταστροφική πυρκαγιά στη Σολέα, η οποία κατέκαψε περίπου 18,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα δασικής έκτασης, μια σειρά από μαρτυρίες, έρχεται να δώσει περισσότερο φως στην υπόθεση.

Όπως προκύπτει, η υποβάθμιση

Συγκεκριμένα, πριν το 2003 τα φυλάκια επίβλεψης για πυρκαγιές, επανδρώνονταν με δύο πυροφύλακες σε 24ωρη βάση. Τώρα, τα φυλάκια στελεχώνονται από έναν και μόνο πυροφύλακα, ο οποίος παραμένει μόνος επί 12 συνεχόμενες ώρες.

Επιπλέον, πριν το 2003, κάθε Δασικός Σταθμός στελεχωνόταν από έναν τουλάχιστον λειτουργό, ο οποίος παρέμενε καθημερινά σε υπηρεσία, διανυκτερεύοντας. Στους μεγάλους, δε, σταθμούς (Πλατάνια, Κολλέγιο, Παναγιά), υπήρχαν περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι λειτουργοί που βρίσκονταν σε υπηρεσία, ήταν μέχρι και τρεις.

Τι συνέβη μετά το 2003;

Η μείωση του προσωπικού που επήλθε μετά το 2003, έφερε και τη μείωση στην υπηρεσία των δασικών υπαλλήλων. Στην έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου, οι βάρδιες σταματούν περί τις 17:00, ενώ τη νύχτα κανένας δασικός υπάλληλος δεν διανυκτερεύει.

Όσον αφορά στους μεγάλους σταθμούς, ένας μόνο δασικός υπάλληλος βρίσκεται σε υπηρεσία, με εξαίρεση τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο, όταν οι σταθμοί επανδρώνονται με παραπάνω προσωπικό, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις, διάφοροι σταθμοί συμπτύχθηκαν, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένας δασικός υπάλληλος να καλύπτει δύο σταθμούς κατά την υπηρεσία του.

Μαρτυρία δασοπυροσβέστη, ο οποίος μίλησε στο SigmaLive, αναφέρει: «όταν πρωτοδιορίστηκα στα Πλατάνια ήμουν 24 χρονών. Αν κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας μου ήμουν μόνος στο φυλάκιο και ξεσπούσε πυρκαγιά, ήμουν σαν χαμένος. Εάν δεν έβλεπαν τον καπνό συνάδελφοι στην περιοχή και έσπευδαν θα είχαμε κάψει το Τρόοδος».

Πριν το 2003 και κατά τις καλοκαιρινές περιόδους, σε όλους τους Δασικούς Σταθμούς, υπήρχε προσωπικό καθ΄ όλην τη διάρκεια του 24ώρου, ενώ μετά το 2003 πολλοί, από τους Σταθμούς (όπως τα πυροφυλάκια) είχαν προσωπικό μόνο μέχρι τις 19:00.

Η υποβάθμιση συνεχίστηκε περαιτέρω όταν άρχισαν οι περικοπές λόγω της κρίσης, εν έτει 2013. Ο κλάδος των δασικών υπαλλήλων τότε, προχώρησε σε απεργιακά μέτρα απέχοντας από κάθε υπερωριακή εργασία εκτός από τις περιπτώσεις που ξεσπούσε πυρκαγιά. Το αποτέλεσμα ήταν οι Δασικοί Σταθμοί τα απογεύματα των καθημερινών και τα Σαββατοκύριακα, να μένουν μόνο με τους δασοπυροσβέστες, όπως συνέβη και κατά το ξέσπασμα της πυρκαγιάς της Ευρύχου.

Πέραν της απουσίας των δασικών υπαλλήλων από τους Σταθμούς (πολλοί από τους οποίους έχουν 20-25 χρόνια πείρας στις δασικές πυρκαγιές) η συγκεκριμένη κατάσταση είχε επίπτωση και στους νεαρούς δασικούς υπαλλήλους, αφού με την αποχή και τις πρακτικές «εξοικονόμησης» χρήματος, σήμερα ο μηχανισμός αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα του οποίου οι επιπτώσεις εκτιμάται ότι θα είναι πολύ πιο έντονες στο μέλλον: Πολλοί νεαροί δασικοί υπάλληλοι με 5-7 χρόνια προϋπηρεσίας αποκομίζουν ελάχιστη εμπειρία στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών.

«Πολλά από τα αιτήματα μας είναι λογικά. Μας ζητούν να πηγαίνουμε στη δουλειά το Σάββατο σε ωράριο από τις 10:00 μέχρι τις 17:00, με αποζημιώσεις της τάξεως των 30 ευρώ ή να κάνουμε κατάσβεση πυρκαγιάς με 9 ευρώ/ώρα. Πολλοί συνάδελφοι πλέον δεν ενδιαφέρονται να εργάζονται υπερωριακά. Η διεύθυνση του Τμήματος και το Υπουργείο δεν έδειξαν καμία διάθεση να συζητήσουν έστω κάποια αιτήματα ή να κάνουν κάποια αντιπρόταση. Μας αντιμετώπισαν με μια αδιαφορία, δείχνοντάς μας ότι σχεδόν δεν μας είχαν ανάγκη», αναφέρει εργαζόμενος στη Δασοπυρόσβεση.

Η Δασοπυρόσβεση σήμερα

Άλλη μαρτυρία εργαζόμενου του Τμήματος Δασών, αναφορικά με την πυρκαγιά της Σολέας, κάνει λόγο για «βόμβα που εξερράγη», καθώς εδώ και αρκετό καιρό η κατάσταση εξαιρετικά επικίνδυνη.

«Όταν άκουσα τα τραγικά νέα για τους τραυματισμούς και θανάτους, είπα από μέσα μου «η βόμβα εξερράγη» γιατί πραγματικά το Τμήμα Δασών, ίσως λόγω της επιπολαιότητας με την οποία δουλεύει, ήταν μια ωρολογιακή βόμβα», λέει και καταθέτει μια σειρά στοιχείων, τα οποία καταμαρτυρούν τη δύσκολη κατάσταση.

Δεν υπάρχουν κριτήρια για την πρόσληψη πυροφυλάκων. Η μαρτυρία αναφέρει ότι υπάρχουν πυροφύλακες που κοιμούνται και δεν απαντούν τους ασυρμάτους, δεν γνωρίζουν τους δρόμους να κατευθύνουν τα πυροσβεστικά, δεν ξέρουν να μιλήσουν στον ασύρματο και να μεταφέρουν ακόμα και απλές εντολές.

Τα κριτήρια για την πρόσληψη δασοπυροσβεστών είναι ελλιπή. Μετά την πυρκαγιά του Σαϊττά θεσπίστηκε για πρώτη φορά κριτήριο ως η αθλητική δοκιμασία, το οποίο ωστόσο, κατά την τελική πρόσληψη δεν λαμβανόταν υπόψη από τους υπεύθυνους.

Οι σταθμοί είναι γεμάτοι υπέρβαρους, ηλικιωμένους, δασοπυροσβέστες, οι οποίοι προσλαμβάνονται συνεχώς επί πολλά χρόνια, χωρίς ανανέωση. Όσο για τους οδηγούς των πυροσβεστικών οχημάτων, το μόνο κριτήριο είναι να είναι κανείς κάτοχος επαγγελματικής άδειας, ενώ δεν προσφέρεται καμία εκπαίδευση για οδήγηση σε επικίνδυνους δρόμους.

Τέλος, αναφορικά με τους δασικούς υπαλλήλους και σύμφωνα με τη μαρτυρία, «κανένας δεν περνά από καμιά αθλητική δοκιμασία, κανένα έλεγχο υγείας, κ.ο.κ. Υπάρχουν δασικοί υπάλληλοι, οι οποίοι είναι τόσο υπέρβαροι που χρειάζονται ιατρική βοήθεια. Και δεν υπάρχει καμιά πρόνοια για την κατάσταση αυτή», προσθέτει.

Η απώλεια ζωών

Το τραγικότερο αποτέλεσμα των πυρκαγιών του φετινού καλοκαιριού, είναι η απώλεια ανθρώπινων ζωών. Όπως αναφέρουν δασοπυροσβέστες, «ένα τμήμα που θα έπρεπε να έχει τα πιο καλά 4 x 4 αυτοκίνητα από οποιονδήποτε άλλο, με λύπη μας παρατηρούμε ότι μέλη των επαρχιακών διοικήσεων κυκλοφορούν με ολοκαίνουργια διπλοκάμπινα, ενώ εμείς πηγαίνουμε σε πυρκαγιές, μεταφέροντας προσωπικό με αυτοκίνητα 15 χρονών, τα οποία έχουν πολλαπλά προβλήματα. Στον σταθμό που εργάζομαι, από τα 4 οχήματα μεταφοράς προσωπικού μόνο το ένα είναι 5 χρονών», ενώ προσθέτει ότι σε τέτοιες περιπτώσεις όπως οι πυρκαγιές, ένα όχημα 4 X 4 μπορεί να σου σώσει τη ζωή.

Ζώνες ασφαλείας. Ενώ το Τμήμα καλείται να επιχειρεί σε απόκρημνες περιοχές και στενούς δρόμους, ποτέ δεν δόθηκε σημασία στη ζώνη ασφαλείας. Στα 12 χρόνια που εργάζομαι στο Τμήμα, σε όσες ενδοτμηματικές εκπαιδεύσεις κι εάν έχω πάει, ποτέ δεν άκουσα κανένα να εφιστά την προσοχή μας σε αυτό το πολύ σημαντικό μέτρο ασφάλειας, που θα μπορούσε να σώσει τις ζωές των άτυχων δασοπυροσβεστών.

Προβλήματα και στην εκπαίδευση

«Η εκπαίδευση για Δασοπυρόσβεση στην Κύπρο είναι τόσο τετριμμένη και ανούσια που φτάνει σχεδόν τα επίπεδα των εφεδρικών σωμάτων της Εθνικής Φρουράς», αναφέρει άλλος δασοπυροσβέστης.

«Μαζεύουμε τους δασοπυροσβέστες σε έναν ανοικτό χώρο, τους δείχνουμε πώς να λειτουργούν την αντλία του πυροσβεστικού οχήματος, πώς να τραβούν λάστιχα, πώς να ενώνουν λάστιχα, και μετά προχωράμε σε 1-2 ασκήσεις ρουτίνας, ενώ ποτέ δεν γίνονται ασκήσεις ετοιμότητας, επί χάρτου, με σενάρια», προσθέτει.

Ένα παράδειγμα που τίθεται, είναι οι δασοπυροσβέστες εργάζονται επί οκτώ μήνες τον χρόνο για περίπου 1.100 ευρώ το μήνα, ενώ «για 4 μήνες κάθονται λαμβάνοντας ανεργιακό επίδομα της τάξης των 600 ευρώ τον μήνα. Θα μπορούσε το Τμήμα να τους κρατήσει ακόμα 1-2 μήνες χωρίς υπερβολικά έξοδα και κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου να πραγματοποιούνται ασκήσεις ετοιμότητας».

Το ερώτημα που θέτουν ρητορικά οι δασοπυροσβέστες, είναι πόσο χρόνο έκαναν να ανταποκριθούν οι δυνάμεις Δασοπυρόσβεσης και πόσο χρόνο να κατεβάσουν τα λάστιχα τους στο υποτιθέμενο σημείο έκρηξης;

«Αυτού του είδους ασκήσεις έχουν τεράστια σημασία, αλλά δυστυχώς στο Τμήμα, κανείς δεν το αντιλαμβάνεται. Περιμένουμε να γίνει κάτι, δημιουργείται μια τεράστια σύγχυση, ο καθένας τρέχει όπου θέλει», λέει.

Λίγο καιρό μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές που δοκίμασαν στην πράξη τις αντοχές, την οργάνωση και κυρίως την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού Δασοπυρόσβεσης, τα ερωτήματα που έρχονται από τους ίδιους τους εργαζόμενους, είναι πολλά και ενδεικτικά μιας κατάστασης η οποία, λόγω των ελλείψεων και των παραλείψεων, απέβη μοιραία.