Ένα νέο Ελσίνκι

Τελικά η πενταμερής δε βρίσκεται στο τραπέζι της σημερινής συνάντησης Ακιντζί – Αναστασιάδη και ενδεχομένως μάλιστα ούτε και να βρέθηκε ποτέ, πέραν κάποιων προφορικών δηλώσεων.

Η σημερινή συνάντηση η οποία στόχο έχει την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το κυπριακό δυστυχώς δε συγκεντρώνει μεγάλες πιθανότητες επιτυχίας επειδή, τα δύο μεγάλα αγκάθια του κυπριακού (πολιτική ισότητα και ασφάλεια/εγγυήσεις) όχι απλά παραμένουν, αλλά επιπλέον, οι διαφορές που χωρίζουν τις δύο πλευρές έχουν διευρυνθεί. Καπάκι σε αυτά έρχεται να προστεθεί η προκλητικότατη στάση της Τουρκίας με τις συνεχείς

παραβιάσεις και παράνομες ενέργειές της στην κυπριακή αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου.

Μέσα σε αυτό το εξαιρετικά σύνθετο και κακό πολιτικό κλίμα δύσκολα μπορεί να καταλάβει κανείς αν υπάρχει πραγματικά λόγος για τη σημερινή συνάντηση, εκτός και αν γίνεται “για τα μάτια του κόσμου” και μόνο. Σε κάθε περίπτωση όμως, ας ελπίσουμε ότι θα είναι ο προπομπός για κάτι πιο ουσιαστικό.

Το ζήτημα είναι τι έχει να γίνει απ’ εδώ και πέρα κι ενόψει φθινοπώρου. Η δική μας πλευρά σίγουρα δε μπορεί να “επιτρέψει” τη διαιώνιση μίας κατάστασης η οποία έχει περιγραφεί ως η “δεύτερη εισβολή” να συνεχιστεί. Από την άλλη, οι προσπάθειες για κυρώσεις και άλλα μέτρα δε στάθηκαν αρκετά για να αλλάξουν οτιδήποτε επί του πρακτέου. Οπότε απαιτείται ένας άμεσος μετασχηματισμός στόχων και πρακτικής στη βάση του ότι η ενεργειακή προοπτική πρέπει να θέσει το πλαίσιο για την επίλυση του κυπριακού και την αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας.

Πολλοί σήμερα θα αντιδράσουν στην προοπτική άμεσης διασύνδεσης της λύσης του κυπριακού με τις εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας. Εξάλλου πολλοί είχαν αντιδράσει και όταν η ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας μας διασυνδέθηκε με εκείνη της Τουρκίας. Εντούτοις, εκείνη η στρατηγική όχι μόνο οδήγησε στη μεγαλύτερη διπλωματική και πολιτική νίκη της Κύπρου μετά το ’74 αλλά επιπλέον οι μετέπειτα εξελίξεις δικαίωσαν εκείνους τους λίγους που την υπερασπίστηκαν και εφάρμοσαν στην πράξη.

Κάτι αντίστοιχο επαναλαμβάνεται και σήμερα. Η Τουρκία επιδιώκει να κερδίσει το ηθικό πλεονέκτημα προτάσσοντας για άλλη μια φορά την “προστασία των Τουρκοκυπρίων” ισχυριζόμενη ότι προτού η Κ.Δ. προχωρήσει σε γεωτρήσεις, οφείλει να επιλύσει το κυπριακό, διαφορετικά θα παρέμβει η ίδια. Όπως και έκανε. Τα ίδια ακριβώς συνέβησαν τη δεκαετία του ’90 με την προετοιμασία για τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις Κύπρου και Ε.Ε. να βρίσκονται στο αποκορύφωμά τους. Η Τουρκία επέμενε πάλι τότε ότι η Κύπρος δε μπορεί να ενταχθεί στην Ε.Ε. δίχως τη προηγούμενη  λύση του κυπριακού διαφορετικά προειδοποιούσε με casus belli.

Το Ελσίνκι έλαβε πολλή κριτική από πολιτικούς κύκλους σε Ελλάδα και Κύπρο επειδή πολλοί αντέδρασαν για την απόδοση της ιδιότητας υποψήφιου μέλους στην Τουρκία ως αντάλλαγμα για τη συμφωνία. Ήταν πολύ μύωπες για να δουν την τεράστια σημασία που είχε για την Κύπρο το κείμενο του Συμβουλίου. Η ένταξη της Κύπρου δίχως αστερίσκους και υποσημειώσεις την “απελευθέρωνε” από όμηρο της Τουρκίας και άνοιγε διάπλατα τις πόρτες στην ολοκλήρωση της ενταξιακής της πορείας.

Η Κύπρος σήμερα έχει ανάγκη από ένα νέο Ελσίνκι ή καλύτερα από μία νέα μεγάλη στρατηγική όπου το φυσικό αέριο θα τοποθετείται στο επίκεντρο ως εργαλείο ειρήνης αντί ως αιτία έντασης και συγκρούσεων στην περιοχή. Η ιστορία είναι πολύ νωπή για να μην τη θυμάται κανείς και η σύγχρονη ιστορία του κυπριακού φανερώνει ότι κάθε φορά που η ελληνοκυπριακή ηγεσία παρασυρόταν από σύνδρομα γιγαντισμού δεν είχαμε καλή κατάληξη. Γι’ αυτό ας ανασυνταχθούμε κι ας αναθεωρήσουμε στρατηγική προτού δημιουργηθούν νέα αρνητικά τετελεσμένα.