Διυπηρεσιακή συνεργασία κατά του κορωνοϊού και ο «διαχειριστής-κλειδί» (ΦΩΤΟ)

Αστυνομία Κύπρου συνεπικουρούμενη από Εθνική Φρουρά, Πολιτική Άμυνα, Πυροσβεστική &Ταμείο Θήρας. 

 

Στους ώμους της Αστυνομίας Κύπρου πέφτει το μεγάλο βάρος της εφαρμογής των υπουργικών διαταγμάτων για απαγόρευση της κυκλοφορίας και αποτροπής εξάπλωσης του νέου κορωνοϊού. Είναι ένας ρόλος άχαρος και δύσκολος, ο οποίος οπωσδήποτε δημιουργεί προκλήσεις και ενδεχομένως και κρίσεις

συνείδησης για το προσωπικό της. Και αυτό διότι καλείται όχι μόνο να κυνηγήσει το έγκλημα και αυτούς που ενεργητικά κατεργάζονται το κακό, που είναι η κύρια αποστολή της, αλλά ταυτόχρονα να αναλάβει και καθήκοντα επιτηρητή και νυχτοφύλακα ολόκληρου του πληθυσμού. Οφείλει, όμως, να τον αναλάβει φιλότιμα, όσο απεχθής και αν είναι, διότι -ως λεν οι ειδικοί- για να μπορέσουν ιατροί και νοσηλευτές να δώσουν νικηφόρες μάχες, θα πρέπει οι αστυνομικοί να εξασφαλίσουν γι’ αυτούς τα μετόπισθεν.

Σε αυτήν τους την προσπάθεια έχουν την αρωγή όλου του συστήματος Ασφάλειας και Άμυνας του Κυπριακού Κράτους, αφού ο κίνδυνος της νόσου έχει ξεφύγει από τα πλαίσια της υγειονομικής αντιμετώπισης και έχει λάβει διαστάσεις που αγγίζουν τα όρια της διασάλευσης της ίδιας της δημόσιας τάξης. Ταυτόχρονα, η διεθνής διάσταση της όλης υπόθεσης συνοδεύεται από αντικρουόμενες πληροφορίες και ειδήσεις για μια επερχόμενη δυστοπία που αυξάνουν την ανησυχία μερίδας πολιτών για τα αυστηρά μέτρα. Και το τραγικότερο: Οι αστυνομικοί είναι οι πρώτοι που κινδυνεύουν οι ίδιοι να μολυνθούν εν ώρα καθήκοντος είτε από ασυμπτωματικούς πολίτες ή συναδέλφους ή από απείθαρχα διαγνωσμένα κρούσματα που σπάνε την καραντίνα.

Σε αυτό το περιβάλλον, η Αστυνομία καλείται να δράσει με τη βοήθεια τμημάτων της Εθνικής Φρουράς, της Πολιτικής Άμυνας, της Πυροσβεστικής και του Ταμείου Θήρας.

Αστυνομία Κύπρου

Η Αστυνομία διενεργεί ελέγχους σε όλην την Κύπρο με στόχο την πλήρη συμμόρφωση και εφαρμογή των μέτρων αντιμετώπισης του κορωνοϊού. Ενδεικτικά, την Πέμπτη, 9 Απριλίου, μεταξύ των ωρών 6:00π.μ. – 06:00μ.μ. έγιναν 1.338 έλεγχοι υποστατικών και 13.253 έλεγχοι για μετακινήσεις πεζών και οχημάτων παγκυπρίως, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία. Υπήρξαν 18 καταγγελίες για υποστατικά και 101 για μετακινήσεις. Το νέο εξώδικο πρόστιμο για παραβάσεις των μέτρων προστασίας ανέρχεται στα €300.

Οι καταστάσεις είναι φορτισμένες και αυτό επιδρά και στην ψυχολογία του πολίτη, αλλά και του αστυνομικού. Τα μέτρα αυτά σίγουρα δημιουργούν προκλήσεις στην άσκηση της διακριτική ευχέρειας για εφαρμογή των διαταγμάτων. Η ευφάνταστη χρήση των κατ’ εξαίρεσιν μετακινήσεων από τους πολίτες επιβάλλει τη χρήση της διακριτικής εξουσίας με προσοχή, ούτως ώστε να μην υπάρχει το αίσθημα της καταστολής. Επίσης, την ίδια στιγμή έχουν να αντιμετωπίσουν εγκληματικές δραστηριότητες, οι οποίες διενεργούνται σε καθεστώς ησυχίας και απομόνωσης, καθώς και αυξημένα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας, με την Αστυνομία να είναι απασχολημένη με την επιτήρηση του πληθυσμού.

Όπως μας ανέφερε ο Εκπρόσωπος Τύπου της Αστυνομίας, Ανώτερος Υπαστυνόμος Χρίστος Ανδρέου, η συνεργασία γίνεται με το προσωπικό που η κάθε υπηρεσία μπορεί να διαθέσει και τον συντονισμό τον έχει η Αστυνομία, αφού μόνον αυτή έχει και τις εξουσίες επιβολής του νόμου.

Η Τροχαία ελέγχει αυτοκίνητα, πεζούς και υποστατικά σε δικές της περιπολίες ή κοινές με άλλα τμήματα, μας ανέφερε ο Εκπρόσωπος της Τροχαίας, Ανώτερος Υπαστυνόμος Μιχάλης Μιχαήλ. Σε αρκετές περιπτώσεις αυτό γίνεται σε συνεργασία με το προσωπικό της Ε.Φ. 

Ο Αρχιαστυφύλακας Σταύρος Κυριάκου της Τροχαίας, σε σκηνή ατυχήματος, με όλα τα μέτρα προσωπικής ασφάλειας για τον κορωνοϊό που παρέχει η Αστυνομία στα στελέχη της

Ε.Φ. &Στρατονομία

Μετά τη λήψη των μέτρων η απόφαση ήταν η ΕΦ να συνδράμει το έργο της Αστυνομίας, με τη στρατιωτική συμβολή να είναι η μεγαλύτερη. Σύμφωνα με τον Αντισυνταγματάρχη (ΠΒ) Χρήστο Πιερή, Εκπρόσωπο του Τμήματος Τύπου &Εθιμοτυπίας του Υπουργείου Άμυνας, υπήρξε σύσκεψη μεταξύ Υπουργών Άμυνας και Δικαιοσύνης &Δημόσιας Τάξης, όπως επίσης και μεταξύ Αρχηγών Αστυνομίας και ΓΕΕΦ. Η συνδρομή γίνεται με περιπολίες ή με παρουσία στα αστυνομικά σημεία ελέγχου. «Ο κύριος λόγος και ο έλεγχος είναι μόνο της Αστυνομίας», υπογράμμισε ο Αντισυνταγματάρχης και ο ρόλος της ΕΦ είναι επικουρικός. «Οι στρατιωτικοί που συνδράμουν σε αυτά δεν έχουν δικαίωμα ή εξουσιοδότηση να σταματήσουν ή να ζητήσουν έγγραφα ή να ελέγξουν μήνυμα».

Σχετικά με αυτούς που ανησυχούν πως η Κυβέρνηση «έβγαλε τον στρατό στους δρόμους», ο κ. Πιερής ανέφερε πως οι στρατιωτικοί είναι άοπλοι. Η συνδρομή της ΕΦ στο θέμα του κορωνοϊού ξεκίνησε αρχικά με τη φύλαξη των χώρων καραντίνας για τους επαναπατρισθέντες. Τα καθήκοντα ήταν η φρούρηση έξω από τους χώρους για την απαγόρευση εισόδου και την αποτροπή εξόδου. Αν οι συστάσεις δεν εισακούονταν, τότε ειδοποιείτο αμέσως η Αστυνομία.

Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του ΥΠΑΜ, δεν αποσπάστηκε επιπλέον προσωπικό της ΕΦ, αλλά πρόκειται για τα στελέχη που συνεργάζονταν ήδη (με διαφορετικές όμως αρμοδιότητες και εξουσίες) με την Αστυνομία για την ασφάλεια των Αερολιμένων.

Επίσης, με περίπολα κλήθηκε να συνδράμει και η Διοίκηση Στρατονομίας στο πλαίσιο της ευρύτερης διϋπουργικής συνεννόησης. Για παράδειγμα, η Αστυνομία μπορεί να ζητήσει από τη Στρατονομία να ελέγξει ένα πάρκο, έναν δρόμο ή μια τράπεζα για περιπτώσεις συναθροίσεων και να προχωρήσει σε συστάσεις. Αν δεν εισακουστεί η σύσταση, τότε αναλαμβάνει η Αστυνομία.

Ο κ. Πιερής ξεκαθάρισε πως στο προσωπικό της ΕΦ που βοηθά την Αστυνομία ανήκουν μόνον στελέχη και ΣΥΟΠ (Συμβασιούχοι Οπλίτες) και σε καμία περίπτωση κληρωτοί εθνοφρουροί. 

Πολιτική Άμυνα

Η Πολιτική Άμυνα συνδράμει στην όλη προσπάθεια σε πέντε πόλεις παγκυπρίως. Όπως μας πληροφόρησε ο Ανώτερος Λειτουργός, Νικόλας Πάρης, η συνεργασία με την Αστυνομία γίνεται με δύο τρόπους και σύμφωνα με τις εντολές του Υπουργείου Εσωτερικών. Ο πρώτος είναι με 4 κυλιόμενα περίπολα την ημέρα, που καλύπτουν πρωινές και απογευματινές ώρες, αποτελούμενα από ένα άτομο, σε οχήματα της ΠΑ τα οποία απολυμαίνονται, για τήρηση των μέτρων κοινωνικής απόστασης. Η άλλη μορφή συνεργασίας είναι μέσα από τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών, όπου η ΠΑ ενημερώνει τις Αστυνομικές Διευθύνσεις των επαρχιών με τους επικαιροποιημένους καταλόγους του ΥΠΕΣ σχετικά με τα ερωτήματα των πολιτών και το τι συμβαίνει με ειδικές περιπτώσεις.

Ταμείο Θήρας

Σημαντική είναι και η συνεισφορά του Ταμείου Θήρας, το οποίο ενισχύει την προσπάθεια με 50 Θηροφύλακες, οι οποίοι επανδρώνουν αστυνομικά περίπολα και σημεία ελέγχου στις πόλεις, όπως μας πληροφόρησε ο Εκπρόσωπος Τύπου του Ταμείου, Πέτρος Αναγιωτός. Παράλληλα, συνεχίζουν κανονικά οι περιπολίες στην ύπαιθρο για πρόληψη και πάταξη της λαθροθηρίας με αυξημένη βεβαίως επιτήρηση και για παράνομες συναθροίσεις, όπου ενημερώνεται η Αστυνομία.

Πυροσβεστική Υπηρεσία

Σύμφωνα με τον Εκπρόσωπο Τύπου της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κύπρου, Υπαστυνόμο Ανδρέα Κεττή, διενεργούν περιπολίες για επιτήρηση, ιδιαίτερα για θέματα λαμπρατζιών και συναθροίσεων σε αστικές περιοχές καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Σε περίπτωση παράβασης των μέτρων, ενημερώνεται η Αστυνομία.

Τροχονομία

Οι κατά τόπους Δημοτικοί Τροχονόμοι συντονίζονται με την Αστυνομία στο πλαίσιο της γενικότερης συνεργασίας τους. Δεν συνδράμουν με προσωπικό τους αστυνομικούς ελέγχους αλλά βοηθούν στην επιτήρηση. Όπως μας λέχθηκε, στη Λεμεσό, για παράδειγμα, οι Τροχονόμοι κλείνουν τους δημοτικούς χώρους στάθμευσης τα σαββατοκύριακα, για να μειωθούν οι πιθανοί χώροι μαζικής συνάθροισης. 

Παρατηρητές της Γειτονιάς

Το σύστημα των Παρατηρητών της Γειτονιάς στην Κύπρο είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο, καθώς εδώ και χρόνια η Αστυνομία Κύπρου έχει εντάξει μορφές κοινοτικής αστυνόμευσης στο μοντέλο της. Η σημασία τους φάνηκε στην περίπτωση απαγωγής δύο παιδιών από σχολείο στη Λάρνακα τον Μάρτιο του 2019. Με τη βοήθεια των Παρατηρητών, η Αστυνομία εντόπισε τον απαγωγέα σε ελάχιστο χρόνο. Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά, στο πρόγραμμα παγκυπρίως συμμετέχουν περισσότερα από 100.000 άτομα.

Και οι Παρατηρητές, αλλά και απλός κόσμος βοηθούν την Αστυνομία, ιδιαίτερα όσον αφορά διάφορες συναθροίσεις κατά παράβαση των διαταγμάτων. 

Συνεργασία Αστυνομίας και Εθνικής Φρουράς στην εφαρμογή των Διαταγμάτων για περιορισμό της εξάπλωσης του covid-19 pic.twitter.com/xuJPh6Dcer

— Stelios Papatheodorou (@SteliosPapathe2) April 4, 2020

Κορωνοϊός και Αστυνόμευση

Ο κορυφαίος Βρετανός Εγκληματολόγος Ian Loader του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, σε πρόσφατή ανάλυσή του στο «Strategic Review of Policing in England and Wales» του «Police Foundation» με τίτλο «Revisiting the Police Mission» (Απρίλιος 2020), αναφέρει πως η κρίση του κορωνοϊού έφερε ξανά στο προσκήνιο τα όρια της ιδέας πως ο ρόλος της Αστυνομίας περιορίζεται σε αυτόν του «μαχητή κατά του εγκλήματος». Όπως γράφει, τα περιοριστικά μέτρα δείχνουν πως η Αστυνομία είναι ο «διαχειριστής-κλειδί» της κοινωνικής τάξης και «μόνο αυτοί έχουν την δύναμη να επιβάλουν προσωρινές λύσεις για την παραβίασης αυτής της τάξης, συνήθως με την πειθώ, αλλά και με τη δύναμη όποτε χρειάζεται». Η κρίση «είναι μια καθαρή υπενθύμιση της στενής σχέσης μεταξύ αστυνόμευσης, ασφάλειας και δημοκρατίας». Η Αστυνομία δεν απαντά μόνο στο ερώτημα «πόσο ασφαλής είμαι;», αλλά οι πράξεις της στέλνουν στους πολίτες το «ισχυρό μήνυμα για το πού ανήκουν, ποιος ενδιαφέρεται γι’ αυτούς και σε τι είδους κοινωνία είναι μέλη» γι’ αυτό είναι σημαντικό να διατηρούν αυξημένη ευαισθησία για τη διατήρηση της ελευθερίας, καθώς παρέχεται ασφάλεια σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης. 

Δρ. Λάμπρος Γ. Καούλλας
Αστυνομικές Σπουδές, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

Δημοσιεύθηκε στη «Σημερινή» της Κυριακής (12/04/2020).