Διχάζει το υδατικό στα κατεχόμενα

Αμφισβητείται το όφελος της μεταφοράς νερού από την ΤουρκίαΡεπορτάζ του ΚΥΠΕ αναλύει και καταγράφει απόψεις σε σχέση με τα οφέλη, το κόστος και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του «έργου του αιώνα» στα κατεχόμεναΈργο που θα αλλάξει το υδατικό, και όχι μόνο, ισοζύγιο στα κατεχόμενα, θα δώσει ώθηση στην αγροτική οικονομία και γενικά την οικονομία των Τουρκοκυπρίων ή θα έχει επιπτώσεις και το κόστος για όλους θα είναι πολύ μεγαλύτερο από το όφελος; Έχει χαρακτηρισθεί “το έργο του αιώνα”. Πόσο όμως αυτό αληθεύει;Από τις 26 Ιανουαρίου στο

φράγμα Αλάκιοπρου στην Τουρκία συγκεντρώνεται το νερό που, σύμφωνα με την τελευταία δήλωση του Τούρκου Υπουργού Δασών και Υδάτινων Πόρων, Βεϊσέλ Έρογλου, θα φτάσει στα κατεχόμενα στις 20 Ιουλίου. Επί τουρκικού εδάφους έχει κατασκευαστεί ο αγωγός μεταφοράς νερού μήκους 23 χλμ. και η εξισωτική δεξαμενή στο Αναμούριο, μεγέθους 10.000 κυβικών μέτρων. Ο σταθμός προώθησης στην περιοχή του Βαβυλά, όπου θα φτάνει το νερό από την Τουρκία, είναι έτοιμος, όπως και ο αγωγός μεταφοράς 3,5 χλμ. προς το φράγμα στα Πάναγρα.Ύδρευση και άρδευσηΣτο πλαίσιο του έργου, κατασκευάζεται και μια βάση διύλισης πόσιμου νερού, χωρητικότητας 200.000 κυβικών μέτρων, στη Μύρτου. Από εδώ, με μια διακλάδωση αγωγών μεταφοράς συνολικού μήκους 475 χιλιομέτρων, το πόσιμο νερό θα μεταφερθεί σε όλες τις περιοχές του ψευδοκράτους. (Από τις γραμμές διανομής που αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσω προσφορών σε τέσσερα στάδια, η γραμμή 67 χλμ. προς την περιοχή της κατεχόμενης Λευκωσίας και η δεξαμενή χωρητικότητας 10.000 κ.μ. στο νέο Δίκωμο, έχουν ολοκληρωθεί. Ολοκληρώνονται, επίσης, οι εργασίες για το μοντάρισμα των αγωγών μήκους 30, από τα 154 χλμ., προς την Αμμόχωστο και 35 από τα 161 χλμ., προς την Κερύνεια.

Το μοντάρισμα αγωγών προς το Ριζοκάρπασο, μήκους 95 χλμ., θα αρχίσει τις επόμενες ημέρες). Συνολικά 132 αγωγοί, μήκους 80 χλμ. και βάρους 220 τόνων, από πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (HDPE), θα αιωρούνται σε βάθος 250-280 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Οι μεταλλικοί σύνδεσμοι που συνδέουν τους αγωγούς αγκιστρώνονται με συρματόσχοινα στον πυθμένα της θάλασσας και διατηρούνται στη θέση τους με τη βοήθεια πλωτήρων. Οι εργασίες αυτές βαίνουν προς ολοκλήρωση. Όπως έχει λεχθεί, το νερό θα χρησιμοποιηθεί το μισό ως πόσιμο και το άλλο μισό για άρδευση σε περιοχές της Μόρφου και της Μεσαορίας.Το έργο τελεί υπό το Τμήμα Υδάτων της Τουρκίας (DSI), πράγμα που φαίνεται σε όλες τις πινακίδες που αναρτώνται, αλλά και στην πλαγιά του φράγματος στα Πάναγρα. Ο διευθυντής του έργου μεταφοράς νερού του Τμήματος Υδάτων της Τουρκίας, Μπιρόλ Τσινάρ, ανέφερε στο ΚΥΠΕ ότι το έργο θα μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες ύδρευσης και άρδευσης του πληθυσμού στο ψευδοκράτος το 2040, όταν ο πληθυσμός υπολογίζεται ότι θα φτάσει τις 400.000.Επιπτώσεις στο περιβάλλονΑπαντώντας στις επικρίσεις για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, ο κ. Τσινάρ είπε ότι “στην Τουρκία οι εγκαταστάσεις πόσιμου νερού εξαιρούνται από τις εκθέσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων (?ED), ωστόσο εδώ, λόγω της νομοθεσίας, ετοιμάστηκε στο πλαίσιο του έργου έκθεση και εγκρίθηκε από την αρμόδια Διεύθυνση. Και το λατομείο (που δημιουργήθηκε κοντά στα Πάναγρα) είναι αδειοδοτημένο”. Οι πέτρες για το φράγμα στα Πάναγρα χρησιμοποιήθηκαν με έγκριση των αρμοδίων, πρόσθεσε. “Αν πούμε ότι δεν κόψαμε κανένα δέντρο, θα πούμε ψέματα”. Ωστόσο, είπε, προσπάθησαν να κόψουν τον μικρότερο δυνατό αριθμό δέντρων και πολύ σύντομα θα προχωρήσουν σε δενδροφύτευση προς αναπλήρωση.Νερό στη «Νότια Κύπρο»Όσον αφορά την ποσότητα νερού, που θα μπορούσε να δοθεί στη “νότια Κύπρο” υπό τις υφιστάμενες συνθήκες ή σε μια πιθανή λύση του Κυπριακού, ο διευθυντής του έργου είπε ότι δεν υπάρχει κάποια εκτίμηση γι' αυτό. “Εάν εσείς έχετε νερό και οι γείτονές σας αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα, δεν μπορείτε αυτό να το παραβλέψετε. Όταν έρθει αυτή η μέρα, το θέμα θα αξιολογηθεί. Αυτήν τη στιγμή δεν γίνεται καμία μελέτη επί αυτού", είπε.Ο Μπιρόλ Τσινάρ ξεκαθάρισε ότι μέσω του υφιστάμενου τρόπου μεταφοράς δεν είναι δυνατή τεχνικά η μεταφορά ηλεκτρισμού από την Τουρκία στα κατεχόμενα ή φυσικού αερίου από τα κατεχόμενα στην Τουρκία.Έντονες αντιδράσεις για το έργο προβάλλει η “τοπική αυτοδιοίκηση”, σύμφωνα με τα όσα δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο “δήμαρχος” Λευκωσίας, Μεχμέτ Χαρμαντζί, ο οποίος επέκρινε το γεγονός ότι οι συζητήσεις έγιναν πίσω από κλειστές πόρτες, η “κυβέρνηση” δεν κάλεσε τους “δήμους” και σημείωσε πως το θέμα του νερού είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική τους κατάσταση. Εκφράζοντας την αντίθεσή του στην πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, ο κ. Χαρμαντζί ανέφερε ότι ο “δήμος” Λευκωσίας έχει κάνει μια επένδυση σε εγκαταστάσεις υποδομής για το νερό ύψους 20 εκ. ΤΛ (περίπου 7,5 εκ ευρώ), με χρήματα της Τουρκικής Δημοκρατίας, της Ε.Ε. και εσόδων του “δήμου”, διερωτώμενος με ποιους όρους και σε ποιον θα πρέπει να παραδώσουν αυτήν την επένδυση, που είναι και περιουσία τους.Στις δηλώσεις του στο ΚΥΠΕ, ο κ. Χαρμαντζί είπε ότι σε περίπτωση που μια ιδιωτική εταιρεία αναλάβει τη διαχείριση/εκμετάλλευση του νερού, το έργο θα καταστεί βιώσιμο και με την ανακύκλωση νερού και σε αυτήν την περίπτωση έθεσε θέμα του τι θα γίνει με το εργοστάσιο επεξεργασίας λυμάτων στη Μια Μηλιά, όπου υπάρχει συμφωνία των δύο πλευρών (Ε/κ και Τ/κ μέσω των τοπικών Αρχών) με μια γερμανική εταιρεία για 10 χρόνια. Για το όλο θέμα, ανέφερε, η “ένωση δήμων” έχει δημιουργήσει μια επιτροπή και μελετά εναλλακτικά μοντέλα, αλλά “δεν ξέρω αν θα εισακουστεί”.Πλήγμα για την οικολογίαΗ πρόεδρος της ένωσης Τ/κ βιολόγων, Ντιλγκέ Οζερντέμ, χαρακτήρισε το έργο ως παρέμβαση “χωρίς επιστροφή” στο περιβάλλον, πλήγμα στην οικολογία και επέκρινε το γεγονός ότι στα κατεχόμενα δεν υπάρχει υδατική πολιτική. Η μεταφορά 75 εκ. κ.μ. νερού τον χρόνο σημαίνει ότι θα δημιουργήσει ξανά την εδώ γεωγραφία, είπε, προσθέτοντας ότι από επιστημονικής άποψης, αυτό το έργο θα έχει περισσότερες επιπτώσεις παρά οφέλη. “Τον πραγματικό λογαριασμό θα τον πληρώσουν στο τέλος της ημέρας τα παιδιά μας. Αυτό το έργο είναι ένα μεγάλο πλήγμα στη φύση της Κύπρου, το περιβάλλον, την οικολογία και στην πραγματικότητα στο μέλλον της, και αυτό θα το δείξει η ιστορία αργά ή γρήγορα. Γιατί εάν ο στόχος ήταν να λυθεί το πρόβλημα του νερού, υπήρχαν ευκολότεροι τρόποι. Όπως παραδείγματος χάριν η μονάδα στη Μια Μηλιά. Θα ήταν πιο εύκολο και πιο φτηνό να κάνουμε κάτι τέτοιο. Με λιγότερο κόστος θα λυνόταν το υδατικό πρόβλημα στη Μεσαορία”.ΚΥΠΕΠεριβαλλοντική και πολιτική διάστασηΠερισσότερες οι επιπτώσεις από τα οφέλη, επεσήμανε στο ΚΥΠΕ η Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ιωάννα Παναγιώτου, κληθείσα να σχολιάσει το έργο, σημειώνοντας και την πολιτική διάσταση.Όταν μιλάμε για βιώσιμη διαχείριση της έλλειψης νερού σε μια χώρα, είπε, τότε πρέπει να καταγραφούν οι δυνατότητες εξοικονόμησης και τα πρώτα μέτρα να αφορούν την εξοικονόμηση, ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση των φυσικών πόρων που υπάρχουν για τις ανάγκες της περιοχής. Επεσήμανε ότι υπάρχουν επιπτώσεις και στο έδαφος και στη θάλασσα, καταστροφές οικοτόπων και οι ανάγκες για τη δημιουργία αυτού του έργου σε υλικά, ενέργεια και άλλους φυσικούς πόρους είναι τεράστιες, αμφισβητώντας το όφελος που -όπως είπε- δεν είναι καταγραμμένο σε καμία μελέτη, αφού δεν έχει γίνει καμία έκθεση επιπτώσεων, ούτε και τεχνοοικονομική μελέτη.Επιπλέον, η Επίτροπος Περιβάλλοντος σημείωσε ότι οι παράμετροι που καθόρισαν την απόφαση για την κατασκευή αυτού του έργου δεν είναι περιβαλλοντικοί ούτε και έχουν να κάνουν τόσο πολύ με την οικονομία, αλλά κυρίως με πολιτικούς λόγους. Πρόκειται, είπε, για έναν πολύ σημαντικό φυσικό πόρο, το νερό, το οποίο έχει αξία και καταμετρείται στο επίπεδο των διαπραγματεύσεων και σε οικονομική αξία. “Όταν μια περιοχή μη αρδευόμενη, μετατρέπεται σε αρδευόμενη, πολλαπλασιάζεται η αξία της γης και ο χρήστης θεωρείται ότι προηγείται του ιδιοκτήτη γιατί η αξία της γης είναι μεγάλη λόγω των επενδύσεων που έχει κάνει ο χρήστης και με αυτό τον τρόπο, το έργο αυτό μπορεί να παίξει έναν ρόλο στις διαπραγματεύσεις”.