Χαράρι: Η καθυστέρηση συμφωνίας για Αφροδίτη-Γισάι ευνοεί την Τουρκία

Στη πολιτικο-οικονομική αλλά και πολιτικο-στρατηγική σημασία  της άμεσης ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων  μεταξύ Ισραήλ-Κύπρου και των εταιρειών  για το θέμα του κοιτάσματος Αφορδίτη-Γισάι αναφέρεται o πρώην πρέσβης του Ισραήλ στην Κυπρο Μάικλ Χαράρι σε άρθρο του στην Jerusalem Post.   Ακολουθεί μετάφραση του άρθρου:

Η πρόσφατη συνεννόηση μεταξύ Ισραήλ

και Κύπρου, όπως δηλώθηκε κατά την επίσκεψη του υπουργού Ενέργειας Γιουβάλ Στάινιτς στη Λευκωσία, ήταν να κατευθύνει τις εταιρείες, και από τις δύο πλευρές, να διαπραγματευτούν εντός ενός χρονικού πλαισίου την ακριβή διαίρεση του πεδίου φυσικού αερίου Αφροδίτη-Γισάι. Αποτελεί θετική εξέλιξη, αλλά όχι επαρκή. Όπως είναι γνωστό, το πεδίο φυσικού αερίου Αφροδίτη είναι ένα κοινό πεδίο Ισραήλ-Κύπρου, για το οποίο δεν έχει ακόμη επιτευχθεί συμφωνία σχετικά με το ακριβές τμήμα κάθε χώρας και, κατά συνέπεια, των σχετικών εταιρειών. Έχουν περάσει περίπου 10 χρόνια από την ανακάλυψή της Αφροδίτης, κατά τη διάρκεια της οποίας θα μπορούσε να επιτευχθεί συμφωνία επί του θέματος με τρόπο που θα επιτάχυνε τη διαδικασία ανάπτυξης του πεδίου. Σε κάθε περίπτωση, στις τρέχουσες συνθήκες αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Ταυτόχρονα, είναι σημαντικό να διευκρινιστούν ορισμένα σημεία, ειδικά τώρα, ενώ οι εταιρείες αρχίζουν συζητήσεις, οι οποίες ελπίζεται ότι θα αντιμετωπίζονται σοβαρά και πρακτικά χωρίς να χάνουν πολύ χρόνο. Μερικά από αυτά τα σημεία  αφορούν την εμπορική-οικονομική πτυχή και άλλα την πολιτική-στρατηγική πτυχή. Θα ξεκινήσουμε με την τελευταία.

Όπως είναι γνωστό, το Ισραήλ και η Κύπρος έχουν σφίξει τις σχέσεις τους με ένα αξιοσημείωτο τρόπο που εξυπηρετεί τα συμφέροντα και των δύο μερών. Από πολλές απόψεις, η διμερής σχέση αποτέλεσε καταλύτη για τις τριμερείς σχέσεις, οι οποίες περιλάμβαναν την Ελλάδα, και αργότερα συνέβαλε στη δημιουργία του Περιφερειακού Φόρουμ για το Αέριο (EMGF), το οποίο πρόσφατα ιδρύθηκε ως μια μοναδική πολιτική οργάνωση στην περιοχή.

Αυτές οι συνθήκες υποτίθεται ότι θα βοηθήσουν και τις δύο χώρες να επιλύσουν τη διαφωνία τους σχετικά με την Αφροδίτη-Γισάι, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι είναι μια κοινή διαδικασία στον παγκόσμιο ενεργειακό τομέα. 

Ωστόσο, φαίνεται ότι η έλλειψη εμπειρίας και από τις δύο πλευρές, μαζί με λανθασμένες εκτιμήσεις του Ισραήλ με την πάροδο των ετών, καθυστέρησε σημαντικά την επίτευξη συμφωνίας. H αίσθηση ήταν ότι, λαμβανομένων υπόψη των πολλών κοινών συμφερόντων μεταξύ τους, δεν είχε νόημα να «διαπληκτιστούμε» πάνω σε αυτόν τον τομέα. Αναδρομικά, ήταν λάθος. Τώρα, φαίνεται ότι οι δύο χώρες, και ειδικά η Κύπρος, έχουν χάσει πολύτιμο χρόνο πριν πραγματοποιήσουν τα πιθανά μερίσματα, πολιτικά και οικονομικά, από το πεδίο.

Γιατί είναι επιθυμητό και οι δύο κυβερνήσεις να παροτρύνουν τις εταιρείες να συνάψουν τις αναμενόμενες συμφωνίες;

Από την πλευρά του Ισραήλ,  η διαδικασία που συζητήθηκε είναι βασική και κατάλληλη, εντός της οποίας η χώρα έχει την ευθύνη και τη δέσμευση να βοηθήσει και να υποστηρίξει τις ισραηλινές εταιρείες. Το μήνυμα που αναδιπλώθηκε ελλείψει επαρκούς βεβαιότητας είναι ιδιαίτερα προβληματικό, τόσο όσον αφορά τα οικονομικά συμφέροντα, τη χώρα και τις εταιρείες, όσο και σε σχέση με τα πολιτικά-στρατηγικά συμφέροντα, πέρα από το διμερές, ισραηλινό-κυπριακό επίπεδο. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει αρνητικό προηγούμενο σε παρόμοιες μελλοντικές συνθήκες.

Επιπλέον, η περιφερειακή συνεργασία αναπτύσσεται εντυπωσιακά. Ως εκ τούτου, οι διαφορές στο θέμα αυτό, οι οποίες ενδέχεται να κλιμακωθούν σε περίπτωση μη συμφωνίας, υπομονομεύουν την περιφερειακή αρχιτεκτονική που δημιουργήθηκε και τυγχάνουν εκμετάλλευσης από περιφερειακούς  παικτών που αντιπαθούν το σύστημα που δημιουργήθηκε (αναφέρομαι φυσικά στην Τουρκία).

Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ σχετικά με τα θαλάσσια του, παρέχουν μια άλλη σημαντική οπτική γωνία στο θέμα. Η έλλειψη αποφασιστικής δέσμευσης εκ μέρους του Ισραήλ, μαζί με την υφιστάμενη  εικόνα παραίτησής του, θα επηρεάσει δυσμενώς το χώρο του Ισραήλ για ελιγμούς και διαπραγματευτική δύναμη με τον Λίβανο. Γιατί, εάν το Ισραήλ δεν υπερασπιστεί τα σαφή συμφέροντα των εταιρειών του με ένα φιλικό και συμμαχικό κράτος, πώς θα πετύχει με ένα κράτος σε πόλεμο με αυτό;

Το Ισραήλ πρέπει να αξιοποιήσει τις υφιστάμενες πολιτικές συνθήκες, τόσο σε ισραηλινό-κυπριακό όσο και σε ευρύτερο περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να αποσαφηνίσει το σαφές και γρήγορο ενδιαφέρον του για την επίλυση της διαφοράς σχετικά με την Αφροδίτη-Γισάι.

Επιπλέον, ακριβώς λαμβάνοντας υπόψη την ισραηλινο-αιγυπτιακή συμφωνία σχετικά με την πιθανή σύνδεση του πεδίου φυσικού αερίου Leviathan με τις εγκαταστάσεις υγροποίησης στην Αίγυπτο, είναι σημαντικό να σκεφτούμε μια παρόμοια ή συμπληρωματική σύνδεση της Αφροδίτης-Γισάι με αυτήν τη διαδρομή επίσης . Αυτή η δυνατότητα έχει ήδη συζητηθεί και συμφωνηθεί, τουλάχιστον κατ 'αρχήν, μεταξύ της Αιγύπτου και της Κύπρου, και υπό τις παρούσες συνθήκες δίνεται σταθερή πολιτική-οικονομική λογική σε αυτό. Το Ισραήλ πρέπει να συνοδεύσει πολιτικά (για παράδειγμα, έναν επίσημο εκπρόσωπο που θα συμμετάσχει ως παρατηρητής) στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των εταιρειών προκειμένου να καταδείξει το πολιτικό του ενδιαφέρον για την επίτευξη μιας άμεσης συμφωνίας, ενθαρρύνοντας επίσης τις εταιρείες από την κυπριακή πλευρά να εξεύερουν για μια γρήγορη συμφωνία . Αυτές οι εταιρείες περιλαμβάνουν την ισραηλινή Delek, την Αμερικανική Chevron, η οποία αγόρασε πρόσφατα τη Nobel Energy και τη Shell.

Από την κυπριακή πλευρά, το πολιτικό και οικονομικό συμφέρον απαιτεί επίσης μια γρήγορη, σεβαστή και ικανοποιητική διευθέτηση του ζητήματος Αφροδίτη-Γισάι. Αυτό θα επιτρέψει στην Κύπρο να προχωρήσει σε ένα επιταχυνόμενο στάδιο ανάπτυξης του πεδίου, με τρόπο που θα απεικονίζει τα οικονομικά και πολιτικά μερίσματα από το πρώτο πεδίο φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκε στα οικονομικά της ύδατα. Η ανάπτυξη του πεδίου θα ενισχύσει την περιφερειακή συνεργασία που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια και την πολιτική αρχιτεκτονική στην οποία η Κύπρος παίζει σημαντικό και βασικό ρόλο.

Από την άλλη πλευρά, η αποτυχία των διαπραγματεύσεων μεταξύ των εταιρειών έχει τη δυνατότητα να βλάψει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου τα κοινά συμφέροντα μεταξύ τους είναι σταθερά. Είναι πιθανό ότι παρά τη θετική πρόοδο μεταξύ των δύο χωρών, το Ισραήλ δεν θα επιτρέψει την ανάπτυξη της δεξαμενής έως ότου συμφωνηθεί μια κατάλληλη και αξιοσέβαστη λύση μεταξύ των μερών για το μερίδιο και τη συμβολή του σε αυτήν. Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι το 2019 ο γενικός διευθυντής του Υπουργείου Ενέργειας  του Ισραήλ έστειλε επιστολή στις σχετικές εταιρείες προειδοποιώντας τους να μην αναπτύξουν το πεδίο πριν καταλήξουν σε συμφωνία.

Με άλλα λόγια: παράλληλα με την απαιτούμενη ενθάρρυνση της ισραηλινής κυβέρνησης, ζητείται εξίσου ενθουσιώδης ενθάρρυνση από την κυπριακή κυβέρνηση. Και φυσικά, από τις σχετικές εταιρείες και με τρόπο που σέβεται τις εξαιρετικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.