New York Times: Η Τουρκία ενισχύει τους ενεργειακούς δεσμούς της με τη Ρωσία

Καθώς τα ευρωπαϊκά κράτη που αντιτίθενται στην εισβολή στην Ουκρανία έχουν κινηθεί για να μειώσουν την εξάρτησή τους από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, υπομένοντας τις ραγδαίες αυξήσεις των τιμών και πιθανές ελλείψεις, η Τουρκία έχει εμβαθύνει τους ενεργειακούς δεσμούς της με τη Ρωσία.

Σύμφωνα με σχετικό ρεπορτάζ των New York, από

την έναρξη του πολέμου, οι εισαγωγές της Τουρκίας σε ρωσικό αργό πετρέλαιο και άνθρακα έχουν αυξηθεί απότομα. Οι πρόεδροι και των δύο χωρών μίλησαν για το πώς να μετατρέψουν την Τουρκία σε περιφερειακό εμπορικό κέντρο για το ρωσικό φυσικό αέριο. Και η Τουρκία πρότεινε την κατασκευή ενός δεύτερου πυρηνικού σταθμού που σχεδιάστηκε και χρηματοδοτείται από τη Ρωσία, επιπλέον αυτού που έχει ήδη προγραμματιστεί να τεθεί σε λειτουργία το επόμενο έτος.

Η φθηνότερη ενέργεια βοηθά στη διατήρηση της βυθιζόμενης οικονομίας της Τουρκίας σε μια κρίσιμη στιγμή. Αλλά οι ελιγμοί είναι επίσης μέρος μιας προσπάθειας του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να χρησιμοποιήσει την ενεργειακή κρίση για να προωθήσει ένα μακροχρόνιο όνειρο των Τούρκων να γίνουν σημαντικός ενεργειακός κόμβος. Η θέση της ανάμεσα στην Ευρώπη, την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή βάζει την Τουρκία σε κομβικό σημείο.

Οι φιλόδοξες προσπάθειες είχαν κάποια επιτυχία. Ο αυξανόμενος ρόλος της Τουρκίας στο παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας εμφανίστηκε αξιοσημείωτη αυτή την εβδομάδα καθώς τέθηκε σε ισχύ το εμπάργκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θαλάσσιο ρωσικό αργό μαζί με την επιβολή ανώτατου ορίου τιμών στο ρωσικό πετρέλαιο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.

Περισσότερα από 20 πετρελαιοφόρα, τα περισσότερα χωρίς δεσμούς με τη Ρωσία, κάθισαν στα τουρκικά ύδατα, περιμένοντας άδεια για να περάσουν από τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων στη Μεσόγειο Θάλασσα. Η Τουρκία ζήτησε πρόσθετες αποδείξεις ασφάλισης, λέγοντας ότι το ανώτατο όριο τιμών έχει αυξήσει τον κίνδυνο ανασφάλιστων δεξαμενόπλοιων στα ανοικτά των ακτών της.

Την περασμένη Παρασκευή, μια ρωσική αντιπροσωπεία φέρεται να επισκέφτηκε την Άγκυρα για να συζητήσει το αίτημα της Τουρκίας για έκπτωση 25% στο φυσικό αέριο. Την ίδια στιγμή, τα ημερολόγια παρακολούθησης της θάλασσας έδειχναν μεγάλα φορτηγά πλοία γεμάτα με ρωσικό άνθρακα ή πετρέλαιο κατευθυνόμενα προς τα τουρκικά λιμάνια.

Η Τουρκία έχει καταστήσει σαφή την αντίθεσή της στον πόλεμο στην Ουκρανία, καταδικάζοντας την εισβολή και προσφέροντας στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία. Ωστόσο, φρόντισε επίσης να μην ανταγωνιστεί τη Ρωσία, η οποία βοηθά στην παροχή οικονομικής σωτηρίας σε μια δύσκολη στιγμή. Ο κ. Ερντογάν, ο οποίος δημοσιοποίησε το τηλεφώνημα γενεθλίων του τον Οκτώβριο στον Πρόεδρο Βλαντιμίρ Β. Πούτιν της Ρωσίας, δεν επιβάλλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας και συνεχίζει να αντιτίθεται στην ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Η εξισορρόπηση των ρωσικών και ευρωπαϊκών συμφερόντων έχει δώσει στην Τουρκία νέα προβολή και δύναμη, αλλά δημιουργεί επίσης νέες εντάσεις.

Ο κ. Ερντογάν πρωτοστάτησε στη διαμεσολάβηση βασικών συμφωνιών για να επιτρέψει στα ουκρανικά σιτηρά να περάσουν με ασφάλεια μέσω του ρωσικού αποκλεισμού των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας της Τουρκίας για να συμβάλει στη μείωση των υψηλών τιμών των τροφίμων και του κινδύνου παγκόσμιας κρίσης πείνας. Η Τουρκία έχει επίσης διευκολύνει τις ανταλλαγές αιχμαλώτων μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων χωρών. Όμως, η αντίθεση στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ έχει εκνευρίσει τους πολιτικούς ηγέτες στην Ευρώπη και στην Ουάσιγκτον, όπως και η συμφόρηση των δεξαμενόπλοιων έξω από τα τουρκικά στενά.

Δεν είναι ξεκάθαρο εάν η υπερβολική προσοχή, η δυσλειτουργία ή η πολιτική στάση κρύβεται πίσω από την στάση της ¨Αγκυρας, αλλά ανησυχεί τις αγορές πετρελαίου και απογοητεύει τους δυτικούς συμμάχους της Τουρκίας, οι οποίοι ζήτησαν από την Άγκυρα να αφήσει τα πλοία να περάσουν.

Για την Τουρκία, ωστόσο, η βασανισμένη οικονομία της είναι προτεραιότητα. Η πολιτική του κ. Ερντογάν, είπε ο Henri Barkey, μέλος του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, είναι: «Πρέπει να κάνω ό,τι μπορώ για να βελτιώσω την οικονομική κατάσταση και αν αυτό σημαίνει ότι θα συνεργαστώ με τους Ρώσους, θα συνεργαστώ με τους Ρώσους. ”

Σίγουρα, η οικονομία χρειάζεται απεγνωσμένα βελτίωση. Ο πληθωρισμός έχει ξεπεράσει το 80%, μειώνοντας σοβαρά τη δημοτικότητα του προέδρου και θέτοντας σε κίνδυνο την προσπάθειά του για επανεκλογή του επόμενου έτους. Η Τουρκία εξαρτάται επίσης σε μεγάλο βαθμό από την ξένη ενέργεια, εισάγοντας το 93% του πετρελαίου της και το 99% του φυσικού αερίου της, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, μια κατάσταση που διεύρυνε το εμπορικό της έλλειμμα και αύξησε το χρέος της.

Όσο κακή και αν είναι η οικονομία, ωστόσο, θα ήταν χειρότερα χωρίς το ενεργειακό εμπόριο της Τουρκίας με τη Ρωσία και τα χρήματα που φέρνει.

Η Τουρκία δεν συμμετέχει σε κανένα εμπάργκο ρωσικής ενέργειας και ως εκ τούτου μπόρεσε να αγοράσει το πετρέλαιο της Ρωσίας με μεγάλη έκπτωση. Τα οφέλη είναι διπλά. Η Τουρκία, η οποία έχει τεράστια ικανότητα διύλισης, αγοράζει επίπεδα ρεκόρ μειωμένου ρωσικού αργού, το διυλίζει στις δικές της ακτές και στη συνέχεια επισημαίνει νόμιμα το τελικό προϊόν ως τουρκικής προέλευσης και το πουλάει με την τιμή της παγκόσμιας αγοράς. Παράλληλα, αγοράζει ρωσικό καύσιμο ντίζελ με έκπτωση για οικιακή χρήση.

Τους τελευταίους έξι μήνες, η Τουρκία αγόραζε κατά μέσο όρο 292.000 βαρέλια ρωσικού αργού ημερησίως, σε σύγκριση με μέσο όρο 113.000 βαρελιών την ημέρα την ίδια περίοδο πριν από ένα χρόνο, σύμφωνα με την Kpler, μια εταιρεία που παρακολουθεί τη ναυτιλία πετρελαίου.

Το ρωσικό πετρέλαιο διοχετεύεται ολοένα και περισσότερο μέσω της Τουρκίας, «όπου διυλίζονται αυξανόμενες ποσότητες ρωσικού αργού πετρελαίου, ενώ η χώρα αυξάνει τις εξαγωγές προϊόντων διύλισης πετρελαίου στην Ε.Ε. και των ΗΠΑ», σύμφωνα με ανάλυση του Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα στη Φινλανδία.

(Το εμπάργκο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα διυλισμένα προϊόντα που χρησιμοποιούν ρωσικό πετρέλαιο έχει προγραμματιστεί να τεθεί σε ισχύ τον Φεβρουάριο.)

Οι εισαγωγές άνθρακα από τη Ρωσία, που πωλούνται με έκπτωση, έχουν επίσης αυξηθεί. Από τον Αύγουστο, όταν τέθηκε σε ισχύ η απαγόρευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον ρωσικό άνθρακα, και τον Νοέμβριο, οι μηνιαίες εισαγωγές της Τουρκίας από τη Ρωσία ήταν κατά μέσο όρο 2,1 εκατομμύρια μετρικούς τόνους. Αυτός ο αριθμός είναι περισσότερο από τριπλάσιος του μηνιαίου μέσου όρου των περίπου 630.000 τόνων που αγοράστηκαν την ίδια περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με την Kpler.

«Η Τουρκία έχει γίνει ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού άνθρακα», δήλωσε ο Βίκτορ Κατόνα, αναλυτής της Kpler που επέστρεψε πρόσφατα από ένα ταξίδι στην Τουρκία. «Χάρη στην Τουρκία και την Κίνα, οι ρωσικές εξαγωγές άνθρακα έχουν επιστρέψει στα προ της κυρώσεων επίπεδα».

Η ενέργεια είναι μόνο ένα στοιχείο μιας περίπλοκης σειράς οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων που υποκινούν την επιθυμία της Τουρκίας για στενότερους δεσμούς με τη Ρωσία. Οι Ρώσοι αντιπροσωπεύουν τον μεγαλύτερο αριθμό τουριστών, πηγή συναλλάγματος για να στηρίξουν την υποβάθμιση της τουρκικής λίρας. Το πιο σημαντικό, ο κ. Ερντογάν υπολογίζει στη στήριξη της Ρωσίας στις προσπάθειές του να καταπνίξει τον κουρδικό αυτονομισμό στη Συρία.

Αλλά οι ενεργειακές τακτικές έχουν ευρύτερες απήχηση.

Η θέση της Τουρκίας μεταξύ πλούσιων σε ενέργεια και ενεργοβόρων εθνών της έχει δώσει στρατηγική σημασία ως σημείο διέλευσης.

Ο Simone Tagliapietra, ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Bruegel στις Βρυξέλλες, είπε ότι ο κ. Πούτιν εκμεταλλευόταν την επιθυμία της Τουρκίας να γίνει περιφερειακός ενεργειακός κόμβος προκειμένου «να δημιουργήσει εντάσεις μεταξύ της συμμαχίας του ΝΑΤΟ». Ήταν αμφίβολος ότι η στρατηγική θα πετύχαινε. Επειδή η Ευρώπη είναι αποφασισμένη να τερματίσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια τα επόμενα χρόνια, η ιδέα ενός ενεργειακού κόμβου στην Τουρκία δεν έχει κανένα οικονομικό νόημα αυτή τη στιγμή, είπε.

«Η Τουρκία θα προσπαθήσει να επωφεληθεί όσο το δυνατόν περισσότερο για να πάρει φθηνή ρωσική ενέργεια», είπε, «αλλά δεν νομίζω ότι κάτι τέτοιο θα επηρεάσει τη συμμαχία του ΝΑΤΟ» ή την ενωμένη αντιπολίτευση στη ρωσική εισβολή.