H ιστορία της σκλαβωμένης Notre Dame της Κύπρου (ΦΩΤΟ)

Η Notre Dame de Tyre ή η Παναγία της Τύρου ή Τορτόζας είναι η αρμενική μοναστική εκκλησία στην κατεχόμενη Λευκωσία της Κύπρου, που βρίσκεται στην αραβική συνοικία Ahmet, στην Οδός Βικτωρίας. Η μο­νό­κλι­τη γοτ­θι­κή εκ­κλη­σί­α με η­μι-ο­κτα­γω­νι­κή α­ψί­δα και α­ψι­δω­τούς θό­λους α­πο­τε­λού­σε τμή­μα του Αβ­βα­εί­ου της Πα­να­γί­ας της Τύ­ρου.

Η ιστορία

Η εκ­κλη­σί­α πρω­τοκτί­στη­κε το 1116 α­πό τον Βα­σι­λιά της Ιε­ρου­σα­λήμ Baldwin de Buillon, ε­νώ με­τά την Πτώ­ση της Ιε­ρου­σα­λήμ

(1187) χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε για να στεγά­ζει τη διοί­κη­ση δια­φό­ρων θρη­σκευ­τι­κών ταγ­μά­των. Με­ρι­κά χρό­νια με­τά την έ­ναρ­ξη της Φρα­γκο­κρα­τί­ας (1192), έ­γι­νε αβ­βα­εί­ο της γυ­ναι­κεί­ας α­δελ­φό­τη­τας των Καρ­θου­σια­νών. Με την κα­τά­λη­ψη της Ά­κρας (1291), στην Κύ­προ κα­τέ­φθα­σαν διά­φο­ρα λα­τι­νι­κά μο­να­χι­κά τάγ­μα­τα κι έ­τσι ε­δώ στε­γά­στη­καν Βε­νε­δι­κτί­νες μονα­χές. Ο σει­σμός του 1303 κα­τέ­στρε­ψε το μο­να­στήρι, που ξα­να­κτί­στη­κε με­τα­ξύ 1308-1310 με δα­πά­νες του Βα­σι­λιά της Κύ­πρου Ερ­ρί­κου Β’.

Tο 1570, μετά την κατάληψη της Λευκωσίας από τους Οθωμανούς, την παράδοση της Πύλης Πάφου, η εκκλησία και η γύρω περιοχή παραδόθηκαν στους Αρμένιους από τον σουλτάνο Σελίμ Β'.

Με­τά τις τρο­με­ρές σφα­γές, τις μα­ζι­κές α­πε­λά­σεις και τη Γε­νο­κτο­νί­α που διέ­πρα­ξαν οι Ο­θω­μα­νοί και οι Νε­ό­τουρ­κοι, στην Κύ­προ κα­τέ­φθα­σαν πε­ρί­που 10.000 κατα­τρεγ­μέ­νοι Αρ­μέ­νιοι πρό­σφυ­γες, με­ρι­κοί α­πό αυ­τούς διέ­μει­ναν, προ­σωρι­νά, στον πε­ρί­βο­λο της εκ­κλη­σί­ας. Η ί­δια η ύ­παρ­ξή της α­πο­τέ­λε­σε πό­λο έλ­ξης για την ε­γκα­τά­στα­ση ε­κα­το­ντά­δων Αρ­με­νί­ων γύ­ρω α­πό αυ­τήν, ε­ξού και η ο­νο­μα­σί­α Αρ­με­νο­μα­χαλ­λάς.

Στην περιοχή κατοικούσε η πλειονότητα των Αρμενίων, πριν την προσφυγοποίησή τους μετά την τουρκοανταρσιά του 1963. Η τελευταία λειτουργία στον ναό έγινε την τελευταία Κυριακή του Δεκεμβρίου του 1963. Αμέσως μετά τις ταραχές της χρονιάς εκείνης το μοναστήρι και ο ναός μετατράπηκαν σε στρατόπεδο τουρκοκυπριακών ενόπλων δυνάμεων, παραμένοντας έτσι τουλάχιστον μέχρι και το 1977.

Γύρω από την ταύτιση του ναού υπήρξε σύγχυση και διαφωνίες μεταξύ των ερευνητών, οι περισσότεροι εκ των οποίων πλέον κλίνουν στο ότι η ορθή ονομασία του είναι Παναγία η Τορτόζα και όχι Παναγία της Τύρου.

Σύμφωνα με τ/κ ΜΜΕ, το κάλυμμα της μεσαιωνικής σαρκοφάγου της ηγουμένης Eschive de Dampierre, το οποίο βρισκόταν κάτω από την ανατολική καμάρα της Αρμένικης εκκλησίας (Notre Dame de Tyre) στην οδό Βικτωρίας στη νεκρή ζώνη της Λευκωσίας κοντά στην Πύλη Πάφου, έχει βανδαλιστεί.