H δημόσια ραδιοτηλεόραση σε μια ομοσπονδιακή Κύπρο

Ένα από τα θέματα που θα πρέπει να συμφωνηθεί στα πλαίσια του διακοινοτικού διαλόγου για τη λύση του Κυπριακού προβλήματος είναι και η δομή και νομική προσωπικότητα του μελλοντικού φορέα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Παρά τη σημασία που έχει το πιο πάνω θέμα δεν έγινε αντικείμενο συζήτησης όλα αυτά τα χρόνια άνκαι συζητήθηκε και συμφωνήθηκε στις ομάδες εργασίας που συστήθηκαν κατά τη διαδικασία διαμόρφωσης του Σχεδίου Ανάν.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα της

Κυπριακής Δημοκρατίας το θέμα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης καλύπτεται στο άρθρο 117 όπου τονίζεται η δικοινοτική του φύση ενώ με το Νόμο περί Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου, Κεφ. 300 του 1959 δημιουργήθηκε ο φορέας της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης – το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου (ΡΙΚ) . Σύμφωνα με τον εν λόγω νόμο στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος εκπροσωπούνται οι δυο κοινότητες –Ε/Κ και Τ/Κ- που συμμετείχαν μέχρι τα τέλη του 1963 στη διοίκηση και διεύθυνσή του. Τα γεγονότα του Δεκεμβρίου 1963 οδήγησαν στην αποχώρηση των Τ/Κ από την Κυβέρνηση και από το ΡΙΚ. Η Τ/Κ ηγεσία προχώρησε άμεσα στη δημιουργία του παράνομου ραδιοφωνικού σταθμού «Bayrak» οδηγώντας έκτοτε στην de facto διχοτόμηση του κυπριακού ραδιοτηλεοπτικού πεδίου.

Σε περίπτωση επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος στη βάση της δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας θα πρέπει να αποφασιστεί και το μοντέλο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης με τη μετεξέλιξη της ενιαίας Κυπριακής Δημοκρατίας σε ομοσπονδιακό κράτος.

Υπάρχουν βασικά δυο μοντέλα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στον Ευρωπαϊκό χώρο που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως πρότυπα για το νέο φορέα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης στην ομόσπονδη Κύπρο.

Το πρώτο μοντέλο είναι αυτό της Ελβετίας όπου το άρθρο 93 του ομοσπονδιακού συντάγματος προβλέπει ότι το νομορυθμιστικό πλαίσιο για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση είναι στη δικαιοδοσία της ομόσπονδης κυβέρνησης. Η δομή και λειτουργία του φορέα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης της χώρας, του SRG/SSR, καθορίζεται με λεπτομέρεια στον περί ραδιοφωνίας και τηλεόρασης νόμο του 1992. Ο εν λόγω νόμος προνοεί ότι ο φορέας δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, SRG/SSR, πρέπει να δομείται με τέτοιο τρόπο ώστε να εγγυάται την ισομερή μεταχείριση των τεσσάρων εθνο-γλωσσικών κοινοτήτων της χώρας, της γερμανόφωνης, της γαλλόφωνης, της ιταλόφωνης και της ρομανόφωνης και της αναλογικής εκπροσώπησή τους σε όλα τα όργανα διοίκησης και διεύθυνσης του φορέα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης περιλαμβανομένου του Διοικητικού Συμβουλίου. Στα πλαίσια της ισομερούς μεταχείρισης των κοινοτήτων λειτουργούν εντός του SRG/SSR τέσσερεις ραδιοτηλεοπτικές εταιρείες, μια για κάθε κοινότητα – η SRG –Deutchschweitz, η RTSR- francophone, η CORSI-italian speaking και SRG-SSR Romantska.

Η Ελβετία διαθέτει, επίσης, ενιαίο ρυθμιστικό φορέα του ραδιοτηλεοπτικού τοπίου, το Ομοσπονδιακό Γραφείο για τις Επικοινωνίες (OFCOM), που είναι υπεύθυνο, μεταξύ άλλων, για τον έλεγχο των διοικητικών και οικονομικών δραστηριοτήτων του φορέα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, για την έκδοση αδειών λειτουργίας των ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών και για τον έλεγχο περιεχομένου και διαφημίσεων/χορηγιών τόσο του δημόσιου φορέα ραδιοτηλεόρασης όσο και των ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών οργανισμών.

Συνέπεια της ενιαίας φύσης του ραδιοτηλεοπτικού πεδίου είναι η στενή συνεργασία και συνέργεια όλων των κοινοτήτων της χώρας σε όλους τους θεσμούς και δομές του, και συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση της κοινής ελβετικής κρατικής συνείδησης.

Σε αντίθεση με το Ελβετικό μοντέλο το Βέλγιο έχει αναπτύξει ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο δημόσιας ραδιοτηλεόρασης και συναφών ρυθμιστικών αρχών από το 1994 μετά την έγκριση του νέου ομοσπονδιακού συντάγματος της χώρας που προβλέπει για τρεις κοινότητες – τη φλαμανδική, τη γαλλόφωνη και τη γερμανόφωνη και τέσσερεις περιοχές – τη Φλάνδρα, τη Ουαλονία, τη γερμανόφωνη περιοχή Eupen και τη μεικτή περιοχή των Βρυξελλών. Σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 127 παρ 1 του Βελγικού Συντάγματος θέματα ραδιοτηλεοπτικών μέσων, και συνεπώς και της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, εμπίπτουν στο ευρύτερο πλέγμα του πολιτισμού και ως τέτοια θεωρούνται ότι βρίσκονται στη δικαιοδοσία των κοινοτήτων.

Στη Φλάνδρα ο φορέας δημόσιας ραδιοτηλεόρασης είναι η « Vlaamse Radio en Televisie omroep» (VRT) Flemish Radio and Television Organisation. Ο οργανισμός VRT χρηματοδοτείται κυρίως από δημόσιους πόρους της περιοχής. Διαθέτει δυο τηλεοπτικά κανάλια και αριθμό θεματικών ραδιοφωνικών καναλιών.

Στην Βαλονία ο φορέας δημόσιας ραδιοτηλεόρασης είναι η RTFB «Ραδιοφωνία Τηλεόραση του Γαλλόφωνου Βελγίου» που διαθέτει, επίσης, δυο τηλεοπτικά και έξι ραδιοφωνικά κανάλια. Η χρηματοδότηση της RTFB προέρχεται από δημόσιους πόρους της περιοχής.

Η γερμανόφωνη περιοχή, λόγω του μικρού της πληθυσμού, γύρω στις 65,000, δεν διαθέτει ανεξάρτητη δημόσια ραδιοτηλεοπτική υπηρεσία.

Επιπρόσθετα υπάρχουν τρεις ξεχωριστές ρυθμιστικές αρχές ραδιοτηλεόρασης, μια για κάθε κοινότητα – ο Φλαμανδικός ρυθμιστικός φορέας για τα Μέσα (Vlaamse Regulator voor de Media), το Ανώτατο Συμβούλιο Οπτικοακουστικών της Γαλλικής κοινότητας (Conseil Superieur de l’ Audiovisuel de Communaute Francaise) και το Συμβούλιο Μέσων (Medienrat) για τη γερμανόφωνη κοινότητα. Οι αρμοδιότητες των ρυθμιστικών αρχών περιλαμβάνουν την αδειοδότηση και έλεγχο περιεχομένου και διαφημίσεων/χορηγιών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών οργανισμών – δημόσιων και ιδιωτικών - στις αντίστοιχες κοινότητες.

Συνέπεια της δομής του Βελγικού ραδιοτηλεοπτικού τοπίου, όπου υπάρχει κάθετος διαχωρισμός τόσο στη δημόσια και ιδιωτική ραδιοτηλεόραση όσο και στη ρύθμισή τους, είναι η σχεδόν παντελής έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των κοινοτήτων σε θέματα ηλεκτρονικών μέσων και η έμμεση ενίσχυση διαχωριστικών τάσεων, ιδιαίτερα στην περιοχή της Φλάνδρας.

Πιστεύουμε ότι στην επερχόμενη διαπραγμάτευση η Ε/Κ πλευρά θα πρέπει να επιμένει όπως στο ραδιοτηλεοπτικό τομέα ακολουθηθούν τα πρότυπα του Ελβετικού μοντέλου τόσο όσον αφορά το φορέα δημόσιας ραδιοτηλεόρασης όσο και την εθνική ρυθμιστική αρχή αφού στην Ελβετία συνυπάρχουν και συνεργάζονται με επιτυχία και αποτελεσματικότητα οι κοινότητες στον τομέα των ηλεκτρονικών μέσων συμβάλλοντας στην άμβλυνση των διαφορών, στη συνεννόηση και στην κοινωνική συνοχή. Άλλωστε και στην περίπτωση του απορριφθέντος Σχεδίου Ανάν σχετικές πρόνοιες για τις επικοινωνίες είχαν περιληφθεί στις αρμοδιότητες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο Παράρτημα 15: Ομοσπονδιακοί Νόμοι για την Επικοινωνία (Attachment 15: Federal Communication Laws).

Ανδρέας Χριστοδούλου

Ειδικός για τα Μέσα

B.Sc (Honours), M.Sc., M.Phil

Tα σχόλια αντιπροσωπεύουν την προσωπική γνώμη των συγγραφέων τους και όχι αυτή του Sigmalive.com