Οφείλουν να «μεταλλάξουν» τον προλετάριο καθηγητή σε πρόσωπο με κύρος, δύναμη και αξιοπρέπεια

Η σχολική χρονιά που πέρασε άφησε μια σημαντική παρακαταθήκη, επιτεύγματα προς κεφαλαιοποίηση, παρά τα προβλήματα και τις αντιξοότητες που τη χαρακτήρισαν.
Κυρίαρχο χαρακτηριστικό ο διάχυτος φόβος για τις συντελούμενες αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον των εκπαιδευτικών. Ο φόβος των οριζόντιων απολύσεων, του «ασύμμετρου» πειθαρχικού ελέγχου, της υποταγμένης σε δημοσιονομικούς στόχους αξιολόγησης και των επιπτώσεών της στη μισθολογική και βαθμολογική εξέλιξη, της υποχρεωτικής μετάθεσης, κ.λπ. Ο φόβος των αλλαγών που έχουν επικοινωνηθεί ελλειμματικά και χωρίς το απαραίτητο χρονικό βάθος που θα επέτρεπε τη διαμόρφωση μιας στρατηγικής και την κατανόηση των λόγων και των όρων τους. Ο φόβος καταρχήν παραλυτικός και, ενισχυμένος από την οικονομική και επαγγελματική εξουθένωση, σίγουρα ικανή συνθήκη για τη διαμόρφωση μιας τουλάχιστον αμήχανης στάσης των εκπαιδευτικών.

Τα διογκωμένα κοινωνικά προβλήματα που έσπαζαν σαν κύματα στην πόρτα του σχολείου. Η ανεργία που το περιεχόμενό της αναγκάζονταν να συνειδητοποιήσουν βαθιά κάθε μέρα περισσότεροι μαθητές, η φτώχεια να επεκτείνεται, τα κρούσματα υποσιτισμού μαθητών, τα κρούσματα ουσιαστικής εγκατάλειψης παιδιών από τους γονείς, η αύξηση της ενδοσχολικής βίας ενισχυμένης από τη διείσδυση ξενοφοβικών αντιλήψεων και ρατσισμού στα σχολεία. Όλα τα προβλήματα που κατέστησαν επιτακτική την ανάγκη για επαναπροσδιορισμό του κοινωνικού ρόλου του σχολείου και του δασκάλου, προσθέτοντας νέα βάρη στις ήδη φορτωμένες και αποδυναμωμένες πλάτες τους.

Απέναντι σε αυτά η αντίδραση των δασκάλων αντιφατική. Από τη μια, σε επίπεδο ρητορικής, η αντίδραση, η αντίσταση στην αλλαγή, η άρνηση, το «όχι σε όλα» και το «δεν θα περάσει», ακόμα και η επίκληση της οικονομικής τους εξαθλίωσης ως επιχείρημα για μίνιμουμ ανταπόκριση στα βασικά, απόλυτα υποχρεωτικά υπηρεσιακά τους καθήκοντα.

Από την άλλη όμως σε επίπεδο πρακτικής μια πραγματική «σχολική Άνοιξη», μια πρωτόγνωρη κοσμογονία παρεμβάσεων. Η ανάδυση του σχολείου που νοιάζεται και φροντίζει. Η δημιουργία και η ανάπτυξη ποιοτικών συναισθηματικών σχέσεων μεταξύ όλων των μελών της σχολικής κοινότητας. Ο καλύτερος προγραμματισμός των εκπαιδευτικών παρεμβάσεων και η προώθηση διαφοροποιημένων παιδαγωγικών προσεγγίσεων, ώστε να καλύπτονται όλοι οι μαθητές. Η ανάπτυξη δράσεων κοινωνικής παρέμβασης, από την εξασφάλιση φαγητού για υποσιτιζόμενους μαθητές, μέχρι την προσφορά ενισχυτικών μαθημάτων εκτός ωραρίου χωρίς αμοιβή. Και όλες οι υπέροχες εκδηλώσεις με το κλείσιμο της χρονιάς σε όλα τα σχολεία ανεξαιρέτως. Θεατρικές παραστάσεις, κουκλοθέατρο, δρώμενα, εκθέσεις εικαστικών, εκδηλώσεις με συμμετοχή ανθρώπων της τέχνης και του πολιτισμού, μουσικές παραστάσεις και λογοτεχνικά αφιερώματα. Και όλα αυτά σε επίπεδο εξαιρετικά υψηλό, απορροή μιας πλούσιας σε βιώματα για τους μαθητές, συστηματικής και κοπιαστικής δουλειάς μέσα στο σχολείο, μιας δουλειάς βασισμένης στο μεράκι και την πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών και στη συνεργασία όλων των παραγόντων της σχολικής κοινότητας.

Ο Ανδρέας Ζαμπούκας σε κείμενό του της 1ης Μαΐου 2013 με τίτλο «Ο καθηγητής ως προλετάριος» κατέληγε ότι «Αν ποτέ διοικήσουν την παιδεία -σε αυτή τη χώρα- άνθρωποι με φιλότιμο, οφείλουν να «μεταλλάξουν» τον προλετάριο καθηγητή σε πρόσωπο με κύρος, δύναμη και αξιοπρέπεια». Εκτιμώ με βάση όσα ανέφερα ότι οι εκπαιδευτικοί «έχουν κινήσει». Το σχολείο βιώνει μιαν Άνοιξη και θα τολμούσα να πω ότι μετασχηματίζεται, αφουγκραζόμενο τις κοινωνικές ανάγκες και -μέσα στις αντιφάσεις του- ανταποκρινόμενο σε μεγάλο βαθμό στο πνεύμα του πολιτικού σχεδιασμού που εξαγγέλθηκε με το «νέο σχολείο» και τα νέα, πιλοτικά εφαρμοζόμενα προγράμματα σπουδών, χωρίς όμως να έχει δεχθεί καμιά στήριξη, κατεύθυνση ή ενίσχυση. Ευθύνη όσων διοικούν την παιδεία είναι να συμβάλλουν γόνιμα σε αυτόν τον μετασχηματισμό, να σχεδιάσουν και να δρομολογήσουν τις παρεμβάσεις στήριξης, ενίσχυσης και αξιοποίησης αυτής της δυναμικής που έχει αναπτυχθεί ερήμην τους.

*Ο Ιωάννης Κατσαρός είναι εκπαιδευτικός (δάσκαλος) με 25 χρόνια υπηρεσίας, διδάκτορας διοίκησης στην εκπαίδευση και έχει θέση σχολικού συμβούλου σε σχολεία της Νίκαιας και του Αγίου Ιωάννη Ρέντη.