Μνημειώδες πρωτοβυζαντινό οικοδόμημα αποκαλύπτεται στη θέση...

Σε σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη των τελευταίων χρόνων οδηγήθηκε...
με τις ανασκαφές του το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου στη θέση «Καταλύμματα των Πλακωτών», η οποία... εμπίπτει στην περιοχή δικαιοδοσίας των βρετανικών βάσεων Ακρωτηρίου. Η θέση βρίσκεται μέσα στο δάσος της δυτικής ακτής της χερσονήσου και είχε εντοπισθεί ήδη από το 1954.

Σύμφωνα με τους ειδικούς αρχαιολόγους, πρόκειται για σημαντικό μνημείο της πρωτοβυζαντινής περιόδου, που φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη από το 2007 και, όπως εκτιμάται, η αποκάλυψή του θα εξακολουθήσει για αρκετά ακόμη χρόνια. Το οικοδόμημα, χαρακτηρίζεται, «μνημειώδες με τον κυρίως ναό, οι διαστάσεις και η μορφή του οποίου δεν έχουν ακόμα εξακριβωθεί».

Έως τώρα έχει αποκαλυφθεί μεγάλο τμήμα ενός εκκλησιαστικού συγκροτήματος, στο οποίο συμπεριλαμβάνεται ένα «μαρτύριο», δηλαδή ένα ταφικό μνημείο, που έχει τη μορφή βασιλικής με εγκάρσιο κλίτος (σχήμα Τ), σε αντίστροφη διάταξη, το οποίο φέτος διαπιστώθηκε ότι εφάπτεται της δυτικής στοάς ενός περίστυλου, μάλλον αιθρίου (αυλής, που περιβάλλεται από στοές).

Το «μαρτύριο» είναι πλάτους 36 μέτρων και μήκους 29 μέτρων, χωρίς την εξέχουσα στα δυτικά πολυγωνική αψίδα, στην οποία υπάρχει εγγεγραμμένη μικρότερη ταφική αψίδα διαμέτρου 2.25 μέτρων.

Ανάλογες ταφικές αψίδες της ίδιας διαμέτρου υπάρχουν στο κέντρο της δυτικής πλευράς και των πλαγίων πλευρών του βορείου και νοτίου σκέλους, ενώ στα ανατολικά του νοτίου σκέλους υπάρχει, αντί αψίδας, μικρή τετραγωνική κόγχη, κοντά στην οποία βρέθηκε το κάλυπτρο μικρής μαρμάρινης λειψανοθήκης.

Στη νότια αψίδα σωζόταν, σε λάρνακα, διακοσμημένη με εξαίρετο διάτρητο σταυρό, ταφή ανδρός προχωρημένης ηλικίας, με δύο χάλκινες περόνες και πέντε μικρά χάλκινα νομίσματα, μικρής αξίας (πεντανούμμια, εξανούμμια, δεκανούμμια), που χρονολογούνται στην πρώτη δεκαετία της βασιλείας του Αυτοκράτορος Ηρακλείου (610-620). Χάλκινο νόμισμα, χρονολογημένο με ασφάλεια στο 616, βρέθηκε σε στρώμα θεμελίωσης και υπέδειξε χρονολογία ανέγερσης κατά, ή λίγο μετά, από το έτος αυτό.

Η ιδιαιτερότητα του χώρου αυτού δεν έγκειται μόνο στο μέγεθος, την αρχιτεκτονική του διάταξη σε σχέση με τον κυρίως ναό, ή ακόμα και την ταφική του χρήση, αλλά και στον συνδυασμό, με αυτά, στοιχείων, που αντανακλούν αρχαίους λειτουργικούς τύπους της Ανατολής, αλλά και εξελίξεων, συνδεδεμένων με την εποχή και τα εκκλησιαστικά δρώμενα.

Τα δεδομένα αυτά, καθώς και ο περίτεχνος διάκοσμος των ψηφιδωτών του δαπέδων, αλλά και των υπόλοιπων μερών του, υποδεικνύουν ότι πρόκειται για κορυφαίο μνημείο της εποχής του, το οποίο είχε σχεδιασθεί και εκτελεστεί με πολύ μεγάλη επιμέλεια υπό την καθοδήγηση ιεράρχη με μεγάλη εμβρίθεια στα τελούμενα της Θείας Λειτουργίας και είχε εκτελεστεί από εκλεκτά συνεργεία της νήσου, ή της αυτοκρατορίας, για να τιμηθούν κεκοιμημένοι και λείψανα αγίων, η μνήμη των οποίων για άγνωστους ακόμα λόγους δεν διατηρήθηκε στην παράδοσ