Τι συμβολίζουν τα όνειρά μας σύμφωνα με τον Φρόυντ

Σαν σήμερα, 23 Σεπτεμβρίου 1939, πέθανε ο πατέρας της ψυχανάλυσης, Σίγκμουντ Φρόυντ (Sigmund Freud) . Ήταν διακεκριμένος Αυστριακός φυσιολόγος, νευρολόγος και ψυχίατρος, ο οποίος υπήρξε ο θεμελιωτής της ψυχανάλυσης, μιας κλινικής μεθόδου ψυχοθεραπείας διαμέσου του διαλόγου μεταξύ ασθενούς και ψυχίατρου.Ο καθηγητής Sigmund Freud, φτάνοντας στο σταθμό Victoria του Λονδίνου στις 6 Ιουνίου 1938. (AP Photo/Eddie Worth)Αναγνωρίζεται ως ένας από τους πλέον βαθυστόχαστους αναλυτές του 20ού αιώνα που μελέτησε και προσδιόρισε έννοιες, όπως το ασυνείδητο, την απώθηση, τη λίμπιντο, την ερμηνεία των ονείρων και την παιδική σεξουαλικότητα.Οι επιστημονικές θεωρίες του Φρόυντ και οι τεχνικές θεραπείας που ανέπτυξε θεωρήθηκαν ιδιαίτερα καινοτόμες και αποτέλεσαν αντικείμενα έντονης αμφισβήτησης όταν παρουσιάστηκαν στη Βιέννη του 19ου αιώνα. Ωστόσο και σήμερα συνεχίζουν να εγείρουν έντονο προβληματισμό και αντιπαραθέσεις. Η επίδραση του Φρόυντ δεν περιορίστηκε μόνο στην ψυχολογία και την ψυχιατρική, αλλά ταυτόχρονα απλώθηκε σε πολλούς τομείς της επιστήμης (ανθρωπολογία, κοινωνιολογία, φιλοσοφία) και της τέχνης.Η ζωή του ΦρόυντΟ Φρόυντ γεννήθηκε στη σημερινή πόλη της Τσεχίας Πρίμπορ, που αποτελούσε την εποχή εκείνη τμήμα της Αυστρίας. Ήταν εβραϊκής καταγωγής. Η γέννησή του ακολούθησε δύο μήνες μετά το θάνατο του παππού του, Σάλομον Φρόυντ, γεγονός που θεωρήθηκε ιδιαίτερης σημασίας και για το λόγο αυτό του δόθηκε εκτός από το γερμανικό όνομα Σίγκμουντ, το εβραϊκό όνομα Σάλομον (Salomon) που έφερε ο παππούς του. Ο πατέρας του, Γιάκομπ Φρόυντ (1815-96), ήταν έμπορος μαλλιού και απέκτησε τον Σίγκμουντ στη διάρκεια του δεύτερου γάμου του με την Amalie Nathansohn (1835-1930), μαζί με άλλους δύο γιους και πέντε κόρες.Σε ηλικία τριών ετών, ο Φρόυντ μετακόμισε με την οικογένεια του στη Λειψία και ένα χρόνο αργότερα στη Βιέννη, όπου και έζησε μέχρι το 1938. Ο Αυστριακός ψυχαναλυτής Καθ. Σίγκμουντ Φρόιντ με τον σκύλο του,  «Τζόφι» στο γραφείο του στη Βιέννη της Αυστρίας, το 1937. (AP Photo)Τα παιδικά χρόνια του ΦρόυντΓια την περίοδο των παιδικών χρόνων του Φρόυντ, διαθέτουμε λίγες πληροφορίες, ενώ ούτε ο ίδιος καταπιάστηκε με αυτή στα γραπτά του. Σχετικά με τη θρησκευτική ανατροφή του, επιβεβαιώνεται πως ήταν από νωρίς εξοικειωμένος με τα ιουδαϊκά έθιμα, ενώ ήρθε επίσης σε επαφή με την καθολική λειτουργία υπό την επίδραση της καθολικής γκουβερνάντας του.Από νεαρή ηλικία, έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη μελέτη της Βίβλου, η οποία, όπως ο ίδιος σημείωσε στην αυτοβιογραφία του άσκησε διαρκή επίδραση πάνω του. Βέβαια, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του παρέμεινε αντίθετος με όλους τους θρησκευτικούς κανόνες, υιοθετώντας τελικά μία αθεϊστική στάση ζωής, χωρίς ωστόσο να απολέσει τη συναίσθηση της εβραϊκής του καταγωγής.Ήδη από τα παιδικά του χρόνια έδειξε να διαθέτει σημαντικές διανοητικές ικανότητες, ενώ ήταν άριστος και πειθαρχημένος μαθητής. Την εκπαίδευσή του ανέλαβαν αρχικά οι γονείς του, πριν σταλεί σε ένα άγνωστο ιδιωτικό σχολείο. Σε ηλικία εννέα ετών πέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις του γυμνασίου Sperl, όπου ξεχώρισε για τις επιδόσεις του και αποφοίτησε με τη διάκριση summa cum laude. Διέθετε κλίση στις γλώσσες και μεγάλη ευχέρεια στα Λατινικά, τα Αρχαία Ελληνικά, τα Γαλλικά και τα Αγγλικά.Η ενασχόληση με την ιατρικήΜετά τις γυμνασιακές του σπουδές και επηρεασμένος από ένα δοκίμιο του Γκέτε, αποφασίζει να ασχοληθεί με την ιατρική. Εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και μετά την αποφοίτησή του εργάζεται ως κλινικός βοηθός στο Γενικό Νοσοκομείο της Βιέννης, όπου ειδικεύεται στην ψυχιατρική και την παθολογία. Το 1885, αφού ολοκλήρωσε μία μελέτη για τον μυελό του εγκεφάλου, διορίζεται λέκτωρ νευροπαθολογίας.Την εποχή αυτή αναπτύχθηκε, επίσης, το ενδιαφέρον του για τις φαρμακευτικές ιδιότητες της κοκαΐνης, τις οποίες εξακολούθησε να ερευνά τα επόμενα χρόνια. Η συνηγορία του υπέρ της κοκαΐνης οδήγησε στη θανάσιμη εξάρτηση του στενού του φίλου Ερνστ φον Μάρξοφ και αμαύρωσε την ιατρική φήμη του για ένα διάστημα.Η απόφαση του Φρόυντ για ενασχόληση με την ψυχανάλυση και η ύπνωση ως θεραπεία της υστερίαςΤον Οκτώβριο 1885, αναχωρεί για το Παρίσι, προκειμένου να συνεχίσει τις μελέτες του στη νευροπαθολογία στο νοσοκομείο Σαλπετριέρ, όπου εργάζεται υπό την καθοδήγηση του σπουδαίου νευρολόγου Ζαν - Μαρτέν Σαρκό, που θεωρείται ο εισηγητής της σύγχρονης νευρολογίας. Ο Σαρκό χρησιμοποιούσε την ύπνωση ως θεραπεία της υστερίας, μία μέθοδος που αποδείχθηκε κρίσιμη για την επιστημονική εξέλιξη του νεαρού γιατρού, ο οποίος αποφασίζει να εγκαταλείψει τη νευρολογία και να ασχοληθεί με την ψυχιατρική.Έχοντας ήδη εντοπίσει τη σχέση μεταξύ υστερίας και καταπιεσμένης σεξουαλικότητας, ο Φρόιντ επιστρέφει στη Βιέννη το 1886 και αναλαμβάνει την πρώτη ασθενή του, την Μπέρτα Παπεγχάιμ, γνωστή στη βιβλιογραφία ως «Άννα Ο». Αφηγούμενη τις τραυματικές εμπειρίες της, η νεαρή κοπέλα απαλλάσσεται σιγά -σιγά από τα συμπτώματα της αρρώστιας της (παράλυση, παραισθήσεις).Το «ψυχαναλυτικό ντιβάνι»Με τη μέθοδο του ελεύθερου συνειρμού, ο λόγος μπορεί να εξερευνήσει τα βάθη του ασυνειδήτου του ανθρώπου, το οποίο, σύμφωνα με τον Φρόυντ, κυριαρχείται από τις ορμές που σχηματίζονται στην παιδική ηλικία και η συζήτηση για τις απωθημένες επιθυμίες οδηγεί στην εκτόνωση της ψυχικής πίεσης και στη θεραπεία. Από την «κλασική» μέθοδο της ύπνωσης του ασθενούς εκείνος κρατάει τελικά μόνο το ανάκλιντρο, το γνωστό «ψυχαναλυτικό ντιβάνι».Έτσι γεννήθηκε η ψυχανάλυση ως θεωρία και θεραπεία για την ανακούφιση της ανθρώπινης ψυχής. Ο Φρόιντ έγραψε ότι η libido, η σεξουαλικότητα μας, φιλτράρει τα πάντα από την παιδική ηλικία ακόμη. Μίλησε για το μικρό αγοράκι που επιθυμεί να σκοτώσει τον πατέρα του και να κοιμηθεί με τη μητέρα του (οιδιπόδειο σύμπλεγμα) και για τις ανεξέλεγκτες ορμές (id) από τις οποίες κυριαρχείται ο άνθρωπος. Πριν από τον Φρόιντ κανένας δεν είχε περιγράψει με αυτό τον τρόπο την ανθρώπινη κατάσταση.Ένας γιατρός ακούει μια ασθενή να μιλά για το παρελθόν της στο Κέντρο Θεραπείας του Ψυχαναλυτικού Ινστιτούτου της Νέας Υόρκης, 25 Απριλίου 1956. (AP Photo/Bob Wands) Η ερμηνεία των ονείρων του ΦρόυντΟ Φρόυντ ξεκίνησε να αναλύει τα όνειρα προκειμένου να μπορέσει να κατανοήσει τις πτυχές μιας προσωπικότητας καθώς όπως έλεγε: Η ερμηνεία των ονείρων είναι η βασιλική οδός για την εξερεύνηση του υποσυνείδητου.Πίστευε ότι για να ζούμε σε μια πολιτισμένη κοινωνία, έχουμε την τάση να συγκρατούμε τις ορμές μας. Επειδή, όμως, αυτές πρέπει να απελευθερωθούν έρχονται στην επιφάνεια σε συγκαλυμμένες μορφές. Ένας τρόπος, λοιπόν, για να απελευθερώνονται αυτές οι παρορμήσεις είναι μέσα από τα όνειρα. Και επειδή το περιεχόμενο του ασυνείδητου είναι ενοχλητικό ή επιβλαβές, εκφράζεται σύμφωνα με τον Φρόιντ με μια συμβολική γλώσσα.Έγραψε πολλά κείμενα για τα όνειρα, κυρίως στο βιβλίο του «Η ερμηνεία των ονείρων». Όπως αναφέρει σε άρθρο του στο Psychology Today ο Καθηγητής Ψυχολογίας στο Κολλέγιο Knox, Frank McAndrew, ο Φρόιντ θεωρεί ότι ο αριθμός των πραγμάτων που αντιπροσωπεύονται από τα σύμβολα στα όνειρα δεν είναι μεγάλος: το ανθρώπινο σώμα, οι γονείς, τα παιδιά, τα αδέλφια, η γέννηση, ο θάνατος, η γυμνότητα και μερικά ακόμη.Ο Sigmund Freud, πατέρας της ψυχανάλυσης, ποζάρει για τον γλύπτη Oscar Nemon, 1931, στη Βιέννη. (Φωτογραφία AP)Tα σύμβολα στα όνειρα σύμφωνα με τον ΦρόυντΆτομο: ως σύνολο αντιπροσωπεύεται συχνά με τη μορφή ενός σπιτιού - τα σπίτια με λείους τοίχους είναι άνδρες, και εκείνα με προβολές και μπαλκόνια στα οποία μπορεί κανείς να κρατηθεί σφιχτά είναι γυναίκες.Οι γονείς εμφανίζονται στα όνειρα ως βασιλιάδες, βασίλισσες ή άλλα πολύ σεβαστά πρόσωπα.Τα παιδιά και τα αδέλφια συμβολίζονται ως μικρά ζώα ή παράσιτα.Η γέννηση αντιπροσωπεύεται σχεδόν πάντοτε με κάποια αναφορά στο νερό: Είτε βυθιζόμαστε στο νερό είτε βγαίνουμε από αυτό, σώζουμε κάποιον από πνιγμό ή μας σώζει κάποιος άλλος (δηλώνοντας μια μητρική σχέση με αυτό το άτομο).Ο θάνατος αντικαθίσταται στα όνειρα με τη μορφή ταξιδιού. Η γυμνότητα συμβολίζεται με ρούχα, ειδικά στολές.Οι περισσότεροι συμβολισμοί σχετίζονται με τη σεξουαλικότηταΟ αριθμός τρία είναι ένα συμβολικό υποκατάστατο για το αρσενικό γεννητικό όργανο, ενώ το πέος αντιπροσωπεύεται από μακρά και όρθια αντικείμενα όπως μπαστούνια, ομπρέλες, πόλους, δέντρα κλπ. Τα θηλυκά γεννητικά όργανα αντιπροσωπεύονται συμβολικά από αντικείμενα που περικλείουν ένα χώρο ικανό να γεμίσει με κάτι.Τα κοσμήματα και οι θησαυροί μπορεί να αντιπροσωπεύουν ένα αγαπημένο πρόσωπο, ενώ τα γλυκά συχνά αντιπροσωπεύουν τη σεξουαλική απόλαυση.Η σεξουαλική επαφή μπορεί να συμβολίζεται από μια σειρά σκηνών και αλληλεπίδραση μεταξύ αρσενικών και θηλυκών συμβόλων.Αποφθέγματα του Σίγκμουντ ΦρόυντΓιατί ο λαός του Ισραήλ λάτρευε όλο και περισσότερο το θεό, όσο ο θεός περισσότερο τον παίδευε; Είναι ένα ερώτημα που πρέπει ν' αφήσουμε αναπάντητοΗ άρνηση της ελευθερίας της θέλησης κάνει αδύνατο το θρίαμβο της ηθικήςΚαθώς προχωρούμε στη ζωή, μαθαίνουμε τα όρια των ικανοτήτων μαςΟ άνθρωπος που κατακτάει δραστήρια το αντικείμενο της ερωτικής του επιθυμίας, δείχνει συνήθως την ίδια δραστηριότητα και την ίδια επιμονή στην επιδίωξη και των άλλων σκοπών της ζωής τουΌπου και να πάω ανακαλύπτω ότι ένας ποιητής έχει πάει εκεί πριν από μέναΠίσω από κάθε ισχυρή γυναίκα, κρύβεται ένας τυραννικός πατέραςΤα μεγάλο ερώτημα, στο οποίο δεν έχω καταφέρει ν' απαντήσω, παρά τα τριάντα χρόνια έρευνας στη γυναικεία ψυχή, είναι “Τι θέλει μια γυναίκα;Το έγκλημα δεν πρέπει να τιμωρείται σαν μια προσβολή προς το Θεό, μα σαν μια κοινωνική απειλή.Το πραγματικό αρσενικό είναι μονογαμικό.Ο άνθρωπος είναι το προϊόν των τραυμάτων της παιδικής του ηλικίας.Η γυναίκα θα πρέπει να μαλακώνει αλλά όχι να αποδυναμώνει τον άντρα.Οι υστερικοί υποφέρουν κυρίως από τις αναμνήσεις.Καμιά φορά, ένα πούρο δεν είναι παρά ένα πούρο (δηλαδή, δεν χρειάζεται ψυχανάλυση)Είμαστε αυτό που είμαστε επειδή ήμασταν αυτό που ήμασταν.