Σχολικός εκφοβισμός: Τι είναι, πώς εκδηλώνεται και πώς αντιμετωπίζεται

Όλα όσα είπε η Πηνελόπη Μελίδου, MSc Ψυχολόγος Υγείας Σημαντική είναι η αύξηση, τα τελευταία χρόνια, των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού, (bullying). Σύμφωνα με τους ειδικούς, το άτομο που προκαλεί τον σχολικό εκφοβισμό, χαρακτηρίζεται από απρόκλητη επιθετικότητα, ενώ η συμπεριφορά του είναι επαναλαμβανόμενη. Στόχος του επιτιθέμενου είναι να βλάψει κάποιον άλλον, ενώ ο ίδιος αντλεί ευχαρίστηση από την πράξη του αυτή. «Ο επιτιθέμενος βιώνει μια αίσθηση εξουσίας, ενώ ταυτόχρονα νιώθει ότι υποβαθμίζει και ταπεινώνει τον άλλον. Το θετικό βέβαια είναι ότι πλέον, τέτοια περιστατικά γίνονται περισσότερο γνωστά, με αποτέλεσμα να μπορεί να γίνει άμεση παρέμβαση. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι εξαιρετικά ανησυχητική αυτή η αυξημένη τάση που καταγράφεται», είπε στο star.gr η Πηνελόπη Μελίδου, MSc Ψυχολόγος Υγείας.H Πηνελόπη Μελίδου, MSc Ψυχολόγος ΥγείαςΣχολικός Εκφοβισμός: Τα κύρια χαρακτηριστικά του και οι μορφές τουΑν και υπάρχουν αρκετοί ορισμοί του σχολικού εκφοβισμού, κοινός παρονομαστής όλων είναι η έλλειψη ισότητας δύναμης μεταξύ των εμπλεκομένων καθώς και η απροθυμία του θύτη να συνεργαστεί και να βρει βοηθητικές λύσεις για το εκάστοτε θέμα.Τι είναι ο σχολικός και διαδικτυακός εκφοβισμός-Συμβουλές αντιμετώπισηςΣύμφωνα με την κ. Μελίδου, το πρώτο και πολύ βασικό χαρακτηριστικό του σχολικού bulling, είναι η πρόθεση. «Στο σχολικό εκφοβισμό υπάρχει η διάθεση και πρόθεση του θύτη, να προκαλέσει βλάβη εσκεμμένα στο θύμα. Κι αυτή είναι και η πολύ σημαντική διαφορά από το πείραγμα, στο οποίο δεν εμπεριέχεται η πρόθεση να κάνουμε τον άλλον άνθρωπο να νιώσει άσχημα ή να τον υποβαθμίσουμε. Στο bullying όμως ο απώτερος σκοπός είναι να κάνουμε τον άλλον άνθρωπο να νιώσει υποδεέστερος», είπε. «Ζω με το άγχος αν το παιδί μου θα είναι καλά όταν γυρίσει από το σχολείο»Πρόσθεσε δε ότι, ένα ακόμα χαρακτηριστικό γνώρισμα του σχολικού εκφοβισμού είναι η επανάληψη. Η εσκεμμένη δηλαδή αυτή επιθετική συμπεριφορά εκδηλώνεται ξανά και ξανά, χωρίς να αντιλαμβάνεται και το άτομο τη σοβαρότητα αυτής της συμπεριφοράς. Ένα τρίτο χαρακτηριστικό, κατά την κ. Μελίδου, είναι η ανισότητα στη δύναμη, είτε πρόκειται για φυσική δύναμη, στη σωματική διάπλαση δηλαδή, είτε για θέμα προσωπικότητας.  Τέταρτο και πιο σημαντικό χαρακτηριστικό, ανέφερε, ότι είναι η πρόκληση βλάβης. «Το αποτέλεσμα δηλαδή του σχολικού εκφοβισμού. Η βλάβη αυτή μπορεί να είναι είτε σωματική (χτυπήματα κλπ), είτε ψυχολογική. Πολλές φορές και πιο δύσκολες οι ψυχολογικές συνέπειες, καθώς δεν είναι εύκολα ορατές και απαιτούν και ειδικούς χειρισμούς», σημείωσε. «Ο επιτιθέμενος βιώνει μια αίσθηση εξουσίας, ενώ ταυτόχρονα νιώθει ότι υποβαθμίζει και ταπεινώνει τον άλλον» (φωτ unsplash)Πώς εκδηλώνεται ο σχολικός εκφοβισμός;Όπως εξήγησε η κ. Μελίδου, υπάρχουν διαφόρων μορφών εκφοβιστικές συμπεριφορές, οι οποίες διακρίνονται σε άμεσες και έμμεσες. «Μπορεί να δούμε άμεση σωματική μορφή, δηλαδή χτυπήματα, κλωτσιές, κρύψιμο πραγμάτων, φτυσήματα, καταστροφή πραγμάτων του θύματος. Υπάρχει επίσης και η άμεση λεκτική- ψυχολογική μορφή, όπως προσβολές, βρισιές, σεξουαλικά υπονοούμενα ή/και χειρονομίες, γελιοποίηση. Από την άλλη πλευρά, έχουμε και την έμμεση κοινωνική μορφή που μπορεί να είναι ο εκβιασμός, οι απειλές, η διάδοση φημών, η κοινωνική απομόνωση, τα προσβλητικά graffiti, καθώς και η αποκάλυψη σημαντικών μυστικών», είπε.Βullying σε 13χρονο στην Τροιζηνία: «Μαμά, θέλω να κοιμηθώ με ησυχία»Σε κάθε περίπτωση, πρόσθεσε ότι στην εποχή μας, που η τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούνται συνεχώς, υπάρχει και η ηλεκτρονική μορφή bulling.«Μπορεί να έχουμε απειλές μέσω τηλεφώνου ή διαδικτυου, δυσφήμιση, δημοσιοποίηση εικόνων ή πληροφοριών χωρίς να δοθεί άδεια και δυστυχώς τη συγκεκριμένη μορφή τη βλέπουμε αρκετά συχνά το τελευταίο διάστημα», συμπλήρωσε. Στην εποχή μας υπάρχει και η ηλεκτρονική μορφή bulling (φωτ. unsplash)Ποιες μπορεί να είναι οι συνέπειες από μια εκφοβιστική συμπεριφορά στο θύμα;Αναφερόμενη στις συνέπειες μιας εκφοβιστικής συμπεριφοράς, η κ. Μελίδου σημείωσε ότι μπορεί να είναι σωματικές, ψυχοσωματικές, κοινωνικές και ψυχολογικές.«Το bullying προκαλεί σωματικό και ψυχικό πόνο. Μπορεί να έχουμε συνέπειες σωματικές, δηλαδή χτυπήματα, μόλωπες. Μπορεί να εμφανίζει το θύμα διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, στομαχόπονους, απώλεια όρεξης, δυσκολίες στον ύπνο. Επίσης, μπορεί να έχει έκπτωση στις γνωστικές του λειτουργίες, όπως μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, έλλειψη κινήτρων, χαμηλή μνήμη, άρνηση να πάει στο σχολείο, χαμηλή σχολική επίδοση. Μπορεί να εμφανίσουν μια υποτακτική συμπεριφορά, να δυσκολεύονται να εμπιστευθούν και να κάνουν φίλους, ενώ μπορεί να πληγεί και η αυτοεικόνα τους, εξαιτίας ενός περιστατικού bullying. Σημαντική είναι η αύξηση, τα τελευταία χρόνια, των περιστατικών σχολικού εκφοβισμού (φωτ. unsplash)Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί το παιδί να είναι ιδιαίτερα αυστηρό με τον εαυτό του, να τον επικρίνει, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά και η αυτοπεποίθησή του. Το παιδί μπορεί να βρίσκεται σε συνεχή άμυνα, επομένως σε συνεχές στρες καθώς δεν μπορεί να χαλαρώσει. Μπορεί επίσης, να εμφανίζει υποτονική συμπεριφορά, θλίψη, μελαγχολία, φόβο, νευρικότητα», είπε. Τι είναι ο σχολικός και διαδικτυακός εκφοβισμός-Συμβουλές αντιμετώπισηςΣε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την κ. Μελίδου, όλα τα παραπάνω μπορεί να έχουν και μακροπρόθεσμες συνέπειες, οι οποίες μπορεί να καθορίζουν τη ζωή και τον τρόπο αντίληψη του εαυτού, των άλλων και του κόσμου ολόκληρου από την πλευρά του θύματος. «Τα θύματα σχολικού εκφοβισμού βλέπουμε συχνά ότι έρχονται αντιμέτωπα στο μέλλον με σημαντικά ζητήματα. Μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολία να αποδεχτούν τον εαυτό τους και τα συναισθήματά τους, να αντιμετωπίζουν δυσκολίες και εμπόδια στις διαπροσωπικές τους σχέσεις, να έχουν αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση παραβατικής συμπεριφοράς. Οι συνέπειες εκφοβιστικών συμπεριφορών στα θύματα bullying μπορεί να είναι ακόμη και μακροπρόθεσμες, ανέφερε η κ. ΜελίδουΣχολικός εκφοβισμός: Τρόποι αντιμετώπισηςΓια να υπάρξει μια αποτελεσματική αντιμετώπιση ενός τέτοιου φαινομένου, σύμφωνα με την κ. Μελίδου, θα πρέπει αρχικά να υπάρξει μια οργανωμένη προσπάθεια και να ακολουθηθεί μια ολιστική προσέγγιση, δεδομένου ότι βοήθεια δεν χρειάζεται μόνο ο θύτης ή το θύμα, αλλά και όλο το περιβάλλον τριγύρω, καθώς και η κοινωνία γενικότερα. Όπως εξήγησε θα πρέπει:Nα γίνουν συντονισμένες προσπάθειες και καμπάνιες στοχευμένες, οι οποίες θα προσφέρουν γνώση στο κοινό, κατανοητή και απλή για να μπορεί να την αξιοποίησει. Nα γίνει ειδική εκπαίδευση σε παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς Να δημιουργηθεί ένα σχέδιο με συγκεκριμένα βήματα στις σχολικές μονάδες. Να διοργανωθούν ημερίδες και μέσα από ειδικά παιχνίδια και οπτικοακουστικά μέσα, να καταλάβουν τα παιδιά πότε ξεπερνιούνται τα όρια στο πείραγμα.Να είναι ολιστικό το πρόγραμμα, αλλά να μην γίνει με φόβο ή τρομοκρατία, καθώς αυτό βλέπουμε πως δεν φέρνει κανένα αποτέλεσμα. Αντιθέτως, μπορεί να κάνει χειρότερα τα πράγματα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το άτομο που προκαλεί τον σχολικό εκφοβισμό, χαρακτηρίζεται από απρόκλητη επιθετικότητα, ενώ η συμπεριφορά του είναι επαναλαμβανόμενη.Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς θυμάτων school bullying;Σύμφωνα με την κ. Μελίδου, καλό θα ήταν όταν οι γονείς αντιλαμβάνονται ότι το παιδί τους εκδηλώνει συμπεριφορές που δεν εκδήλωνε μέχρι σήμερα και συμπεριφορές γενικότερα που τους προβληματίζουν, να απευθύνονται είτε σε κάποιον ειδικό, είτε να ανοίγουν ένα κανάλι επικοινωνίας με το παιδί, ώστε να μπορέσουν να το βοηθήσουν και να του προσφέρουν λύσεις. Δυστυχώς, όπως πρόσθεσε, τείνουμε να εστιάζουμε πάρα πολύ στο τι πρέπει να κάνει ένα θύμα, ξεχνώντας όμως την εκπαίδευση των θυτών. «Νομίζω ότι μεγαλύτερη βοήθεια χρειάζονται οι γονείς των θυτών, μαζί με το θύτη. Εννοώ πιο βαθιά βοήθεια. Πολλές φορές παιδιά μου λένε ότι “ό,τι και να κάνουμε και στο διευθυντή να πάμε ή να το πούμε και στους γονείς μας δε γίνεται τίποτα”. Νομίζω ότι αυτό πρέπει να αλλάξει, γιατί τόσο καιρό προσπαθούμε απλά να βοηθήσουμε τα θύματα να μπορούν να αντέξουν, να έχουν αποθέματα για να διαχειρίζονται κακοποιητικές συμπεριφορές, αντί να προσανατολιστούμε στο πώς να βοηθήσουμε τους θύτες, να κατανοήσουν ότι υπάρχουν κι άλλοι τρόποι, πολύ πιο βοηθητικοί ώστε να διοχετεύουν τα συναισθήματά τους. Αν εστιάσουμε και στους θύτες και παρέχουμε συστηματική και οργανωμένη βοήθεια, τότε θα μειωθούν αυτές οι συμπεριφορές και επιτέλους δεν θα χρειάζονται στήριξη τα θύματα, καθώς δεν θα έχουμε θύματα και κατ’επέκταση bullying» εκτίμησε, μιλώντας στο star.gr.