Ηφαίστειο Σαντορίνης: Οι εκρήξεις του που προκάλεσαν καταστροφές

Το ηφαιστειακό σύστημα της Σαντορίνης είναι το πιο ενεργό της Ελλάδας και ένα από τα πιο βίαια στον κόσμο, παρότι τα τελευταία 75 χρόνια δεν έχει σημειωθεί έκρηξη.  Τα τελευταία 400.000 χρόνια όμως έχει δώσει 12 καταστροφικές εκρήξεις, οι οποίες κατά κανόνα προκαλούσαν το αποκαλούμενο «καλδερικό βύθισμα».  Το ελληνικό ηφαιστειακό τόξο ξεκινάει από τα Μέθανα, συνεχίζει στη Μήλο, περνάει από τη Σαντορίνη και καταλήγει στη Νίσυρο. Ειδικά στη Σαντορίνη, το ηφαίστειο της Νέας Καμένης βρίσκεται κοντά στο ρήγμα της Αμοργού, ενώ το ρήγμα της Ανύδρου στο οποίο καταγράφονται αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις τις τελευταίες ημέρες επικοινωνεί με το ρήγμα του Κολούμπο, ένα από τα πιο εντυπωσιακά υποθαλάσσια ηφαίστεια του κόσμου, στο οποίο όμως έχει να προκληθεί έκρηξη εδώ και 400 χρόνια.  Το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο Στο ηφαίστειο Σαντορίνης από τις πιο βίαιες εκρήξεις που καταγράφηκαν ποτέ!Στο ηφαιστειακό σύστημα της Σαντορίνης η μεγαλύτερη έκρηξη ήταν η «Μινωική έκρηξη», η οποία κατέστρεψε τον Μινωικό πολιτισμό στην Κρήτη και έγινε κατά την Υστεροκυκλαδική Ι περίοδο στη νήσο Στρογγύλη (εκτιμάται μεταξύ 1627 και 1600 π.Χ.) και είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της καλδέρας της Σαντορίνης και την καταστροφή επίσης του προϊστορικού πολιτισμού του νησιού. Με την ιστορία των εκρήξεων του ηφαιστείου της Σαντορίνης έχει ασχοληθεί εκτεταμένα ο αείμνηστος καθηγητής Σεισμολογίας και ερευνητής Βασίλης Παπαζάχος, ο οποίος εξέδωσε και το βιβλίο «Σεισμοί στην Ελλάδα». Σαντορίνη: Οι επιστήμονες μελετούν το ηφαίστειο «Κολούμπος»Ιστορικά η τελευταία ηφαιστειακή έκρηξη στη Σαντορίνη έχει καταγραφεί το 1950, σύμφωνα με του Β. Παπαζάχο. Όπως αναφέρει «αρχικά υπήρχε μόνο ένα μικρό προηφαιστειακό νησί στο σημερινό νοτιοανατολικό άκρο της Θήρας (περιοχή Πύργου – Προφήτη Ηλία)»  και στη συνέχεια έπειτα από διαδοχικές υποθαλάσσιες εκρήξεις λάβας διαμορφώθηκε “ένα σχετικά μεγάλο ηφαιστειακό νησί, το οποίο όχι μόνο περιελάμβανε το παλαιότερο μέρος της Θήρας, τη Θηρασία και το Ασπρονήσι, αλλά καταλάμβανε και ολόκληρο το κεντρικό μέρος της Σαντορίνης, όπου σήμερα βρίσκεται η Καλντέρα».«Ξύπνησε» το ηφαίστειο της Σαντορίνης!Όπως επίσης αναφέρεται στο βιβλίο του Β. Παπαζάχου, «στο κεντρικό αυτό μέρος βρισκόταν ο κρατήρας του αρχικού αυτού νησιού, το οποίο ονομαζόταν Στρογγύλη, επειδή είχε σχεδόν κυκλικό σχήμα». Η τεραστίων διαστάσεων έκρηξη μετά το 1.500 π.Χ., η οποία συνδέεται και με την παρακμή του πανίσχυρου εκείνη την περίοδο μινωικού πολιτισμού, είχε αποτέλεσμα να «εξαφανιστεί» ολόκληρο το κεντρικό μέρος της Στρογγύλης και να σχηματιστεί η σημερινή Καλντέρα, που αποτελεί πόλο έλξης για εκατ. τουρίστες κάθε χρόνο.  Ο Β. Παπαζάχος καταγράφει ακόμα στο βιβλίο του τις πιο γνωστές από τις ηφαιστειακές εκρήξεις της Σαντορίνης που πραγματοποιήθηκαν μέχρι και το 1950. Έκρηξη ηφαιστείου Σαντορίνης 1925, καταγραφή καθηγητή Β. Γεωργαλά  -Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (197 π.Χ.): Η πρώτη γνωστή έκρηξη του ηφαιστειακού κέντρου της Σαντορίνης. Σε κείμενο του Στράβωνα αναφέρεται ότι στο μέσο μεταξύ της Θήρας και της Θηρασίας εμφανίστηκαν φλόγες από τη θάλασσα επί τέσσερις ημέρες και από ανύψωση του υπεδάφους σχηματίστηκε ένα νησί σε δύο στάδια. -Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (19 μ.Χ.): Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρει ότι κατά την έκρηξη αυτήν σχηματίστηκε, σε απόσταση δύο σταδίων από το προϋπάρχον νησί, ένα νέο νησί. -Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (46 μ.Χ): Σύμφωνα με τον Φιλόστρατο και άλλους ιστορικούς, ήταν αυτή η έκρηξη που δημιούργησε, μεταξύ Θήρας και Θηρασίας, το νησί Θεία (σ.σ. σημερινή Παλαιά Καμένη), μήκους περίπου 5,4 χλμ. Η έκρηξη συνοδεύτηκε από σεισμούς, ένας από τους οποίους έγινε αισθητός στη βόρεια Κρήτη, αλλά και από τσουνάμι που έπληξε τις βόρειες ακτές της Κρήτης. -Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (726 μ.Χ.): Μεταξύ της Θήρας και της Θηρασίας. Η ηφαιστειακή δραστηριότητα κράτησε για μερικές ημέρες. -Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (1457). Προηγήθηκαν ισχυροί σεισμοί. -Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (1508): Σημειώθηκε προς το μέρος της Παλαιάς Καμένης. -Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (1650). Τρομερή έκρηξη σε απόσταση 5,6 χλμ. βορειοανατολικά από το ακρωτήριο Κολούμπο της Σαντορίνης. Η λάβα σχημάτισε νησί, το οποίο στη συνέχεια κατακρημνίστηκε, προκαλώντας τσουνάμι το οποίο έφθασε μέχρι τα τουρκικά παράλια. Θάνατοι ανθρώπων και ζώων από τοξικά αέρια καταγράφηκαν σε απόσταση 80 χλμ. Οι σεισμικές δονήσεις είχαν ξεκινήσει έναν χρόνο νωρίτερα, το 1649. Οι νεκροί ξεπέρασαν τους 300. -Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (1707 – 1711). Κατά την έκρηξη αυτή σχηματίστηκε το πρώτο τμήμα της Νέας Καμένης, που αργότερα ενώθηκε με τη Μικρή Καμένη. Πρόδρομες σεισμικές δονήσεις έγιναν αισθητές στις 18 Μαρτίου του 1707 και επαναλήφθηκαν στις 21 Μαρτίου, ενώ η πρώτη εμφάνιση της λάβας πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας έγινε στις 23 Μαρτίου. Συνεχίστηκε αθόρυβα και χωρίς σεισμούς η έξοδος της λάβας και σχηματιζόταν έτσι σταδιακά ένα νησί που ονομάστηκε Απρονήσι (Ασπρονήσι). Στις 16 Ιουνίου προκλήθηκε τσουνάμι και σχηματίστηκε νέο νησί, το οποίο ονομάστηκε Μαυρονήσι. Η έξοδος της λάβας από το ηφαίστειο στη Σαντορίνη συνεχίστηκε μέχρι το 1712. Και τα δύο αυτά μικρά νησιά (το Ασπρονήσι και το Μαυρονήσι) ενώθηκαν, για να αποτελέσουν τη Νέα Καμένη. Ως κύρια φάση της ηφαιστειακής αυτής δράσης θεωρείται το διάστημα 23 Μαΐου 1707 μέχρι 11 Σεπτεμβρίου 1711.-Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (1866 – 1870). Η ηφαιστειακή αυτή δράση, η οποία διήρκεσε από τις 6 Ιανουαρίου 1866 μέχρι τον Οκτώβριο του 1870, είχε ως συνέπεια τον τετραπλασιασμό σχεδόν της Νέας Καμένης. Ελαφρές σεισμικές δονήσεις έγιναν αισθητές μεταξύ 14 και 26 Ιανουαρίου 1866, ενώ στον κόλπο Βουλκάνος, που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό μέρος της Νέας Καμένης, η θερμοκρασία του νερού αυξήθηκε και άρχισαν να σχηματίζονται δίνες στη θάλασσα από τα αέρια που έβγαιναν. Κατά την ηφαιστειακή αυτήν δράση παρατηρήθηκαν κατά περιόδους βίαιες εκρήξεις από το ηφαίστειο του Γεωργίου, ο κώνος του οποίου βρίσκεται σχεδόν στο μέσο της Νέας Καμένης και αποτελεί τον υψηλότερο και επιβλητικότερο ηφαιστειακό σχηματισμό των νησιών Καμένων.-Έκρηξη ηφαιστείου στη Σαντορίνη (1925 – 1926). Η πρώτη και κύρια φάση της ηφαιστειακής αυτής δράσης πραγματοποιήθηκε μεταξύ της 11ης Αυγούστου 1925 και του Ιανουαρίου 1926 και είχε ως συνέπεια την οριστική ένωση της Μικρής Καμένης με τη Νέα Καμένη, ενώ η δεύτερη φάση πραγματοποιήθηκε μεταξύ 23 Ιανουαρίου και 17 Μαρτίου 1928. Στην περιοχή Κόκκινα Νερά, μεταξύ της Νέας και Μικρής Καμένης, παρατηρήθηκαν ασθενή πρόδρομα φαινόμενα ηφαιστειακής δράσης (αύξηση της θερμοκρασίας του νερού κ.λπ.). Κατά την έναρξη της ηφαιστειακής δράσης στις 11 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε έξοδος καπνού χωρίς κρότο, αλλά έπειτα από τέσσερεις περίπου ώρες η ηφαιστειακή δράση έγινε βίαιη και άρχισε να σχηματίζεται μικρό νησί μεταξύ της Νέας και της Μικρής Καμένης, το οποίο ονομάστηκε Δάφνη και του οποίου ο κρατήρας απέκτησε σημαντικές διαστάσεις. Τελικά, από τη λάβα που συνεχώς έβγαινε, διευρύνθηκε το νησί αυτό και ένωσε τη Νέα και Μικρή Καμένη, ώστε σήμερα αυτά να αποτελούν ένα νησί που ονομάζεται Νέα Καμένη.- Η πιο πρόσφατη έκρηξη του ηφαιστείου έλαβε χώρα από τις 10 Ιανουαρίου 1950 μέχρι 2 Φεβρουαρίου του ίδιου χρόνου,