Επτά οικονομολόγοι περιγράφουν πώς θα είναι η χώρα μετά την πανδημία

Η παγκόσμια εξάπλωση του κορωνοϊού προκάλεσε εκτός από μία πρωτοφανή υγειονομική και κοινωνική κρίση και μία βαθιά οικονομική ύφεση. Βγαίνοντας σταδιακά από την πανδημία, όλες οι χώρες θα βρεθούν αντιμέτωπες με τις καταστροφικές συνέπειές της, στις οικονομίες τους. Άρθρο στην εφημερίδα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, φιλοξενεί τις προτάσεις επτά οικονομολόγων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι περιγράφουν τι επιφυλάσσει το 2021 για τη χώρα και τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει την επόμενη ημέρα της πανδημίας.Επένδυση στην έρευνα«Η έρευνα υψηλής ποιότητας κάποτε θα φανεί χρήσιμη, είτε άμεσα είτε έμμεσα». Αυτό υποστηρίζει ο καθηγητής Γιάννης Ιωαννίδης από το Πανεπιστήμιο Ταφτς, ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον ίδιο, πρέπει στο μέλλον να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη βασική έρευνα και ειδικότερα στο χώρο των κοινωνικών επιστημών. Προς επίρρωση της άποψής του, αναφέρεται μάλιστα στο παράδειγμα των εμβολίων κατά του κορωνοϊού, τα οποία παράχθηκαν σε χρόνο αστραπή και δύναται να αποδειχθούν σωτήρια.Θα πρέπει να επενδύσουμε στις ερευνητικές προσπάθειες υποστηρίζει ο καθ. Γιάννης Ιωαννίδης (φωτογραφία αρχείου unsplash)Όπως σημειώνει, αυτά στηρίχτηκαν σε προγενέστερη επιστημονική έρευνα για την mRNA, στην προσπάθεια να διερευνηθεί ο τρόπος μετάδοσης των πληροφοριακών στοιχείων που είναι κωδικοποιημένα στην DNA. «Οι ερευνητές που βοήθησαν αποφασιστικά στην κατανόηση των σχετικών μηχανισμών ποτέ δεν σκέφτηκαν (και το ξέρω από έναν εξ αυτών) τις πιθανές εφαρμογές στο μέλλον, και ιδιαίτερα την παραγωγή εμβολίων», τονίζει.Έρευνα ΕΚΠΑ: Ένας στους δύο φορείς νοσεί εντελώς ασυμπτωματικά«Να επενδύσουμε στα παιδιά, για ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς»«Το κλειδί για μια ανάπτυξη χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς είναι ένα καλό εκπαιδευτικό σύστημα από τη γέννηση έως την ενηλικίωση». Αυτό τονίζει ο καθηγητής Πανεπιστήμιο Γέιλ στις ΗΠΑ, Κώστας Μεγήρ.Σύμφωνα με τον ίδιο, μία από τις πιο σημαντικές μακροπρόθεσμες δράσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη, είναι η έμφαση στο ανθρώπινο κεφάλαιο, δηλαδή στο σύνολο των δεξιοτήτων ενός ατόμου. «Ένα καλό επίπεδο εκπαίδευσης και δεξιοτήτων εξασφαλίζει υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και μεγαλύτερη ευελιξία προσαρμογής σε μια συνεχώς μεταβαλλόμενη οικονομία. Παράλληλα, από συλλογική ή μακροοικονομική άποψη, οι επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο προσελκύουν εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και καινοτομίας, δημιουργώντας έτσι έναν ενάρετο κύκλο ανάπτυξης χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς», σημειώνει.Όπως εξηγεί, η ανάπτυξη μπορεί να επιτευχθεί προσφέροντας σε όλους ίσες εκπαιδευτικές ευκαιρίες ποιότητας, ένα περιβάλλον όπου η επιχειρηματικότητα μπορεί να ανθήσει και ένα σύστημα φορολογίας και κοινωνικής πρόνοιας που να παρέχει ασφάλεια, λογική ανακατανομή και χρηματοδότηση βασικών δημοσίων αγαθών, όπως η υγεία και η εκπαίδευση.Εφόσον αυτή η επένδυση σχεδιαστεί προσεκτικά, είναι σίγουρο ότι θα αποδώσει καρπούς τόσο για τα άτομα όσο και για την κοινωνία.«Το δίλημμα δεν άλλαξε από την οικονομική κρίση του 2011»«Διαρκείς αλλαγές για μια ανθεκτικότερη οικονομία, μια πιο δίκαιη κοινωνία και μια πιο ισχυρή Ελλάδα στον διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο». Αυτό προτείνει ο καθηγητής Ηλίας Παπαϊωάννου, στο London Business School και στο CEPR (Κέντρο Ερευνών Οικονομικής Πολιτικής), τασσόμενος υπέρ των μεταρρυθμίσεων.Με λουκέτο απειλούνται περισσότερα από 100.000 καταστήματα κατά τη διάρκεια των lockdown (φωτογραφία eurokinissi)Περιγράφοντας μάλιστα, την εικόνα της ελληνικής οικονομίας το 2021, μόλις καταλαγιάσει η υγειονομική κρίση, ο ίδιος βρίσκει αρκετές ομοιότητες με την κρίση του 2011.Αύξηση ανεργίας. Κλείσιμο, κυρίως μικρών, επιχειρήσεων. Εκτίναξη μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ανάγκη ανακεφαλαιοποίησης κάποιων τραπεζών. Δημόσιο χρέος κοντά ή πάνω από 200% του ΑΕΠ. Μεγάλα δημόσια ελλείμματα. Ύφεση. Σύμφωνα με τον ίδιο, αν και την τελευταία δεκαετία έγιναν κινήσεις για τη διόρθωση στρεβλώσεων, πολλές μεταρρυθμίσεις έμειναν ατελείς ή αναστράφηκαν. Δεδομένων αυτών, το δίλημμα της χώρας υποστηρίζει ότι δεν έχει αλλάξει με την πανδημία, ενώ τελικά, η χώρα θα πρέπει να επιλέξει αν θα προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις ή «θα παραμείνει στάσιμη διατηρώντας μία προβληματική, αναποτελεσματική και άδικη πραγματικότητα που ταυτόχρονα μειώνει τα εισοδήματα και αυξάνει τις ανισότητες».Λιανεμπόριο: Με λουκέτο κινδυνεύουν 115.000 επιχειρήσεις«Τα όρια του παραγωγικού υποδείγματος»«Οι ρυθμοί μεγέθυνσης θα είναι θετικοί στην αρχή της εξόδου, αλλά θα μετριαστούν γρήγορα αν δεν υπάρξει ενίσχυση της παραγωγικής βάσης». Αυτό εκτιμά ο Νίκος Βέττας, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ.Περιγράφοντας τα χαρακτηριστικά στην επόμενη ημέρα της οικονομίας, αναφέρει ότι:H ανάκαμψη που θα προκαλέσει το τέλος του υγειονομικού προβλήματος δεν αναμένεται να είναι ομοιόμορφη.«Ολόκληροι τομείς δραστηριότητας και επιμέρους κλάδοι θα υποχωρήσουν, ενώ άλλοι θα αναπτυχθούν έντονα. Ο τουρισμός, η εστίαση, το λιανεμπόριο, οι μεταφορές, ο πολιτισμός και η ψυχαγωγία αποτελούν τομείς της ελληνικής οικονομίας που διαχρονικά δημιουργούσαν την πλειονότητα των θέσεων εργασίας.  Όμως, καθώς αυτοί στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην άμεση ανθρώπινη επαφή, αναμένεται να ανακάμψουν από τα σημερινά, σχεδόν μηδενικά επίπεδα μόνο σταδιακά».Ένας χρόνος κορωνοϊού στην Ελλάδα: Χάθηκε τζίρος 41,6 δις ευρώ!Όπως προσθέτει, αν συνυπολογιστεί και η καθίζηση στον κατασκευαστικό τομέα και στην οικοδομή (από την προηγούμενη οικονομική κρίση), μαζί με την αναγκαία αντιστροφή της υπερβολικής μεγέθυνσης του δημόσιου τομέα, τότε δημιουργείται το κρίσιμο ερώτημα αν και πού θα υπάρχουν αρκετές θέσεις εργασίας.Κομισιόν: Η Ελλάδα προχώρησε τις μεταρρυθμίσεις, τη «φρέναρε» η πανδημίαH κρίση λειτουργεί ως επιταχυντής τεχνολογικών εξελίξεων και αναδιατάσσει τον διεθνή καταμερισμό της εργασίας.Σύμφωνα με τον ίδιο, εμφανίζονται μεγάλες ευκαιρίες για επιχειρήσεις και κλάδους που θα κάνουν σωστή ανάγνωση της νέας πραγματικότητας. Ταυτόχρονα, η πανδημία αλλάζει τόσο τη δομή αγορών και τη φύση του ανταγωνισμού. «Αυτή ακριβώς θα είναι μια σημαντική πρόκληση για πολλές επιχειρήσεις και τους εργαζομένους εκεί, που εντείνεται καθώς πολλές επιχειρήσεις θα έχουν αδυναμία εξυπηρέτησης χρεών ή χρηματοδότησης των απαραίτητων νέων επενδύσεων. Μαζί με τον μετασχηματισμό, με ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών σε υφιστάμενους σημαντικούς τομείς δραστηριότητας, θα είναι λοιπόν κρίσιμη η γρηγορότερη ανάπτυξη δυναμικών τομέων που στηρίζονται στην έρευνα και την καινοτομία, όπως η μεταποίηση υψηλής εξειδίκευσης, πρωτογενής παραγωγή με μεθόδους ακριβείας, παραγωγή προϊόντων πολιτισμού με ψηφιακά μέσα και υπηρεσίες υγείας και σχετικής φροντίδας», τονίζει.Σταϊκούρας: Ανάκαμψη στην οικονομία από το β΄ τρίμηνο του 2021Το επόμενο διάστημα θα είναι ακόμη σημαντικότερος ο ρόλος του κράτους και της οικονομικής πολιτικής. «Εργαζόμενοι με μειωμένα εισοδήματα, νοικοκυριά με υποχρεώσεις που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν, επιχειρήσεις με μειούμενα έσοδα και κλάδοι που αδυνατούν να παρακολουθήσουν τις τεχνολογικές εξελίξεις είναι αναμενόμενο πως θα στραφούν στην κεντρική εξουσία για διαγραφή χρεών και υποχρεώσεων, αύξηση επιδομάτων, μείωση φόρων και ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Ταυτόχρονα, οι πολιτικές δημοσιονομικών ελλειμμάτων και παροχής ρευστότητας έχουν όρια και δεν είναι δωρεάν. Η οικονομική πολιτική καλείται λοιπόν, με δύσκολες επιλογές, να επουλώσει τις πληγές της νέας κρίσης, αλλά κυρίως να προετοιμάσει την οικονομία για τις ευκαιρίες της επόμενης ημέρας», σημειώνει.Σταϊκούρας: 1,2 δισ. ευρώ το κόστος του lockdown έως 16/3Κλιματική αλλαγή και πανδημία«Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό συστατικό μιας ατμομηχανής ανάπτυξης». Αυτό υποστηρίζει ο καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αναστάσιος Ξεπαπαδέας.Σύμφωνα με τον ίδιο αν και το 2020, λόγω των μέτρων περιορισμού μειώθηκαν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η μείωση ήταν πρόσκαιρη και ότι οι εκπομπές τείνουν να επιστρέψουν στα επίπεδα της προ πανδημίας περιόδου.Παροδική, λένε οι επιστημόνες είναι η μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, λόγω των lockdown (φωτογραφία αρχείου unsplash)«Η πρόσκαιρη μείωση λόγω πανδημίας θα έχει μηδαμινή επίπτωση στην εξέλιξη της θερμοκρασίας και στην κλιματική αλλαγή, η οποία έχει όμως μακροχρόνιες μόνιμες καταστροφικές συνέπειες στις παραγωγικές υποδομές.Η χώρα μας, λόγω μεγέθους, συμμετέχει σε πολύ μικρό βαθμό στην εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής. Από την άλλη μεριά, λόγω της τρωτότητας της περιοχής της Μεσογείου, οι αρνητικές επιπτώσεις για τη χώρα θα είναι σημαντικές αν η μέση αύξηση της θερμοκρασίας ξεπεράσει τον 1,5°C», προειδοποιεί.Συναγερμός από τον ΟΗΕ: «Κηρύξτε κατάσταση κλιματικής έκτακτης ανάγκης»Όπως προσθέτει, η πρόσφατη απόφαση της ΕΕ για τον περιορισμό των εκπομπών αεριών θερμοκηπίου μέχρι το 2030 υποδηλώνει τη σαφή δέσμευσή της για την προώθηση της Πράσινης Συμφωνίας και σηματοδοτεί έναν οδικό χάρτη πράσινης ανάκαμψης για τη χώρα μας, όπου η απανθρακοποίηση θα αυξήσει την παραγωγικότητα με τεχνολογίες χαμηλού άνθρακα και αυξημένης ενεργειακής αποδοτικότητας, ενώ η δίκαιη μετάβαση θα περιορίσει κοινωνικές τριβές. «Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, η οποία υλοποιείται από την Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στην Ελλάδα το λεγόμενο «διπλό μέρισμα»: προστασία από τις ζημίες λόγω κλιματικής αλλαγής, ειδικά αν η μέση αύξηση της θερμοκρασίας ξεπεράσει τον 1,5°C -κάτι πολύ πιθανό-, αλλά και αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, επειδή αποτελεσματική προσαρμογή σημαίνει ανάληψη επενδυτικών προγραμμάτων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο», σημειώνει.ΥΠΟΙΚ: «Παγώνουν» μέχρι το τέλος του 2021 όλες οι οφειλές του κορωνοϊούΤι μάθαμε από την προηγούμενη κρίση«Θα είναι τραγικό αν τα παθήματα της προηγούμενης κρίσης χρέους δε μας γίνουν μαθήματα στη νέα κρίση». Αυτό υποστηρίζουν δύο καθηγητές του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, οι Γιώργος Οικονομίδης και Αποστόλης Φιλιππόπουλος.Όπως αναφέρουν, η εμπειρία από την κρίση χρέους της προηγούμενης δεκαετίας, διδάσκει ότι η ανάκαμψη θα απαιτήσει ένα διαφορετικό μείγμα δημοσιονομικής πολιτικής.Εγκρίθηκε η πρόωρη αποπληρωμή της Ελλάδας στο ΔΝΤ«Αφενός, οφείλει να είναι περισσότερο αναπτυξιακό και αφετέρου, πρέπει να αποσκοπεί στη στοχευμένη στήριξη ευπαθών ομάδων, στην υιοθέτηση διαρθρωτικών αλλαγών για την αύξηση του ανταγωνισμού στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, στη βελτίωση της λειτουργίας του δημόσιου τομέα, στην αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος και στη βελτίωση των λεγόμενων θεσμών (institutions) και του κοινωνικού κεφαλαίου (social capital)», σημειώνουν. Την ίδια ώρα όπως προειδοποιούν όμως, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία και τους σχετικούς δείκτες, η Ελλάδα υστερεί σε όλα αυτά και μάλιστα στα περισσότερα κατατάσσεται στις πιο χαμηλές θέσεις ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ.Πηγή: www.aueb.gr