Kίμων Τσακίρης: Η προσωπική ευθύνη και συνείδηση κάνει τη διαφορά

Στην τέταρτη ημέρα του προγράμματος του βρίσκεται το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης με τον κόσμο να σχηματίζει ουρές στα εκδοτήρια στην πλατεία Αριστοτέλους.

Μέχρι σήμερα έχουν παιχτεί αρκετά ντοκιμαντέρ, ελληνικά και ξένα, και έχουν έρθει αρκετοί καλλιτέχνες και δημιουργοί. Το Σάββατο το βράδυ βρεθήκαμε στην προβολή μιας ταινίας τεκμηρίωσης, που μας φάνηκε πολύ ενδιαφέρουσα ήδη διάβαζοντας γι’αυτήν στο μικρό βιβλιαράκι με το πρόγραμμα προβολών του Φεστιβάλ.

Αφού την παρακολουθήσαμε

καταλάβαμε οτι ήταν κάτι παραπάνω απο ενδιαφέρουσα. Μιλάμε φυσικά για την «Αρχαιολόγο» του βραβευμένου σκηνοθέτη Κίμονα Τσακίρη (Sugartown-Γαμπροί, Sugartown-H επόμενη μέρα), η οποία έκανε την επίσημη πρεμιέρα της στο φεστιβάλ. Το ντοκιμαντέρ καταγράφει την προσπάθεια της αρχαιολόγου Γεωργίας Καραμήτρου-Μεντεσίδη να σώσει ο,τι μπορεί απο τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα στις πεδινές ζώνες του Αλιάκμονα, πριν αυτά χαθούν για πάντα στον βυθό μιας τεχνητής λίμνης απο το υπο κατασκευή φράγμα Ιλαρίωνα της ΔΕΗ στην περιοχή. Εμείς βρήκαμε τον σκηνοθέτη Κίμονα Τσακιρη, μιλήσαμε μαζί του και ιδού τα όσα μας είπε!

Συνέντευξη: Ελένη Τσόκα

Culturenow.gr: Πώς εμπνευστήκατε το θέμα του ντοκιμαντέρ σας;

Κίμων Τσακίρης: Η ιδέα μου ήρθε πριν δύο χρόνια, όταν συνάντησα την αρχαιολόγο Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη. Αμέσως με κέρδισε τόσο η ιστορία της, ότι δηλαδή ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος επρόκειτο να πνιγεί μέσα σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα, όσο και η ίδια της η δυνατή προσωπικότητα. Η Γεωργία είναι μια γυναίκα που πήγε στην περιοχή εκείνη την δεκαετία του ’80 και κατάφερε απο το τιποτα να χτίσει ένα μουσείο που βρίσκεται ανάμεσα στα δέκα καλύτερα μουσεία της Ευρώπης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής. Έπειτα με κέρδισε η άποψη της για το περιβάλλον, οτι δηλαδή αυτό δεν είναι μόνο πολιτισμικό, αλλα και φυσικό και κοινωνικό. Είναι ενιαίο, και ως τέτοιο πρέπει να το σεβόμαστε. Όποτε βρεθήκαμε με μια ισχυρή πρωταγωνίστρια και με μια ιστορία πολύ σημαντική, που θεώρησα οτι έπρεπε να αναδειχθεί.

Cul.N: Μιλήστε μας λίγο ακόμη για την πρωταγωνίστρια του ντοκιμαντέρ σας. Πως κύλησε η συνεργασία σας;

Κ.Τ: Η Γεωργία είναι μια επιστήμονας και ένας άνθρωπος που δεν έχει συνηθίσει να είναι μπροστά στην camera. Συνεννοηθήκαμε, ομως, πολύ γρήγορα. Της είπα οτι δεν με ενδιαφέρει να κάνω ένα αρχαιολογικό ντοκιμαντέρ αλλά ενα ντοκιμαντέρ που πρωταγωνίστρια θα είναι αυτή και που εμείς θα την ακολουθούμε στον χώρο της, καταγράφοντας την δουλειά της. Σύντομα, έτσι απορροφημένη που ήταν απο την δική της προσπάθεια, σχεδόν ξέχασε την παρουσία μας. Ο καθένας πλεον έκανε τη δουλειά του και η camera απλά παρατηρούσε. Οπότε απο τη στιγμή που με εμπιστεύθηκε και αποκτήσαμε μια καλή σχέση, περάσαμε σιγά σιγά απο την επιτυχημένη επιστήμονα στον Ανθρωπο. Κι εδώ νομίζω οτι βρίσκεται και η ουσία της δουλειάς του ντοκιμαντερίστα: να μπορέσει να βοηθήσει τον άλλον να βγάλει τον πραγματικό του εαυτό. Δεν είναι κατι εύκολο, ειδικά οταν το χρονικό διάστημα είναι περιορισμένο, όταν δηλαδή γνωρίζεις τον άλλον τον Ιούνιο και τον Ιούλιο ξεκινάς γυρίσματα μαζί του. Πρέπει να ξέρεις που να τον αφήσεις, που να επέμβεις, να τον καταλαβαίνεις και να τον αγαπάς. Είναι μια πολύπλοκη διαδικασία, αλλα στην περίπτωση μας όλα λειτούργησαν αρμονικά.

Cul.N: Σε ένα σημείο η πρωταγωνίστρια λέει «απο νωρίς συνειδητοποίησα οτι οταν μιλάμε για συλλογική ευθύνη εννοούμε οτι κανείς δεν έχει ευθύνη». Θέλετε να μας εξηγήσετε αυτην την πρόταση;

Κ.Τ: Αυτή η πρόταση συνοψίζει ουσιαστικά το νόημα όλης της ταινίας. Παλαιότερα, προ κρίσης, κάναμε ταινίες που μιλούσαν για προβλήματα, για συλογική ευθύνη και πως τελικά δεν έχει κανένας ευθύνη. Μετα την κρίση, το πλαίσιο άλλαξε. Θεωρώ σημαντικότερο πλέον να μιλάμε για ανθρώπους με προσωπική ευθύνη και συνείδηση, για ανθρώπους που δεν είπαν οτι όλα είναι μαύρα, οτι δεν λειτουργεί τίποτα, οτι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα κλπ κλπ. Εδώ η Γεωργία συνειδητοποιεί οτι η συλλογική ευθύνη ισοδυναμεί με μηδενική ευθύνη, αλλα δεν στέκεται σ’αυτό..προχωρά πέρα απ’αυτό, στο τί μπορεί να κάνει η ίδια απο τη θέση που βρίσκεται. Τέτοιοι άνθρωποι είναι που κάνουν την διαφορά. Και πιστεύω οτι αν όλοι κάναμε έστω κάτι αντίστοιχο, η ζωή μας θα γινόταν πολύ πιο εύκολη.

Cul.N: Σημαντικό συστατικό στοιχείο της ταινίας αποτελεί η μουσική επένδυση της. Υπάρχουν πολλές σκηνές που μιλάνέ μέσα απο την μουσική και τους στίχους. Μιλήστε μας λίγο γι’αυτό το θέμα.

Κ.Τ: Η αλήθεια είναι πως με ενδιαφέρει πολύ η χρήση και η ανάδειξη της μουσικής στην ταινία. Δεν στέκομαι τόσο πολύ στην τεκμηρίωση του κλασσικού ντοκιμαντέρ αλλα θέλω να δημιουργείται μια οπτικοακουστική αίσθηση που να συν-κινεί. Οπότε, η χρήση της μουσικής είναι κομμάτι της γλώσσας, και δεν υπάρχει απλά για να ντύσουμε μια σκηνή. Στην ταινία υπάρχουν πολλές σεκάνς που η μουσική μιλάει μόνη της για τις εικόνες που βλέπουμε. Ένα μουσικό κομμάτι 07.30 λεπτών μας το έχει γράψει ο Θανάσης Παπακωσταντίνου με τον γιό του, Κωσταντή. Αφού τους στείλαμε να δούν το ντοκιμαντέρ, την επόμενη μέρα ο Θανάσης Παπακωσταντίνου μας παίρνει τηλέφωνο και μας λέει οτι έχουν ήδη εμπνευστεί την μουσική και τους στίχους. Σταθήκαμε πολύ τυχεροί στο θέμα της μουσικής!

Cul.N: Κάνατε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Πώς σας φάνηκε το κοινό; Ποια ήταν η ανταπόκριση;

Κ.Τ: Γενικά είμαι πολύ ευχαριστημένος απο την ανταπόκριση του κόσμου. Η αλήθεια είναι πως το κοινό ήταν ετερόκλητο, πράγμα το οποίο μάλλον οφείλεται στο οτι αρκετοι απ’όσους ήρθαν, επειδή είναι ντόποιοι της περιοχής, νοηματοδοτούν πρόσωπα και καταστάσεις με τον δικό τους τρόπο. Επειτα υπάρχουν και άλλοι που περιμένουν κάτι διαφορετικό, μπορεί π.χ να τους αφορά μόνο το αρχαιολογικό κομμάτι και να στέκονται αποκλειστικά σ’αυτό. Αλλά σίγουρα όσοι γνωρίζουν την δουλειά μας και όσοι αγαπούν τον κινηματογράφο νομίζω οτι περάσανε αρκετά καλά. Αυτό που κυριώς θέλουμε εμείς είναι μέσα απο τα στοιχεία που θα δώσουμε στον θεατή να του δώσουμε παράλληλα και την αφορμή για να ψαχτεί σε κάτι που μπορεί να τον ενδιαφέρει, και ίσως και να κάνει κάτι παραπάνω, να κινητοποιηθεί.

Το 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου Αιώνα συνεχίζεται μέχρι τις 22 Μαρτίου 2015. Περισσότερες πληροφορίες.