Ζωντανή η βιομηχανία, αλλά για πόσο;

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΈντυπη Έκδοση

Ενθαρρυντικά τα φετινά αποτελέσματα, αλλά πολλές οι προϋποθέσεις για την ανάκαμψη

Μέσα στον... ορυμαγδό της διαπραγμάτευσης, πέρασε εντελώς στα ψιλά, πριν από μερικές ημέρες, η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των βιοτεχνικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων, η οποία έχει πλέον ολοκληρωθεί. Ήταν μία από τις λίγες θετικές ειδήσεις των τελευταίων εβδομάδων, η οποία έρχεται όμως να δείξει ότι η ελληνική οικονομία είναι ζωντανή, έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει στην επόμενη ημέρα και για τον λόγο αυτόν η πολιτεία, από την πλευρά της, οφείλει να προστατεύσει τις «μονάδες» της παρέχοντας το καλύτερο δυνατό περιβάλλον. Αυτό, προφανώς, θα πρέπει να αποτελέσει την πρώτη προτεραιότητα της «μετα-συμφωνία» περιόδου. Τα αποτελέσματα ήταν όντως εντυπωσιακά: μέσα στην περασμένη χρονιά βιοτεχνία και βιομηχανία κατάφεραν να συρρικνώσουν τις ζημιές του 2013 κατά 70%, ενώ μάλιστα οι περισσότερες, αριθμητικά έστω, ήταν και κερδοφόρες. Τα στατιστικά, τα οποία αφορούν τα οικονομικά αποτελέσματα 880 βιομηχανικών εταιρειών και αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 70% των πωλήσεων και το 50% του ενεργητικού όλων των ελληνικών μεταποιητικών επιχειρήσεων, είναι αποκαλυπτικά: ♦ Μικρές, μεσαίες και μεγάλες βιομηχανίες είχαν το 2014 συνολικές πωλήσεις 32 δισ. ευρώ και τελικές ζημιές μετά την πρόβλεψη για φόρους 251 εκατ. ευρώ έναντι αντίστοιχων ζημιών 859 εκατ. ευρώ το 2013. Δηλαδή μειωμένες κατά 71%.♦ Από τις 880 επιχειρήσεις, οι 517 (δηλαδή το 58,7%) ήταν κερδοφόρες, με κέρδη 0,75 δισ. ευρώ μετά την πρόβλεψη για φόρους.♦ Αντίστοιχα, οι 363 (δηλαδή το 41,3%) παρουσίασαν ζημιές συνολικά 1 δισ. ευρώ μετά την πρόβλεψη για φόρους.Η βελτίωση θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη εάν ο κλάδος δεν βαρυνόταν από τα αποτελέσματα των δύο μεγάλων εταιρειών επεξεργασίας πετρελαιοειδών που πέρυσι χτυπήθηκαν σημαντικά (με ζημιές 400 εκατ. ευρώ) από την υποτίμηση των αποθεμάτων τους στο τέλος της χρονιάς, λόγω της απότομης πτώσης των τιμών του αργού πετρελαίου. Ήδη όμως οι δύο όμιλοι διύλισης έχουν ανακάμψει δραστικά φέτος, σε μια εξέλιξη που λέει πολλά για το μέλλον του κλάδου. Οι «880» σημείωσαν μείωση πωλήσεων κατά 1%, αλλά βελτίωσαν κατά 19% τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA), στα 1,1 δισ. ευρώ. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν επιβαρύνθηκαν με τις μεγάλες απομειώσεις ενεργητικού που είχαν ταλαιπωρήσει τα αποτελέσματα του 2013, αλλά και στα αποτελεσματικά προγράμματα αναδιαρθρώσεων και εξορθολογισμού που πραγματοποίησαν στη διάρκεια της χρονιάς. Σε επίρρωση αυτού του συμπεράσματος λειτουργούν άλλες τέσσερις ενδείξεις:♦ 415 επιχειρήσεις (δηλαδή σχεδόν το μισό των 880), που είχαν κέρδη, παρέμειναν κερδοφόρες με θετικά αποτελέσματα στα 573,1 εκατ. ευρώ έναντι 452,2 εκατ. ευρώ του 2013. Δηλαδή μια αύξηση της τάξης των 121 εκατ. ευρώ.♦ 102 επιχειρήσεις που ήταν ζημιογόνες το 2013 γύρισαν σε κέρδη (από ζημιές 214,8 εκατ. ευρώ, είχαν το 2014 κέρδη 182,6 εκατ. ευρώ, με συνολική ωφέλεια 397,4 εκατ. ευρώ).♦ Από τις κερδοφόρες επιχειρήσεις του 2013, οι 83 γύρισαν σε ζημιές. Έτσι από κέρδη 29,6 εκατ. ευρώ, είχαν το 2014 ζημιές 111,6 εκατ. ευρώ. Με μία κρίσιμη διαφορά (την οποία δεν βλέπουν τα στατιστικά): το μεγαλύτερο μέρος των ζημιών αυτών αριθμητικά αφορά τα αρνητικά αποτελέσματα του ενός από τα δυο διυλιστήρια. Κάτι που σημαίνει ότι (ενώ ήδη το διυλιστήριο ξεπερνά τον σκόπελο του 2013-14) οι περισσότεροι μπορούν να αντέξουν. ♦ Αντίθετα, 280 επιχειρήσεις που ήταν ζημιογόνες, δεν κατάφεραν να γυρίσουν σε θετικά αποτελέσματα. Παρ’ όλα αυτά εμφάνισαν 230 εκατ. ευρώ λιγότερες ζημιές (895,2 εκατ. ευρώ έναντι 1,12 δισ. ευρώ), με το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ζημιών να αντιστοιχεί στις ζημιές του έτερου (και μεγαλύτερου) διυλιστηρίου. Με δυο λόγια, εάν βγάλουμε από την «εξίσωση» τα δύο διυλιστήρια, που λόγω όγκου παρασύρουν τα στατιστικά του κλάδου, υπήρξε αύξηση πωλήσεων 2% και βελτίωση των κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) 47%! Κάτι που επιτεύχθηκε από τη δύναμη του ελληνικού επιχειρείν να φέρει αποτελέσματα ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες της κρίσης. Μάλιστα οι εταιρείες που κατάφεραν να αυξήσουν τις πωλήσεις τους έφτασαν τις 455, ενώ οι εταιρείες που είχαν βελτίωση των καθαρών αποτελεσμάτων μετά την πρόβλεψη για φόρους ήταν 515, κοντά δηλαδή στο 60%! Αντίστοιχα, τους συντελεστές μεικτού κέρδους βελτίωσαν 530 εταιρείες (πάνω από το 60%) και τα EBITDA οι 487 (πάνω από το 55,3). Μένει ακριβή η ενέργεια Κάπου εδώ όμως έρχεται και το «καμπανάκι»: Βελτίωση της χρηματοοικονομικής διάρθρωσης επιτεύχθηκε «μόνο» (σ.σ.: και αυτό επίτευγμα είναι...) από 423 επιχειρήσεις (48%), ενώ η ρευστότητα σε γενικές γραμμές βελτιώθηκε, αλλά παρέμεινε σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Ελάχιστες επιχειρήσεις πραγματικά ξεχώρισαν καταφέρνοντας παράλληλα να μειώσουν και τον δανεισμό τους, όπως για παράδειγμα ο Μυτιληναίος και ο ΟΤΕ. Έτσι στο γύρισμα του χρόνου, με τα δεδομένα να αλλάζουν, η εικόνα κινδυνεύει και αυτή να «γυρίσει» προς τα κάτω. Παρά τη μείωση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα που φέρεται να πετυχαίνει η κυβέρνηση στις διαπραγματεύσεις με τους εταίρους, οι πιεστικές προτάσεις των πιστωτών οδηγούν σε νέα ύφεση ακυρώνοντας τις προϋποθέσεις ανάπτυξης. Τα υφεσιακά μέτρα που έχουν πέσει στο τραπέζι θα βάλουν νέα εμπόδια στην επιχειρηματικότητα και θα μειώσουν ξανά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων και της οικονομίας. Παράδειγμα 1: Η αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ, ιδιαίτερα στη βιομηχανία και τη μεταποίηση, δύσκολα θα φέρει κάποιο θετικό αποτέλεσμα.Άλλωστε και οι τρεις αυξήσεις που επιχειρήθηκαν από τις μνημονιακές κυβερνήσεις από το 2010 μέχρι σήμερα όχι μόνο δεν βοήθησαν στην αύξηση εσόδων, αλλά ροκάνισαν το υπόβαθρο της βιομηχανίας και της κοινωνίας. Τα έσοδα από ΦΠA έχουν πέσει κατά 5 δισ. (από το 2008), ενώ κάθε αύξηση συντελεστών οδηγεί τελικά σε περισσότερη ύφεση και φοροδιαφυγή.Έτσι σωστά η κυβέρνηση οδηγείται στην υιοθέτηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αλλά παράλληλα θα πρέπει να θωρακίσει και τους όρους ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας και μεταποίησης για να διατηρήσει το «μομέντουμ» για το σύνολο της οικονομίας. Παράδειγμα 2: Η διαδικασία νομοθέτησης για την κατάργηση του ΕΦΚ στη βιομηχανία στο πλαίσιο του μίνι φορολογικού την περασμένη εβδομάδα.Ενώ το νομοσχέδιο θεωρητικά αφορά το σύνολο της βιομηχανίας και συντελεί στην ανταγωνιστικότητά της, στην πραγματικότητα δεν αφορά το σύνολο της βιομηχανίας.

Όσοι είδαν προσεκτικά, διαπίστωσαν ότι στο άρθρο 3 του νομοσχεδίου περιγράφεται ότι «απαλλάσσεται από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης το φυσικό αέριο της περίπτωσης ΙΗ της παραγράφου 1 του άρθρου 73, με την προϋπόθεση ότι παραλαμβάνεται από βιομηχανίες ή βιοτεχνίες και προορίζεται να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά σαν πρώτη ύλη για την παραγωγή των προϊόντων τους».

Πίσω από την τεχνοκρατική γραφή του νόμου, το πρόβλημα που προέκυψε είναι ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν αφορά το σύνολο της βιομηχανίας όπως (προφανώς) ήθελαν οι νομοθέτες, αλλά μόνο μερικές επιχειρήσεις (όπως τα λιπάσματα) εξαιρώντας σχεδόν το σύνολο της μεταποίησης και της βαριάς βιομηχανίας, ιδιαίτερα δε των ενεργοβόρων επιχειρήσεων (μεταξύ αυτών και κρατικές), που βλέπουν την ανταγωνιστικότητά τους να εξανεμίζεται λόγω του υψηλού κόστους ενέργειας, το οποίο τελικά παραμένει... Λάθος που θα διορθωθεί; Ήδη πρωτοκλασάτοι υπουργοί επέρριψαν σε... αλλήλους την ευθύνη στης αστοχίας και, όπως όλα δείχνουν, η ρύθμιση βαίνει προς απόσυρση. Το ζητούμενο, βέβαια, δεν είναι τόσο η απόσυρση όσο η ρύθμιση που θα εισάγει τις εξαιρέσεις από τη φορολόγηση ενεργειακών προϊόντων, έτσι όπως περιγράφεται στην οδηγία 2003/96, την οποία επίσης επικαλείται η αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας, ώστε να τονωθεί η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας, όπως είχε υποσχεθεί και προεκλογικά ο ΣΥΡΙΖΑ.

Επιδεινώνεται η κατάσταση των επιχειρηματικών δανείων

Μέχρι να μπορέσουν να διαμορφωθούν μακροπρόθεσμες πολιτικές στήριξης της βιομηχανίας, το επιχειρείν θα παραμείνει συνδεδεμένο αποκλειστικά με το τραπεζικό σύστημα, από το οποίο τα «νέα» δεν είναι και τόσο ευχάριστα. Τα στατιστικά μιλούν και πάλι...

♦ Τους πρώτους δύο μήνες της χρονιάς, περίπου οκτώ στα δέκα δάνεια που πέρασαν στη λίστα των μη εξυπηρετούμενων ήταν ήδη ρυθμισμένα τουλάχιστον μία φορά.

♦ Το επόμενο δίμηνο Απριλίου - Μαΐου τα περισσότερα δάνεια που πέρασαν στο «κόκκινο» ήταν μέχρι τότε υγιή. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι τότε οι επιχειρηματίες περίμεναν κάποια λύση.

Το πιο ανησυχητικό, όμως, είναι η αυξημένη συμμετοχή των επιχειρηματικών δανείων στην ποσόστωση των νέων καθυστερήσεων. Κάτι που σημαίνει ότι, ύστερα από έξι χρόνια βαθιάς ύφεσης, τα περιθώρια είναι ισχνά και οι επιχειρηματίες δεν διαχειρίζονται εύκολα έστω και μια μικρή επιδείνωση στην κατάσταση των ταμειακών τους ροών.

Η τελευταία έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (για το εξάμηνο Οκτωβρίου 2014 - Μαρτίου 2015), με αντικείμενο την πρόσβαση μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε τραπεζική χρηματοδότηση, είναι αποκαλυπτική:

♦ Το 34% εγχώριων μικρομεσαίων επιχειρήσεων δηλώνει ότι το σοβαρότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει είναι η πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

♦ Το 40% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι αντιμετωπίζει εμπόδια στη χρηματοδότησή του, είτε γιατί πιστεύει πως θα απορριφθεί η αίτησή του για δάνειο, είτε γιατί θεωρεί πως οι τράπεζες θα θεωρήσουν υπερβολικά υψηλό το κόστος, είτε γιατί τελικά θα εγκριθεί μικρότερο ποσό από αυτό που ζητεί.

Ως προς το περιβάλλον της εξάρτησης του επιχειρείν από τις τράπεζες, η έρευνα τη ΕΚΤ καταγράφει την Ελλάδα ως τη χώρα με τη μεγαλύτερη αύξηση ζήτησης για τραπεζικά δάνεια σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις με 28%. Και αυτό όταν στην υπόλοιπη ευρωζώνη η ζήτηση αυξήθηκε μόλις κατά 3%.

Η καταγραφή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική εάν συνεκτιμηθεί και η αντίστοιχη εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από την ευρωπαϊκή ρευστότητα. Την προηγούμενη εβδομάδα, η μεγαλύτερη ιστορικά αύξηση του ELA κατά 2,3 δισ. ευρώ προς τις ελληνικές τράπεζες ήταν αυτή που άρχισε να «δείχνει» τα όρια για την ελληνική διαπραγμάτευση. Ιδιαίτερα καθώς ο δανεισμός των ελληνικών τραπεζών από το ευρωσύστημα κινείται στο 65% του ΑΕΠ της χώρας. Δηλαδή στα 119 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 83 δισ. ευρώ μέσω ELA.

Το κύριο μέλημα για τις τράπεζες παραμένει να μείνει ανοιχτή η «κάνουλα» του ELA και να μην προχωρήσει η αύξηση του κουρέματος στα ενέχυρα που παρέχουν για τον δανεισμό τους. Όμως, με την απόφαση για αύξηση του κουρέματος των ενεχύρων κατά 20% να «έρχεται» το αργότερο μέχρι τις 24 του μήνα, αν προηγουμένως δεν υπάρξει συμφωνία, οι ίδιες οι τράπεζες «ζουν» την πιο δύσκολη ώρα για τη ρευστότητά τους.

Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο (κούρεμα ενεχύρων) οι ελληνικές τράπεζες εκτιμάται πως θα χρειαστούν επιπλέον ρευστότητα μέχρι και 16 δισ. ευρώ! Την ίδια ώρα, ο φόβος των εξελίξεων οδηγεί ξανά σε μαζικές αναλήψεις (600 εκατ. ευρώ μόνο την περασμένη Δευτέρα) που ζόρισαν ακόμη περισσότερο τα πράγματα.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι και οι τράπεζες δεν θα μπορούν επ’ αόριστον να συντηρούν μια επιχειρηματικότητα που δεν θα στηρίζεται στο πλαίσιο ενός εθνικού σχεδιασμού. Η βιομηχανία και το επιχειρείν έχουν πλέον δείξει ότι τα καταφέρνουν και στα δύσκολα. Το ζητούμενο για την επόμενη ημέρα είναι να δείξει και το κράτος ότι μπορεί να τις υποστηρίξει.

Οι παρατηρητικοί έχουν ήδη εντοπίσει στην ορολογία του Αλέξη Τσίπρα την προσθήκη του όρου «ρευστότητα». Ο πρωθυπουργός δεν χάνει ευκαιρία πια να τονίζει ότι η λύση για την Ελλάδα πρέπει να έχει επαρκή χρηματοδότηση και να φέρνει ανάπτυξη και «βιώσιμο χρέος». Τι προσδοκά ο ίδιος;

Όπως ερμηνεύουν πρόσωπα στο περιβάλλον του, ένας κρίσιμος στόχος για τη συμφωνία με τους εταίρους θα είναι και η διασφάλιση της χρηματοδότησης και ρευστότητας για την οικονομία, αλλά με τρόπους που δεν θα δημιουργούν νέες δανειακές υποχρεώσεις. Ένα νέο χρηματοδοτικό «πακέτο», που από πολλούς προεξοφλείται στο βάθος της συμφωνίας, υπολογίζεται (από τους ίδιους) στα 25 δισ. ευρώ. Με τις ανάγκες για τοκοχρεολύσια έως του χρόνου την άνοιξη στα 12 δισ., είναι σαφές ότι (με τα υπόλοιπα) μπορεί να δημιουργηθεί το πρώτο αναπτυξιακό μαξιλάρι...

βιομηχανιαδιαπραγμάτευσηIssue: 1869Issue date: 18-06-2015Has video: