Το ζήτημα της «εκκλησίας»

Επωνύμως

Τις τελευταίες ημέρες συζητείται έντονα η διαφοροποίηση των σχέσεων κράτους-εκκλησίας, με αφορμή τη συμφωνία Τσίπρα-Ιερώνυμου. Αντιγράφω από ένα εξαιρετικό σχετικό κείμενο-σπαραγμό του Χρήστου Γιανναρά, από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ της Κυριακής της 11/11/2018: «Η εξόφθαλμη στο συγκεκριμένο θέμα αγραμματοσύνη των κυβερνώντων (μάλλον και του συνόλου του πολιτικού προσωπικού της χώρας) συνδυάζεται με το πανθομολογούμενο

δραματικό επίπεδο καλλιέργειας και ικανοτήτων της συντριπτικής πλειονότητας των επισκόπων. Και ο συνδυασμός καταλήγει σε φαύλο κύκλο παρακμιακού αδιεξόδου». Θεωρώ σκόπιμο δημοσίως να συμφωνήσω εν μέρει, αλλά και να διαφωνήσω σε ορισμένα κρίσιμα σημεία.

Είναι αδιαμφισβήτητο πως οι έννοιες «εκκλησία» και «θρησκεία» είναι ασύμβατες. Τούτο γιατί πράγματι «η Εκκλησία είναι λαϊκό σώμα, όχι ιδεολόγημα και νομικός θεσμός», όπως δηλαδή μετέτρεψε τον Χριστιανισμό η Δύση[i]. Υπό την έννοια αυτή λοιπόν, πολύ ορθώς η σημερινή κυβερνώσα παράταξη –και ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος της Ελλάδας- επιδιώκουν το διαχωρισμό τους. Είναι ασχετοσύνη να ισχυρίζεται κανείς το αντίθετο, με τους κληρικούς «κρατικούς» υπαλλήλους: η «εκκλησία» δεν είναι κρατική θεσμική διαδικασία. Είναι ύβρις προς την Ορθοδοξία, η Εκκλησία να αποκαλείται στο Σύνταγμα «επικρατούσα θρησκεία», κάτι σαν ασφαλιστικό σύστημα των «πιστών». Πολύ ορθώς ο Χ. Γιανναράς καταλήγει με την ευχή «άμποτε να δώσει ο Θεός χωρισμό (σημ. εκκλησίας-κράτους), τον συνεπέστερο δυνατό».

Η «Εκκλησία της Ελλάδος» όμως, είναι και νομικό πρόσωπο και ορθώς είναι και νομικό πρόσωπο. Δεν μπορεί πλέον να λειτουργεί υπό τις ίδιες συνθήκες με αυτές που λειτουργούσε επί τουρκοκρατίας, διασώζοντας την ελληνική γλώσσα και μόνο. Ήδη αυτή η προσφορά της υπήρξε πολύτιμη, αλλά δεν αρκεί σήμερα μόνο αυτό, με τους κληρικούς και τους «πιστούς» να μη κατανοούν τα φερόμενα νοήματα από τους ψαλμούς, ίσως ούτε και το βάθος των νοημάτων των λέξεων. Το νομικό λοιπόν αυτό πρόσωπο έχει τεράστια περιουσία, σχεδόν ανεκμετάλλευτη, που μεγάλο μέρος της διεκδικεί το Δημόσιο και έτσι αυτή η στασιμότητα διαιωνίζεται. Το Κράτος λοιπόν σήμερα, με τη συμφωνία αυτή, που ελπίζουμε να ευοδωθεί, απελευθερώνει την «Εκκλησία της Ελλάδος» από τον καταστροφικό εναγκαλισμό της με αυτό, της αποδίδει την περιουσία της και την καθιστά ελεύθερη να τη διαχειριστεί. Με την παρουσία μεν του Κράτους, μέσω αντιπροσώπων του σε μια σχετική Διαχειριστική Επιτροπή (αυτό άλλωστε αποτελεί υποχρέωσή του, καθόσον δεν είναι δυνατόν να κατανείμει την Επικράτεια σε δύο εξουσιαστικές αρχές), αλλά με στόχο την αξιοποίηση αυτής της περιουσίας με όρους, θα λέγαμε, win-win.

H ανωτέρω εξέλιξη είναι καθαρά αναπτυξιακή, και ορθώς το Κράτος επιδιώκει την αξιοποίηση της περιουσίας αυτής για το κοινωνικό σύνολο. Τα δημόσια ταμεία και θα ισοσκελίσουν τα έξοδα μισθοδοσίας των κληρικών, αλλά και είναι βέβαιο πως τα οικονομικά οφέλη θα είναι πολύ μεγαλύτερα. Συνακολούθως δηλαδή θα προκύψουν νέες θέσεις εργασίας. Είναι απορίας άξιον που ουδείς μέχρι σήμερα πολιτικός διανοήθηκε κάτι τέτοιο, αφήνοντας ένα τεράστιο κοινωνικό πλούτο σε αδράνεια. Όμως αυτό θα είναι ευεργετικό και για την «Εκκλησία της Ελλάδος», στο εκκλησιαστικό της έργο. Θα αποκτήσει τη δυνατότητα να αναπτύξει περαιτέρω τις δραστηριότητές της, αλλά και να μορφώσει καλλίτερα τα στελέχη της, με Σχολές και Πανεπιστήμια μεγαλύτερου κύρους και εμβέλειας από τις σημερινές υποβαθμισμένες Σχολές και «δημοσιοϋπαλληλικά Πανεπιστήμια Θεολογίας». Το σημερινό επίπεδο καλλιέργειας των λειτουργών της είναι καταδήλως δυσανάλογο με το κύρος που τους αποδίδεται εκ του σχίσματός τους, με ολοένα και εμφανέστερες τις συνέπειες για το μέλλον της. Της δίνεται λοιπόν η ευκαιρία να προχωρήσει σε ενέργειες που θα την ωφελήσουν τα μέγιστα στο πραγματικό της έργο.

Με τη συμφωνία μεταξύ Τσίπρα-Ιερώνυμου, η «Εκκλησία της Ελλάδος» θα μετατραπεί σε οργανισμό που θα προσομοιάζει στο Βατικανό. Είναι καλό αυτό; Ναι, αν επικεντρωθεί στην αναγέννησή της. Είναι προφανής ο λόγος που το Φανάρι αντιδρά. Το Φανάρι υπό τις παρούσες συνθήκες δυσκολεύεται να αναπτύξει δραστηριότητα και να αναπτυχθεί το ίδιο ως κομίζον διεθνούς εμβέλειας πολιτισμική πρόταση, βλέπε νόημα ύπαρξης. Αδυνατεί η σημερινή Κωνσταντινούπολη να ξαναγίνει η οικουμενική Νέα Ρώμη. Αναβαθμισμένο ρόλο μπορεί πλέον να διαδραματίσει μόνο η Μόσχα, αλλά γιατί όχι και η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη. Ας αφήσουν λοιπόν -το Φανάρι και τα ελεγχόμενα από αυτό «αυτοκέφαλα» ιεραρχεία- την Εκκλησία της Ελλάδος να αναπτυχθεί. Έτσι θα ενισχυθούν και αυτά.

Θα μου πείτε όλα αυτά είναι πράγματι στους στόχους της ελληνικής κυβέρνησης; Ίσως ναι, ίσως όχι. Σημασία όμως έχει ότι με τη συμφωνία αυτή ανοίγεται ένας δρόμος, που μπορεί να οδηγήσει σε ιστορικές εξελίξεις.

Ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος της χώρας δείχνει οξυδέρκεια και καλλιέργεια. Δυστυχώς όμως το επίπεδο πολλών ιεραρχών δείχνει απίστευτη ασχετοσύνη. Ας ελπίσουμε να μην αποτελούν την πλειονότητα, αλλά και να αγνοήσουμε τις ανοησίες που ακούγονται στο ραδιόφωνο από φωνασκώντες showmen …..

[i] και εν πολλοίς ορθώς το έκανε, λόγω των συνθηκών που επικρατούσαν σε αυτήν τους πρώτους μεσαιωνικούς αιώνες. Το δυστύχημα όμως είναι πως τούτο παρέμεινε .

Αλέξης ΤσίπραςΙερώνυμοςσυμφωνίαΕκκλησίαHas video: Exclude from popular: 0