Το ταξίδι Δένδια στη λιβυκή κινούμενη άμμο και οι δρόμοι διαφυγής

«Απογειωθήκαμε νωρίς το πρωί από το αεροδρόμιο της Ελευσίνας, σύμφωνα με το πρόγραμμα. Το προηγούμενο βράδυ πριν από το ταξίδι του Υπουργού Εξωτερικών έφθασε στο Διπλωματικό Γραφείο επείγουσα πρόσκληση του Προεδρεύοντος του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης για συνάντηση των δύο ανδρών στην Τρίπολη».

Ο κ. Δένδιας και ο κ. Menfi γνωρίζονται από την εποχή της θητείας του δευτέρου ως Πρέσβη της χώρας του στην Αθήνα (2018-2019) και παρά την απέλασή του διατηρείται

μια ενδιαφέρουσα προσωπική επικοινωνία, πολύ χρήσιμη για τις διεθνείς σχέσεις.

Το πρόγραμμα του υπουργικού ταξιδιού προσαρμόσθηκε στην προεδρική πρόσκληση, διευκολύνοντας και όλη τη διαδικασία πτήσης του στρατιωτικού αεροσκάφους, που μετέφερε τον κ. Υπουργό για την αποκλειστική του συνάντηση πριν προσγειωθεί σε Βεγγάζη και Τομπρούκ. Για την υπέρπτηση και τις προσγειώσεις του ελληνικού αεροσκάφους στη Λιβύη ζητήθηκε, κατά τα διεθνή ισχύοντα, άδεια από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Λιβύης, η οποία και παραχωρήθηκε. Το μήνυμα του Προεδρεύοντος, που διερμηνεύθηκε σωστά στο νεοκλασικό του υπουργείου Εξωτερικών, προφανώς και αποσκοπούσε:

Στην πραγματοποίηση υψηλής συνάντησης, κυρίως μετά την επιθυμία της Λιβύης για αποκλιμάκωση της έντασης των σχέσεων Αθήνας – Τρίπολης όπως διεφάνη και από την πρόταση απ’ ευθείας ενεργειακής σύνδεσης με την Ελλάδα, που προήλθε από τη λιβυκή πλευρά.Να υποδειχθεί διακριτικά στον υψηλό επισκέπτη ότι η είσοδος στη χώρα και στον εναέριο χώρο κυριαρχίας της θα ήταν σκόπιμο να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τα διεθνή ειωθότα.Η παγίδα

Η ελληνική πλευρά, ενεργώντας με ωριμότητα, άλλαξε το σχέδιο πτήσης, ζήτησε άδεια εισόδου και προσγειώσεως στην Τρίπολη, αποδεχόμενη τη συνάντηση με τον κ. Menfi, υπογραμμίζοντας ταυτοχρόνως ότι δεν επιθυμεί επικοινωνία με οποιονδήποτε εκπρόσωπο της μεταβατικής κυβέρνησης, της οποίας η θητεία έληξε χωρίς να έχει ανταποκριθεί στη διεθνή εντολή της.

Η προσγείωση πραγματοποιήθηκε στον προβλεπόμενο χρόνο. Ο Επιτετραμμένος ενημέρωσε τον κ. Υπουργό ότι στην υποδοχή ήταν εκπρόσωπος του Προεδρεύοντος και η Υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης, η οποία αξιοποιώντας το προνόμιο του πρωτοκόλλου της ήλθε να προϋπαντήσει τον Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών.

Κάθε Έλληνας πολίτης διαπιστώνει ότι η υποδοχή ήταν στημένη, αλλά διερωτάται μήπως το μεθοδευμένο γεγονός αποτελούσε μια καλή ευκαιρία να καταγγελθεί διεθνώς μέσα από τη Λιβύη η παραβατική συμπεριφορά της μεταβατικής κυβέρνησης και η διεθνής παρανομία σε βάρος της Ελλάδας, παρουσία της υπηρεσιακής Υπουργού Εξωτερικών της Λιβύης, αλλά και μετά την ολοκλήρωση της προγραμματισμένης συνάντησης με τον κ. Menfi;

Τρεις οι δρόμοι διαφυγής

Εξ άλλου η συντηρητική διπλωματική εμπειρία υποδεικνύει ακόμη τρεις σίγουρους δρόμους αντιμετώπισης του θέματος.

Ο Επιτετραμμένος, ο οποίος ήταν στη σκάλα του αεροσκάφους, θα προσκαλούσε τον εκπρόσωπο του Προεδρεύοντος, που ήταν στο αεροδρόμιο, σύμφωνα με ανακοίνωση που ακολούθησε από το Γραφείο του κ. Menfi, να υποδεχθούν τον Έλληνα προσκεκλημένο του Προεδρεύοντος και όχι της λιβυκής κυβέρνησης, να επιβιβασθούν στο αυτοκίνητο της Προεδρίας και να κατευθυνθούν στον χώρο συνάντησης, προσπερνώντας την Υπουργό Εξωτερικών της Λιβύης.Ο Έλληνας Υπουργός να επιβιβασθεί απ’ ευθείας στο πρεσβευτικό αυτοκίνητο, που φέρει την ελληνική σημαία, και να κατευθυνθεί στον χώρο της σημαντικής συνάντησης.Να αποχωρήσουν άμεσα από την Τρίπολη, όπως αποφασίσθηκε από τον κ. Υπουργό των Εξωτερικών.

Στη μακρά διπλωματική μας καριέρα έχουμε αντιμετωπίσει και τα τρία εναλλακτικά σενάρια. Αποτελούν πολιτικές αποφάσεις με πολύ ισχυρή θέση διπλωματικής συμπεριφοράς. Κάθε μία από τις προαναφερόμενες επιλογές προφανώς και εμπεριέχει διαφορετικό βαθμό δυσκολίας, διπλωματικής ευελιξίας και πολιτικής ευθύνης.

Η σχετική καθυστέρηση απογείωσης του κυβερνητικού αεροσκάφους ίσως τεχνικά να εξηγείται από τις διαδικασίες αλλαγής σχεδίων πτήσεως, έγκρισης διέλευσης από τον εναέριο χώρο δύο άλλων κρατών, Μάλτας και Ιταλίας, επειδή η Λιβύη δεν έδωσε άδεια πτήσεως στον εναέριο χώρο της.

Επίσης θα έπρεπε να εξασφαλισθεί στο αεροδρόμιο της Τρίπολης ο χρόνος απογείωσης (slot). Όλες οι διαδικασίες, ιδιαιτέρως χρονοβόρες, συνήθως ολοκληρώνονται περίπου σε μία ώρα, οπότε και απογειώνεται το αεροσκάφος.

Στις περιπτώσεις αυτές το έμπειρο πλήρωμα παραμένει ψύχραιμο και εκπληρώνει τα προβλεπόμενα, η επιτόπια Πρεσβεία με τη σειρά της πιέζει το Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας υποδοχής να διευκολύνει την πραγματοποίηση του υπουργικού ταξιδιού προσαρμοσμένο στο πρόγραμμα και ο εκάστοτε Υπουργός, επειδή ορθότατα αξιολογεί τις ενέργειες της άλλης πλευράς ως στρεφόμενες κατά της αξιοπρέπειας της χώρας του, κλεισμένος μέσα στο αεροσκάφος απαιτεί οτιδήποτε, έστω και αν αναγνωρίζει τη στιγμιαία αδυναμία ανάληψης οποιασδήποτε άλλης ενέργειας.

Καθ’ όλη την προετοιμασία της απογείωσης, όποτε πραγματοποιηθεί, αλλά και κατά την πτήση, συνεχίζονται οι προσπάθειες, κυρίως από την πρεσβεία και τις συναρμόδιες υπηρεσίες των χωρών, αποκατάστασης των πραγμάτων και ολοκλήρωσης της υπουργικής αποστολής, σύμφωνα με το αρχικό πρόγραμμα, όπως συμφωνήθηκε μεταξύ των δύο πλευρών πριν δημιουργηθούν τα προβλήματα.

Στο FIR της Μάλτας το κυβερνητικό αεροσκάφος στρέφει προς Βεγγάζη, παρ’ όλο που η πρόσκληση προέρχεται από τον Πρόεδρο του Λιβυκού Κοινοβουλίου, θεσμικό εκλεγμένο όργανο της χώρας, και προφανώς η συνάντηση με τον κ. Aguila Saleh Issa πρέπει να προηγείται κάθε άλλης συνάντησης με οποιοδήποτε άτομο ή φορέα, που δεν συμμετέχει στο θεσμικό σχήμα διακυβέρνησης της Λιβύης.

Τα ερωτήματα

Η αλλαγή πτήσης προς τη Βεγγάζη δημιουργεί αισιοδοξία διότι εκτιμάται ή διαπιστώνεται ότι η Λιβύη τελικώς αναθεώρησε τις απόψεις της και επέτρεψε στο κυβερνητικό αεροσκάφος να προσγειωθεί στα δύο αεροδρόμια που προβλέπονταν για την ολοκλήρωση του προγράμματος του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών.

Όμως από τις ανακοινώσεις που ακολούθησαν από το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, αλλά και τις δημόσιες δηλώσεις του κ. Δένδια συνεχίζουν να προκύπτουν μερικά ακόμη πιο εξειδικευμένα ερωτήματα:

Τελικώς η Λιβύη αποδέχθηκε τη διπλωματική ελληνική άποψη και επέτρεψε την είσοδο της ελληνικής αποστολής στον εναέριο χώρο της και την προσγείωση του αεροσκάφους στη Βεγγάζη και στο Τομπρούκ; Αν πραγματικά συμβαίνει κατά την πτήση παρόμοια εξέλιξη που εξομαλύνει τη συνέχεια της αποστολής θα πρέπει να το γνωρίζουμε, επειδή αποτελεί μια ενδιαφέρουσα διπλωματική και πολιτική επιτυχία, που παρά την προηγηθείσα ένταση αποκαθιστά τον διπλωματικό διάλογο, είτε με παρέμβαση του κ. Menfi είτε επειδή μετά την πολιτικά δυσάρεστη εξέλιξη η Υπουργός Εξωτερικών κ. Najla El Mangoush αντιλήφθηκε ότι με κάποιον τρόπο επιβάλλεται να εκτονώσει τις συνέπειες της ακραίας και προκλητικής συμπεριφοράς της.Εάν όμως η Λιβύη συνέχισε να αρνείται άδεια υπέρπτησης και προσγειώσεων στο κυβερνητικό αεροσκάφος, τότε ανακύπτουν πολλά και σύνθετα ερωτήματα εφαρμογής του διεθνούς δικαίου.

Α. Πώς εισέρχεται στρατιωτικό αεροσκάφος στον εναέριο χώρο κυρίαρχου κράτους χωρίς άδεια υπέρπτησης;

Β. Ποιους ενημερώνει το στρατιωτικό πλήρωμα για τις διαδικασίες πτήσεως και τη στροφή προς τη Βεγγάζη, όπως έδειξαν τα ηλεκτρονικά γραφήματα που παρουσίασαν τουλάχιστον δύο τηλεοπτικά δίκτυα κατά τη διάρκεια του κεντρικού τους δελτίου ειδήσεων;

Γ. Πώς απαντά η ελληνική πλευρά στα πολλαπλά ερωτήματα που ανακύπτουν σε σχέση με την ασφάλεια των πτήσεων και τον σεβασμό της κυριαρχίας χωρών που βρίσκονται στην κατάσταση της Λιβύης;

Στο διά ταύτα

Η χώρα μας και το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απαρέγκλιτα προβάλλει τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου, εφαρμόζει τις διεθνείς υποχρεώσεις και με όλες τις ανακοινώσεις, ακόμη και τις πιο πρόσφατες, ορθότατα απαιτεί εφαρμογή των διεθνών κανόνων και ψηφισμάτων μεταξύ των οποίων και αυτό του Συμβουλίου Ασφαλείας, που επιβάλλει στη μεταβατική κυβέρνηση να μην προχωρά σε σύναψη συμφωνιών δεσμευτικών για τη μελλοντική δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας.

Το αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών και εταίροι τονίζουν τη συνέπεια της Ελλάδος σε όλα τα πεδία κοινών ενδιαφερόντων αναδεικνύοντας τη σημασία και τον στρατηγικό ρόλο της Αθήνας.

Ευχής έργον η Λιβύη να αναθεώρησε τη στάση της και να χορήγησε άδεια υπερπτήσεως και προσγειώσεων στο κυβερνητικό αεροσκάφος, ώστε να μην ισχύουν όλα τα δύσκολα και περίπλοκα προηγηθέντα ερωτήματα, τα οποία βασανίζουν κάθε επαγγελματία διπλωμάτη, που υποχρεώνεται να ενημερώσει την κυβέρνησή του για τις εξελίξεις στην περιοχή.

Πολύ περισσότερο, όμως, αναπάντητα ερωτήματα της μορφής αυτής απασχολούν τους Έλληνες διπλωμάτες και τη Νομική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών, επειδή υποχρεώνονται εκ της φύσεως της αποστολής τους και του έργου που τους ανατίθεται να προετοιμάσουν σχετικούς φακέλους, που περιέχουν όλη τη νομική βάση για τη δημιουργία αξιόπιστων διπλωματικών απαντήσεων.

Ίσως να ακούγεται ως δευτερευούσης σημασίας η επιθυμία διευκρίνισης της στάσης των λιβυκών αρχών επί θεμάτων αδείας υπέρπτησης και προσγειώσεων, αλλά σίγουρα θα διαφωτίσει τις επιλογές του συνομιλητή μας ως προς τη διεθνή του τοποθέτηση έναντι της Ελλάδος.

Μελλοντικά, όπως ευστόχως υπογράμμισε ο κ. Δένδιας, θα συνεχισθούν, δεν έχουν διακοπεί οι σχέσεις των δύο χωρών, θεσμικές συνομιλίες με τη Λιβύη τόσο για την ανοικοδόμηση της χώρας όσο και για τα θέματα ενέργειας. Η απαίτηση όλων για τη συνέχεια των κρατών προσδιορίζουν και τη σχέση μας με την τωρινή και μελλοντική Λιβύη. Εξ άλλου η μέχρι τώρα εμπειρία με την Τρίπολη επιβεβαιώνει ότι ο πολιτικός κόσμος της χώρας, κανταφικός ή μετακανταφικός, αξιοποιεί την αρχή της συνέχειας των κρατών στις διμερείς σχέσεις.

Δεν διαφεύγει την προσοχή μας ο τρόπος με τον οποίο απαιτήθηκαν μεταχρονολογημένες επιστροφές υπερτιμολογήσεων από το πρόγραμμα περίθαλψης τραυματιών κατά την εξέλιξη της επανάστασης και την ανατροπή Καντάφι.

Ο ελληνικός λαός δεν υποχρεώνεται να γνωρίζει όλες τις λεπτομέρειες πολύπλοκων θεμάτων του διεθνούς δικαίου, τις πιθανές προεκτάσεις τους στη γειτονιά μας και τους όρους σχέσεων των κρατών. Από τη στιγμή όμως που η δημοσιοποίηση των χειρισμών και των λεπτομερειών λαμβάνει ευρύτατη έκταση, τότε όλοι περιμένουν να πληροφορηθούν λεπτομερέστατα για να κατανοήσουν πόσο σημαντικό θέμα είναι η άσκηση συνεπούς και συνεχούς εξωτερικής πολιτικής.

Μόνο με απόλυτη διαφάνεια αξιολογείται ορθολογικά ο δυναμισμός της χώρας και οι δυνατότητες αποτροπής οποιασδήποτε επιβουλής, οπουδήποτε και αν προετοιμάζεται σενάριο εκφοβισμού ή άμεσης απειλής κατά της χώρας.

 

Διαβάστε επίσης:

Σύνταξη στα 67 για όλους;

ΠΑΣΟΚ: Περιοδείες, θεματικές εκδηλώσεις και θεσμικές παρεμβάσεις από τον Ανδρουλάκη

ΚΚΕ: «Τα σπίτια του λαού τα σώζει μόνο ο λαός»