Τι συμβαίνει στο Ιράν; Αναδύονται νέες απειλές κατά της Τεχεράνης;

Τους τελευταίους έξι μήνες, μια σειρά σημαντικών γεγονότων με κύριο δρώντα το Ιράν προκαλούν πολλά ερωτήματα, για το τι συμβαίνει πραγματικά στο θεοκρατικό καθεστώς. Πόσο τυχαία είναι όλα αυτά; Αναδύονται νέες απειλές κατά της Τεχεράνης;

Τον Δεκέμβριο του 2023, το Ιράν κατηγόρησε τους μαχητές της Jaish al-Adl ότι επιτέθηκαν σε αστυνομικό τμήμα στην ιρανική επαρχία Σιστάν και Μπαλουχιστάν, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 11 Ιρανοί αστυνομικοί. Η Jaish al-Adl (Στρατός της Δικαιοσύνης) είναι μια σουνιτική τζιχαντιστική οργάνωση, που δρα και στις δύο πλευρές των συνόρων Ιράν-Πακιστάν.

Στο παρελθόν, έχει αναλάβει την ευθύνη για επιθέσεις εναντίον ιρανικών στόχων και επιδιώκει την ανεξαρτησία της ιρανικής επαρχίας Σιστάν και Μπαλουχιστάν.

Μετά την τρομοκρατική στο αστυνομικό τμήμα, το Ιράν διεξήγαγε εκκαθαριστικές επιχειρήσεις με μαχητικά drones και πυραύλους κατά της Jaish al-Adl σε πακιστανικό έδαφος. Όπως ήταν αναμενόμενο, το Πακιστάν αντέδρασε άμεσα και προειδοποίησε την Τεχεράνη για σοβαρές συνέπειες.

Στις 3 Ιανουαρίου 2024, τρομοκράτες του Ισλαμικού Κράτους με δύο εκρήξεις κοντά στον τάφο του στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί, αρχηγού της επίλεκτης Δύναμης al-Quds του Ιράν, σκότωσαν τουλάχιστον 84 άτομα, κατά τη διάρκεια της τέταρτης επετείου από τον θάνατό του, μετά από επίθεση αμερικανικού μαχητικού drone.

Την 1η Απριλίου 2024, το Ισραήλ διεξήγαγε μια πολύνεκρη αεροπορική επίθεση κατά της πρεσβείας του Ιράν στη Δαμασκό, που συνιστά ιρανικό έδαφος, με αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο ανώτατος διοικητής της ιρανικής Δύναμης al-Quds, Μοχάμεντ Ρέζα Ζαχέντι, ο αναπληρωτής του, Μοχάμεντ Χάντι Χάτζι Ραχίμι, και άλλοι πέντε ανώτατοι Ιρανοί αξιωματικοί. Ως γνωστόν, εδώ και χρόνια, το Ισραήλ στοχοποιεί στη Συρία τους υψηλόβαθμους διοικητές των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guard Corps – IRGC). Μάλιστα, από την έναρξη της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς (7 Οκτωβρίου 2023), ισραηλινά χτυπήματα έχουν σκοτώσει 18 διοικητές και συμβούλους του IRGC.

Μετά την ισραηλινή αεροπορική επιδρομή, ο Ανώτατος Θρησκευτικός Ηγέτης ανακοίνωσε δημόσια ότι «το Ιράν θα αντιδράσει», χωρίς όμως να διευκρινίσει «πότε και με ποιον τρόπο». Επίσης, ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων του Ιράν, υποστράτηγος Μοχάμαντ Μπαγκερί, και ο Σύμβουλος Στρατιωτικών Υποθέσεων του Ανώτατου Θρησκευτικού Ηγέτη του Ιράν, υποστράτηγος Γιαχία Ραχίμ Σαφάβι, δήλωσαν ότι «το Ιράν θα χτυπήσει το Ισραήλ την κατάλληλη στιγμή».

Στις 13 Απριλίου, το Ιράν πραγματοποίησε την πρώτη άμεση στρατιωτική επίθεση κατά του Ισραήλ, με περίπου 350 drones καμικάζι, βαλλιστικά βλήματα εδάφους-εδάφους και βλήματα cruise, τα οποία εκτοξεύτηκαν από το Ιράν, τη Συρία, το Ιράκ και την Υεμένη. Το Ισραήλ, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιορδανία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, φέρεται να αναχαίτισαν τα περισσότερα από αυτά (μη επιβεβαιωμένες πληροφορίες ανέφεραν ότι αναχαιτίσθηκε περίπου το 99% των βλημάτων) χρησιμοποιώντας μια σειρά από μαχητικά αεροσκάφη και συστήματα αντιβαλλιστικής άμυνας. Οι εκτιμήσεις των αναλυτών διίστανται σχετικά με τις προθέσεις της Τεχεράνης. «Επιδίωκε να προκαλέσει σημαντικές υλικές καταστροφές και ανθρώπινες απώλειες» ή «επιδίωκε μια μαζική επίθεση χωρίς απώλειες, επιδεικνύοντας τις δυνατότητες του οπλοστασίου της και ταυτόχρονα προβληματίζοντας το Τελ Αβίβ»;

Εκτιμώ ότι οι Ιρανοί ήταν «υποχρεωμένοι» απέναντι στους περιφερειακούς τους συμμάχους να προβούν σε αντίποινα και γνώριζαν ότι το Ισραήλ θα απαντούσε. Επομένως, επιδίωκαν να επιδείξουν την επιχειρησιακή τους δυνατότητα στον τομέα των βαλλιστικών βλημάτων και των drones, χωρίς ωστόσο να προξενήσουν σημαντικές καταστροφές, που θα ανάγκαζαν το Ισραήλ να απαντήσει δυναμικά. Σε κάθε περίπτωση, η επιλογή της Τεχεράνης να επιτεθεί απευθείας στο Ισραήλ συνιστά ορόσημο και υιοθετεί νέους, πιο επικίνδυνους κανόνες στη σύγκρουση των δύο χωρών.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 19ης Απριλίου, το Ισραήλ απάντησε στα ιρανικά αντίποινα και διεξήγαγε αεροπορική επιδρομή με μαχητικά αεροσκάφη εναντίον μιας βάσης της πολεμικής αεροπορίας Artesh του Ιράν (Artesh ονομάζονται οι συμβατικές ιρανικές αεροπορικές δυνάμεις και όχι οι αεροπορικές δυνάμεις των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης) στην πόλη Ισφαχάν (περίπου 340 χιλιόμετρα νότια της Τεχεράνης).

Τα ισραηλινά βλήματα κατέστρεψαν το Radar εμπλοκής στόχου μιας ιρανικής πυροβολαρχίας βλημάτων εδάφους-αέρος S-300PMU2 εμβέλειας 195 χιλιομέτρων (NATOϊκή ονομασία: SA-20B Gargoyle), το οποίο παρέλαβαν οι Ιρανοί από τη Ρωσία το 2016.

Ιρανικά κρατικά ΜΜΕ και τοπικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επιδιώκοντας να υποβαθμίσουν την ισραηλινή αεροπορική επιδρομή, ανέφεραν ότι τα ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη στοχοποίησαν την 8η αεροπορική βάση Shekari Artesh (Artesh 8th Airbase) πλησίον του Ισφαχάν, χωρίς να προκληθούν καταστροφές.

Αντίθετα, ένας ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος δήλωσε στο ABC News ότι το Ισραήλ στόχευσε το συγκεκριμένο Radar, που αποτελεί μέρος του συστήματος αεράμυνας και προστατεύει το πυρηνικό συγκρότημα εμπλουτισμού ουρανίου της Natanz (περίπου 100 χιλιόμετρα βόρεια του Ισφαχάν).

Σε κάθε περίπτωση, το Ισραήλ επιδίωξε να στείλει μια σαφή προειδοποίηση προς την ιρανική ηγεσία, σχετικά με την επιχειρησιακή δυνατότητα κυρίως των αεροπορικών του δυνάμεων, αλλά και την αυξημένη τρωτότητα των ιρανικών ευαίσθητων στόχων. Από την πλευρά της, η Τεχεράνη υποβάθμισε την ισραηλινή επίθεση στο Ισφαχάν και επανέλαβε ότι δεσμεύεται να αντεπιτεθεί σε οποιαδήποτε αποδεδειγμένη και αποφασιστική ισραηλινή εχθρική ενέργεια κατά του Ιράν.

Το σχετικά περιορισμένο εύρος της επίθεσης και η μη ανάληψη της ευθύνης από το Ισραήλ οδήγησαν πολλούς αναλυτές στην εκτίμηση ότι «η ισραηλινο-ιρανική ένταση έχει αποκλιμακωθεί», εντούτοις, «ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας νέας άμεσης σύγκρουσης με απρόβλεπτες συνέπειες σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο».

Στις 19 Μαΐου 2024, μετά από συντριβή ελικοπτέρου Bell 212 σε ορεινή περιοχή του βορειοδυτικού Ιράν, έχασαν τη ζωή τους ο 60χρονος πρόεδρος του Ιράν Εμπραχίμ Ραΐσι, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Χουσέιν Αμιραμπντολαχιάν, άλλοι Ιρανοί αξιωματούχοι και το πλήρωμα του ελικοπτέρου.

Αν και ο θάνατος των δύο ανώτερων Ιρανών αξιωματούχων είναι μια δραματική εξέλιξη σε μια εποχή που μαίνονται πολλαπλές συγκρούσεις στην περιοχή, εκτιμάται ότι δεν θα επηρεασθεί σημαντικά η πορεία αυτών των συγκρούσεων. Να τονίσουμε ότι ο πρόεδρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή και όχι για τη λήψη των αποφάσεων. Υπεύθυνος για τη λήψη των αποφάσεων είναι ο Ανώτατος Θρησκευτικός Ηγέτης του Ιράν, Αλί Χοσεϊνί Χαμενεΐ.

Παρ’ όλα αυτά, η απώλεια του Ιρανού προέδρου, μετά από μια σειρά ιδιαίτερα σημαντικών γεγονότων με κύρια χαρακτηριστικά τη συνεχιζόμενη απώλεια ανώτερων Ιρανών αξιωματούχων, τη συμμετοχή του Ιράν και του φιλο-ιρανικού «Άξονα Αντίστασης» στη συνεχιζόμενη συγκρουσιακή κατάσταση στη Μέση Ανατολή, «υποχρεώνει» το θεοκρατικό καθεστώς να ελέγξει και να εγγυηθεί την ομαλότητα στις επερχόμενες εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις. Σε αντίθετη περίπτωση, το έλλειμμα εσωτερικής ασφάλειας και η περαιτέρω επέκταση και αύξηση της συγκρουσιακής κατάστασης στη Μέση Ανατολή θα καταστεί πιθανό σενάριο.

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

Διαβάστε επίσης:

Στην πρώτη γραμμή της πολιτικής πρέπει να βρίσκονται άνθρωποι με όραμα, ήθος και ψυχή

Οι Ευρωεκλογές σημαίνουν πλέον ώρα ευθύνης για όλους μας, δεν χωρούν πια δικαιολογίες και αστερίσκοι…

Το μήνυμα του παγκόσμιου φοιτητικού κινήματος για την Γάζα: «Je suis Palestine»