Τι και πώς πρέπει να γίνει για την Αντιπλημμυρική Θωράκιση της Αττικής

Με ποια μέθοδο;

Πριν απ’ όλα υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα μεθόδου στη δημόσια συζήτηση: συζητάμε κάθε φορά μετά από μία τραγωδία, βρίσκουμε διάφορα άλλοθι (ακραίο φαινόμενο, Κλιματική Κρίση), άλλοτε υπαρκτά άλλοτε υποκριτικά, μετά το θέμα φεύγει από την επικαιρότητα και μετά ξανασυζητάμε στην επόμενη τραγωδία. Και βρισκόμαστε μια ζωή στα ίδια.

Τι θα έπρεπε να γίνει; Να υπάρξει ένα συνολικό σχέδιο για την Αντιπλημμυρική Θωράκιση, λαμβάνοντας υπόψη τις αυξημένες απαιτήσεις της κλιματικής Κρίσης, και να συζητάμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα για την υλοποίησή του.

Λαμβάνοντας, παράλληλα, τα καλύτερα δυνατά και αποτελεσματικά μέτρα Πολιτικής Προστασίας για την αποσόβηση μεγάλων καταστροφών, όταν έχουμε ειδοποίηση για έντονα καιρικά φαινόμενα.

Με τη μέθοδο αυτή μπορούμε σε διάστημα 5 -8 χρόνων να έχουμε λύσει το πρόβλημα, ενώ παράλληλα, άμεσα θα ελαχιστοποιήσουμε τις ζημιές από τις κακοκαιρίες. Αντίθετα, με τη μέθοδο που ήδη λειτουργούμε, θα ζούμε πάντα τα ίδια και πολύ χειρότερα.

Σημειώνουμε προκαταβολικά ότι με τα έργα που θα γίνουν, όχι μόνο θα προστατευθούν οι πόλεις μας αλλά θα βελτιωθεί ριζικά η ποιότητα της ζωής των πόλεών μας, καθώς τα ρέματα θα μεταφέρουν φρέσκο καθαρό αέρα, θα καθαρίσουν από απόβλητα και βρωμιές, ενώ με τις παραρεμάτιες αναπλάσεις θα φτιάξουμε οάσεις αναψυχής και ευεξίας. Κατ’ αυτό τον τρόπο, μπορούμε να μετατρέψουμε τον κίνδυνο σε ευκαιρία!

Που βρισκόμαστε σήμερα;

Η Αττική σήμερα διαθέτει ένα Γενικό Σχέδιο (master plan) για τα αναγκαία Αντιπλημμυρικά Έργα. Μπορείτε να το δείτε στη διεύθυνση: https://mpattiki.etme.gr/index.php/el/

Ολοκληρώθηκε μόλις πριν λίγο καιρό και έτσι ξέρουμε τα έργα που πρέπει να γίνουν -αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Σε καμία άλλη Περιφέρεια της χώρας δεν έχει γίνει αυτό. Κατά τη διάρκεια της θητείας μας στην Περιφέρεια Αττικής (2014 – 2019) πιέσαμε το Υπουργείο Υποδομών και, όντως, η διαδικασία ξεκίνησε το 2018.

Παράλληλα, σήμερα στην Αττική υπάρχουν σημαντικά Έργα και Μελέτες Αντιπλημμυρικής Θωράκισης σε εξέλιξη, πολλά από τα οποία όμως, 40 τον αριθμό, έχουν βαλτώσει επί Διοίκησης Πατούλη -μάλιστα σε 9 εξ αυτών έχει γίνει διάλυση της Σύμβασης και πρέπει να ξεκινήσει εξ αρχής η διαδικασία. Ο αναλυτικός Πίνακας παρατίθεται στο τέλος του κειμένου.

Θεμελιώδεις αρχές για την Αντιπλημμυρική Θωράκιση

1. Βέλτιστος συνδυασμός Ασφάλειας και Προστασίας Περιβάλλοντος.

Πρώτιστη αρχή είναι η Ασφάλεια. Εξίσου σημαντική, όμως, είναι και η αναβάθμιση της οικολογικής διάστασης των ρεμάτων, εφαρμόζοντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις αρχές της Οικο-μηχανικής. Η χρήση μπετόν θα πρέπει να γίνεται εκεί όπου δεν υπάρχει καμία άλλη λύση και ελλοχεύει κίνδυνος για την Ασφάλεια των πολιτών.

2. «Να μην θαλασσώνουν τα νερά».

Η φράση αυτή ανήκει στον Μανώλη Γλέζο. Αποτελεί απόσταγμα της λαϊκής σοφίας και εφαρμόστηκε από τον ίδιο στην Απείρανθο της Νάξο, με ευεργετική συνέπεια οι χωριανοί να ξαναδούν νερό στα πηγάδια τους. Τι σημαίνει αυτό για εμάς; Με μικρά ή μεσαία φράγματα, κατά βάση χωμάτινα ή και λίθινα, θα πρέπει να συγκρατούνται κατά το δυνατόν τα νερά της βροχής, τα χώματα και τα φερτά υλικά στα βουνά και να μην κατεβαίνουν προς τις πόλεις. Κάτι τέτοιο θα συμβάλει αφενός στον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα αφετέρου στη βελτίωση της βλάστησης αλλά και στην πυροπροστασία

3. Τα ρέματα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως φυσικοί αγωγοί αερισμού και φορείς βιοποικιλότητας.

Αυτή είναι η οικολογική διάσταση των ρεμάτων, που προαναφέρθηκε. Αυτή η διάσταση πλέον έχει και θεσμικά αναγνωριστεί με Νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας. Άρα πρέπει όλες οι Μελέτες να εναρμονίζονται με αυτήν την επιταγή. Αυτό σημαίνει ότι κάθε Μελέτη πρέπει να ξεκινά από την πηγή του ρέματος (υδροκρίτης) και να καταλήγει στην εκβολή του -να αντιμετωπίζει δηλαδή το ρέμα ως ενιαία οντότητα.

4. Αυτοδίκαιη έγκριση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) μετά την πάροδο του κατά Νόμο προβλεπόμενου χρόνου έγκρισης (3 ή 6 μήνες).

Ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα που χρήζει άμεσης παρέμβασης είναι οι τραγικές καθυστερήσεις που συμβαίνουν στις εγκρίσεις των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Μπορεί μία Μελέτη να εκπονείται σε διάστημα 1 χρόνου και να περνάνε 3 επιπλέον χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί η Περιβαλλοντική Αδειοδότηση. Αυτό τινάζει στον αέρα όλα τα χρονοδιαγράμματα και όλον τον σχεδιασμό της Αντιπλημμυρικής Θωράκισης. Θα πρέπει «χθες» να νομοθετηθεί ότι με την πάροδο του κατά Νόμο προβλεπόμενου χρόνου έγκρισης των ΜΠΕ (3 ή 6 μήνες), οι Μελέτες θα θεωρούνται αυτοδικαίως εγκεκριμένες.

5. Κεντρικός συντονισμός και εποπτεία όλων των φορέων και των παρεμβάσεων.

Κρίσιμο, επίσης, είναι το ζήτημα του συντονισμού όλων των φορέων που εμπλέκονται στην Αντιπλημμυρική Θωράκιση. Σήμερα υπάρχει μία Κεντρική Συντονιστική Επιτροπή στο Υπουργείο Υποδομών, που επιτελεί σημαντικό έργο. Αυτή μπορεί και πρέπει να αναλάβει τον συντονισμό και την εποπτεία όλων των απαιτούμενων παρεμβάσεων, όπως περιγράφονται παρακάτω. Κάθε φορέας (Υπουργείο, Περιφέρειες, Δήμοι) θα εκτελεί το αντικείμενο της αρμοδιότητάς του, όπως έχει καθορισθεί, όμως παράλληλα ανά τακτά χρονικά διαστήματα (πχ ανά εξάμηνο) θα ελέγχεται ως προς την προώθηση των παρεμβάσεων που έχει αναλάβει -πράγμα που σήμερα δεν συμβαίνει.

Πλαίσιο παρεμβάσεων Αντιπλημμυρικής Θωράκισης

1.        Μελετητικό «κύμα», που να καλύψει όλα τα ρέματα της Αττικής.

Τα ρέματα θα πρέπει να μελετηθούν από την πηγή τους μέχρι την εκβολή τους και να οριοθετηθούν. Θα εντοπιστούν τα σημεία όπου μπορούν να γίνουν μικρά φράγματα συγκράτησης των φερτών υλικών στα βουνά, καθώς επίσης δεξαμενές ανάσχεσης ή λίμνες στον περιαστικό ιστό. Θα προκύψουν τα σημεία στα οποία είναι απολύτως αναγκαία έργα διευθέτησης για τη στήριξη των πρανών και θα επιλεγεί ο πιο φυσικός τρόπος γι’ αυτό και μόνον αν δεν υπάρχει άλλη λύση θα επιλέγεται η κατασκευή τοίχων αντιστήριξης από μπετόν Θα μελετηθεί παράλληλα η ανάπλαση των παραρεμάτιων περιοχών για να γίνουν περίπατοι και ποδηλατόδρομοι, καθώς και νέες φυτεύσεις.

Μιλάμε για «κύμα», όχι για αποσπασματική δημοπράτηση 2 -3 μελετών το χρόνο. Με το «κύμα» θα πετύχουμε αξιοποίηση όλου του τεχνικού δυναμικού της χώρας μας, υγιή ανταγωνισμό, όχι απ’ ευθείας αναθέσεις, όχι υπερβολικές εκπτώσεις και, πρώτ’ απ’ όλα, αξιόπιστες μελέτες.

Χρόνος υλοποίησης: 3 χρόνια

Εκτίμηση δαπάνης: 150 εκατ. €

2. Κατασκευή των απαιτούμενων έργων διευθέτησης των ρεμάτων.

Αυτά θα προκύψουν από τις προηγούμενες μελέτες και θα εκτελεστούν με προτεραιότητα σε περιοχές με σημαντικό κίνδυνο πλημμύρας και υψηλή τρωτότητα.

Ισχύει και εδώ η ανάγκη «κύματος», όπως προαναφέρθηκε για τις μελέτες. Απλά, για λόγους χρηματοδότησης, αναγκαστικά θα πάμε σε 3 -4 επάλληλα «κύματα».

Χρόνος υλοποίησης: 3 χρόνια

Εκτίμηση δαπάνης: 1,5 δισεκατομμύρια €

Χρόνος υλοποίησης κρίσιμου τμήματος: 2 χρόνια

Εκτίμηση δαπάνης του κρίσιμου τμήματος: 700 εκατ. €

3. Άμεση προώθηση και ολοκλήρωση των 40 βαλτωμένων Μελετών και των Έργων.

Αυτά καταγράφονται στον Πίνακα που παρατίθεται στο τέλος του κειμένου.

Πρώτιστη προτεραιότητα η Αντιπλημμυρική Μελέτη της Δυτικής Αθήνας.

4. Συστηματικός καθαρισμός του υπάρχοντος δικτύου ομβρίων (φρεάτια και αγωγοί).

Παράλληλα θα πρέπει να γίνει απόφραξη στα τμήματα του υπάρχοντος δικτύου, εκεί που έχουν «πετρώσει» φερτά υλικά εντός αυτού. Αυτό, η μείωση δηλαδή της διατομής των συνδετήριων αγωγών του δικτύου ομβρίων είναι πολύ σοβαρό πρόβλημα και συνιστά την κύρια αιτία για τις πλημμύρες που βλέπουμε στο κέντρο της Αθήνας. Δυστυχώς απουσιάζει από τον δημόσιο διάλογο. Οφείλεται δε, στον πλημμελή καθαρισμό τις τελευταίες δεκαετίες. Πρόκειται, μάλιστα, για μεγάλο κονδύλι, για το οποίο δεν υπάρχουν δεδομένα για την εκτίμησή του.

Άμεσα πρέπει να γίνει έρευνα με κάμερες για τον εντοπισμό των προβλημάτων.

5. Δημιουργία και εν συνεχεία συστηματική συντήρηση του δικτύου απορροής ομβρίων σε όλες τις περιοχές που σήμερα δεν υπάρχει.

Στο ζήτημα αυτό δεν υπάρχει συνολική καταγραφή των αναγκών. Αυτή θα πρέπει να γίνει τάχιστα.

Είναι κρίσιμο, επίσης, μετά την κατασκευή, να γίνεται συστηματική συντήρηση και άμεση απομάκρυνση των φερτών υλικών, γιατί αν παραμείνουν στο δίκτυο ομβρίων γίνονται συμπαγή («πετρώνουν»), όπως προαναφέρθηκε.

6. Συστηματικός καθαρισμός των ρεμάτων.

Απομάκρυνση των φερτών υλικών, μπαζών και απορριμμάτων, με ιδιαίτερη προσοχή, για να μην προκαλείται ζημιά στην οικολογική ισορροπία και τη βιοποικιλότητα του ρέματος.

7. Αντιπλημμυρικές εργασίες στις καμένες από τις πυρκαγιές περιοχές.

Θα πρέπει «χθες» να γίνουν εργασίες συγκράτησης του χώματος με κορμοδέματα και κορμοπλέγματα, καθώς επίσης και με μικρά φράγματα συγκράτησης των φερτών υλικών. Επίσης άμεση απομάκρυνση της κατεστραμμένης δασικής ύλης, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος να παρασυρθεί, σε περίπτωση ισχυρών βροχοπτώσεων, και να λειτουργήσει σαν φράγμα κάτω από γέφυρες.

8. «Σφράγιση» των ρεμάτων από πάσης φύσεως απόβλητα και βρωμιά.

Αυτό θα γίνει με εξονυχιστικό έλεγχο και χρήση σύγχρονων τεχνολογικών μέσων (κάμερες, υπέρηχοι), ώστε να πετύχουμε να ρέματα να έχουν μόνο καθαρό νερό και να γίνουν εξαιρετικοί βιότοποι.

Συνοπτική αναφορά των σημαντικότερων απαιτούμενων παρεμβάσεων

Κηφισός

Είναι σε φάση ολοκλήρωσης η Μελέτη Διευθέτησης από το Υπουργείο Υποδομών, στο τμήμα του Κηφισού από τη Νέα Φιλαδέλφεια και άνω. Πρόκειται για το πλέον επικίνδυνο τμήμα του ποταμού, καθώς εκεί υπάρχει ο σοβαρότερος κίνδυνος πλημμύρας -ιδίως στην περιοχή των Αγ. Αναργύρων.

Επιβάλλεται η άμεση ολοκλήρωση της Μελέτης, με τις αναγκαίες προσαρμογές για την προστασία της βιοποικιλότητας. Θετικό το ότι δημιουργείται μία περιαστική λίμνη – δεξαμενή ανάσχεσης στην Κάτω Κηφισιά. Πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα δημιουργίας δεξαμενής ανάσχεσης στη Νέα Φιλαδέλφεια, κατάντι της γέφυρας Βρυούλων.

Παράλληλα επιβάλλεται ο άμεσος καθαρισμός του ποταμού με ιδιαίτερη έμφαση στο καλυμμένο και μη επισκέψιμο τμήμα του. Η τωρινή κατάσταση εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους.

Μεγάλη πρόκληση αποτελεί η κατάργηση όλων των παράτυπων συνδέσεων για αποχέτευση πάσης φύσεως λυμάτων. Εάν αυτό επιτευχθεί, τότε είναι εφικτή η δημιουργία παραλίας στην εκβολή του Κηφισού, σύμφωνα με Μελέτη που ήδη υπάρχει στα πλαίσια του έργου Ανάπλασης του Φαληρικού Όρμου.

Ιλισός

Υπάρχει Μελέτη για την αντιπλημμυρική θωράκιση στο Νότιο τμήμα του, με την εκβάθυνση της κοίτης του και την ανακατασκευή της παλαιάς γέφυρας πριν την Λεωφόρο Ποσειδώνος (επί της οδού Εθνάρχου Μακαρίου), που λόγω του χαμηλού ύψους της λειτουργεί σαν φράγμα. Παράλληλα, κατά την φάση υλοποίηση της Μελέτης είναι αναγκαία η προσαρμογή της στις αρχές της Οικο-μηχανικής πχ διερεύνηση της δυνατότητας να αποξηλωθεί ο μπετονένιος πυθμένας και να γίνει χωμάτινος, βοηθώντας στην ανάπτυξη της πανίδας. Το έργο θα εκτελεστεί από την Περιφέρεια Αττικής με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα 2 χρόνια.

Θα πρέπει επίσης να γίνει αναμόρφωση της περιοχής όπου είναι ανοιχτός ο ποταμός στην περιοχή του Μετς, με διερεύνηση της δυνατότητας να αποκατασταθεί η ροή του φυσικού νερού.

Μακροπρόθεσμα δε, πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα να επανέλθει η αρχική ανοιχτή κοίτη του ποταμού.

Πικροδάφνη

Υπάρχει πλέον εγκεκριμένη Μελέτη οριοθέτησης του ρέματος με την έγκριση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Απαιτείται, όμως, κατά την φάση υλοποίηση της Μελέτης η προσαρμογή της στις αρχές της Οικο-μηχανικής ούτως ώστε να διατηρηθεί το μέγιστο δυνατό τμήμα του ρέματος στη φυσική του μορφή. Παράλληλα, πρέπει να προωθηθεί η Μελέτη Ανάπλασης των παραρεμάτιων περιοχών με πρόσθετη φύτευση, ζώνες περιπάτου και άθλησης, καθώς και ποδηλατόδρομους.

Μεγάλη πρόκληση αποτελεί -και εδώ- η κατάργηση όλων των παράτυπων συνδέσεων για αποχέτευση πάσης φύσεως λυμάτων.

Απαιτείται η άμεση δημοπράτηση του Έργου, κατά την υλοποίηση του οποίου θα γίνει και η προαναφερθείσα προσαρμογή της Μελέτης, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τα 3 χρόνια.

Ποδονίφτης

Το Υπουργείο Υποδομών έχει αναλάβει, από το 2019, την εκπόνηση Μελέτης ολόκληρου του ρέματος, από την πηγή του στην Πεντέλη μέχρι στην εκβολή του στον Κηφισό, στο ύψος των Πατησίων. Ο Ποδονίφτης διασχίζει τους Δήμους Βριλησσίων, Χαλανδρίου, Φιλοθέης, Νέας Ιωνίας και Νέας Φιλαδέλφειας. Υπάρχουν τμήματα που έχουν ήδη διευθετηθεί με τοιχεία από μπετόν, όμως απαιτείται ακόμη και εκεί επανεκτίμηση, προκειμένου να έχουμε ένα ρέμα ενιαίο, φυσικό στο μέγιστο δυνατό βαθμό και πρωτίστως ασφαλές. Μάλιστα, το ρέμα αυτό δημιουργεί συχνά πλημμύρες, ενώ παλαιότερα έχει προκαλέσει ακόμη και θανάτους. Η Μελέτη άρχισε να εκπονείται τον Ιούνιο του 2023 και πρέπει πάση θυσία να ολοκληρωθεί εντός 2,5 ετών.

Ρέμα Σαπφούς

Είναι ένα πολύ επικίνδυνο ρέμα στην περιοχή Πεντέλης και Αμαρουσίου. Το καλοκαίρι του 2018, μετά από έντονη βροχόπτωση, ο χώρος στάθμευσης επί της Λεωφόρου Κηφισίας ο οποίος βρίσκεται στη ροή του ρέματος (!) είχε μετατραπεί σε πισίνα με επιπλέοντα αυτοκίνητα.

Είναι ακόμη ασαφές το σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι Μελέτες. Η αρχική μορφή των Μελετών είχε εκπονηθεί από τον Δήμο Αμαρουσίου περί το 2013. Από τότε και μέχρι σήμερα ο κ. Πατούλης, αρχικά ως Δήμαρχος Αμαρουσίου και εν συνεχεία ως Περιφερειάρχης, δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει τις Μελέτες. Την ίδια στιγμή ο προϋπολογισμός, σύμφωνα με στοιχεία των Υπηρεσιών της Περιφέρειας Αττικής, εκτοξεύθηκε από τα 6,6 στα 24,0 εκατομμύρια €.

Απαιτείται η άμεση ολοκλήρωση της Μελέτης και η κατασκευή του Έργου από την Περιφέρεια Αττικής εντός το πολύ 3 ετών.

Σαρανταπόταμος

Πρόκειται για το μεγαλύτερο ρέμα του Θριασίου Πεδίου. Είναι μερικώς διευθετημένο κατά αποσπασματικά τμήματα. Αποτελεί κίνδυνο για ολόκληρη την περιοχή του Θριασίου, καθώς σε αυτό συμβάλλει πληθώρα άλλων μικρότερων ρεμάτων (εξ ου και το όνομα Σαρανταπόταμος). Στο παρελθόν έχουν συμβεί συχνά σημαντικές πλημμύρες. Απαιτείται η εκπόνηση Μελέτης για τη συνολική θεώρηση του ρέματος από την Περιφέρεια Αττικής, η οποία μόλις δημοπρατήθηκε και η οποία επιβάλλεται να ολοκληρωθεί εντός το πολύ 2,5 ετών.

Αντιπλημμυρική Μελέτη Δυτικής Αθήνας

Πρόκειται για μία εξαιρετική κρίσιμη Μελέτη, που αντιμετωπίζει συνολικά το πρόβλημα των πλημμυρών στη Δυτική Αθήνα, όπου στο παρελθόν έχουν υπάρξει αρκετά θύματα και μεγάλες καταστροφές λόγω των πλημμυρών. Η Μελέτη εκπονείται από την Περιφέρεια Αττικής.

Η Σύμβαση υπογράφηκε στις 10/9/2018. Από 17/1/2020 η ΜΠΕ έχει υποβληθεί από τον Ανάδοχο και ακόμη δεν έχει εγκριθεί. Ούτε καν έχει γνωμοδοτήσει το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής με ευθύνη της Διοίκησης Πατούλη. Το ζήτημα ενώ είχε ενταχθεί, τελικά αποσύρθηκε από την 11η συνεδρίαση ΠΕΣΥ στις 27 Μαΐου 2022 και έκτοτε αγνοείται… Έχει λάβει παράταση μέχρι 05.04.2024.

Απαιτείται η άμεση έγκριση της ΜΠΕ και η έκδοση των Περιβαλλοντικών Όρων. Αμέσως μετά θα πρέπει να προχωρήσει ταχύτατα η κατασκευή του έργου από την Περιφέρεια Αττικής– εκτίμηση προϋπολογισμού 250 εκατ. €.

Χαμοστέρνας και Πειραιώς

Πρόκειται για μία ευρύτερη περιοχή πέριξ της συμβολής των οδών Χαμοστέρνας και Πειραιώς η οποία πλημμυρίζει σε κάθε -ακόμη και μέτρια- βροχόπτωση. Το εντυπωσιακό είναι ότι πλημμυρίζει το επίγειο τμήμα, ενώ η υπόγεια διάβαση παραμένει χωρίς νερά. Αυτό οφείλεται στα έργα που έγιναν στο διάστημα 2017 -2019 και δείχνει ότι όταν γίνονται τα αναγκαία έργα, τα προβλήματα λύνονται. Απομένει όμως να γίνει η επόμενη φάση των έργων ούτως ώστε να λυθεί οριστικά το ζήτημα. Τεχνικές λύσεις υπάρχουν. Οφείλει η Περιφέρεια Αττικής να ολοκληρώσει το συμπληρωματικό αυτό έργο εντός το πολύ 2,5 ετών.

Όμβρια Δήμου Αθηναίων

Τον Αύγουστο του 2019 ο Δήμος Αθηναίων ανέλαβε από την Κεντρική Συντονιστική Επιτροπή την εκπόνηση Μελέτης με τίτλο «Καταγραφή του υφιστάμενου δικτύου ομβρίων και απαιτούμενα έργα για την αντιπλημμυρική θωράκιση του αστικού ιστού της Αθήνας» (ΑΔΑ: ΨΒ3Ψ465ΧΘΞ-0ΟΚ). Παράλληλα προβλεπόταν η διερεύνηση δημιουργίας 5 δεξαμενών ανάσχεσης. Όμως, μετά πάροδο 4 χρόνων δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. Ούτε καν έχει δημοπρατηθεί η Μελέτη. Σημειώνουμε ότι μόλις το μισό από το απαιτούμενο τμήμα του οδικού δικτύου διαθέτει απορροή ομβρίων, στην Αθήνα του 2023! Το υπόλοιπο δεν έχει! Είναι τραγικό αλλά η αντιπλημμυρική προστασία του Δήμου Αθηναίων απλά δεν υφίσταται!

Θα πρέπει είτε ο Δήμος Αθηναίων να αναλάβει τις ευθύνες του είτε να επιστρέψει την αρμοδιότητα για την αντιπλημμυρική προστασία της Αθήνας στην Περιφέρεια Αττικής.

Πολιτική προστασία

Όσο προχωράμε προς την ολοκλήρωσή της Αντιπλημμυρικής Θωράκισης, όπως περιγράφηκε παραπάνω, η αναγκαιότητα παρεμβάσεων Πολιτικής Προστασίας θα βαίνει μειούμενη. Γιατί το ίδιο το αντιπλημμυρικό σύστημα θα μπορεί όλο και περισσότερο να φέρει με Ασφάλεια τα φορτία των βροχών, όσο έντονες και αν είναι αυτές.

Μέχρι τότε όμως, δηλαδή για έναν χρονικό ορίζοντα 6 -7 χρόνων, αν όλα πάνε καλά, θα έχει πολλή δουλειά να κάνει η Πολιτική Προστασία. Κατ’ αρχήν για όλες τις περιοχές όπου υπάρχει κίνδυνος πλημμύρας θα πρέπει να είναι έτοιμα προς ενεργοποίηση σχέδια «έκτακτης ανάγκης» -και όχι η όποια παρέμβαση να γίνεται «τσάτρα -πάτρα». Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης θα παρακολουθούνται και θα ενημερώνονται ώστε να μην επαναλαμβάνονται τυχόν αστοχίες τους.

Ήδη στην Περιφέρεια Αττικής ολοκληρώνεται ο Σχεδιασμός Αντιμετώπισης Φυσικών Καταστροφών, τον οποία εκπονούν, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης, το Εθνικό Αστεροσκοπείο και το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό και αποτελεσματικό επιστημονικό εργαλείο, το οποίο πρέπει να γίνει κτήμα του υπηρεσιακού μηχανισμού και να οδηγήσει σε συγκεκριμένα πρωτόκολλα.

Επίσης, όταν υπάρχει πρόβλεψη για έντονα καιρικά φαινόμενα θα πρέπει κατ’ αρχήν να ελέγχεται η κατάσταση των ρεμάτων και του δικτύου ομβρίων και να γίνονται οι αναγκαίες άμεσες παρεμβάσεις που δεν αναμένεται να είναι μεγάλης κλίμακας, υπό την προϋπόθεση ότι οι καθαρισμοί ρεμάτων και φρεατίων γίνονται συστηματικά. Παράλληλα, θα πρέπει έγκαιρα να αναπτύσσονται μηχανήματα και ένας ολόκληρος μηχανισμός συνδρομής και διάσωσης.

Χρηματοδότηση

Θα πει κάποιος, καλά όλ’ αυτά αλλά χρειάζονται κοντά 2 δισεκατομμύρια ευρώ, έχουμε τα χρήματα για να τα κάνουμε;

Η απάντηση είναι σαφής: τα χρήματα μπορεί να βρεθούν, αρκεί να υπάρχει το Σχέδιο και η βούληση. Είναι μια μάχη βέβαια, δεν είναι κάτι απλό, όμως είναι μία μάχη που, αν δοθεί με μεθοδικότητα και στοχοπροσήλωση, μπορεί να κερδηθεί.

Συγκεκριμένα, παρουσιάζουμε παρακάτω μία κατανομή πόρων ανά πηγή χρηματοδότησης.

· Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας

Τα εκτελούμενα έργα μπορούν να ενταχθούν στο Ταμεία Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το οποίο ολοκληρώνεται στο τέλος του 2025. Περίπου 150 εκατ. € μπορούν να διοχετευθούν εκεί. Αυτό είναι εύλογο και εφικτό, γιατί τα έργα είναι ώριμα. Είναι στο χέρι της Κυβέρνησης. Αν γίνει αυτό, τότε δημιουργείται χώρος για νέες μελέτες και έργα, με χρηματοδότηση από τους ίδιους πόρους της Περιφέρειας Αττικής.

· ΕΣΠΑ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική» και Τομεακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»)

Από το ΕΣΠΑ 2021 – 2027 θα μπορούσαν να δεσμευθούν κατ’ ελάχιστον περί τα 270 εκατ. €, ενώ άλλα τόσα θα μπορούσαν να προωθηθούν εμπροσθοβαρώς στο επόμενο ΕΣΠΑ 2028 – 2034.

· Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Αττικής

Είναι ο μηχανισμός που παλαιότερα ονομαζόταν Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων -Εθνικό Σκέλος. Από εκεί μπορεί να αντληθεί σε βάθος 6ετίας ποσό τάξεως 300 εκατ. €.

· Ευρωπαϊκές Θεσμικές Τράπεζες

Η απομένουσα χρηματοδότηση τάξεως 1 δισεκατομμυρίου € μπορεί κάλλιστα να αναζητηθεί είτε από εθνικούς πόρους (Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Αττικής) είτε σε δάνειο από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) ή ακόμη και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB).

Μα, μπορεί να πει κάποιος, πάλι δάνεια θα βάζουμε; Δεν είναι έτσι. Γιατί, αφενός αυτά τα χρήματα και ίσως πολλαπλάσια θα τα πληρώσουμε σε αποκαταστάσεις ζημιών σε 2 -3 μεγάλες κακοκαιρίες που είναι βέβαιο ότι θα συμβούν τα επόμενα 10 -15 χρόνια αφετέρου θα τα πληρώνουμε κάθε χρόνο σε αυξημένες δαπάνες για τους μηχανισμούς της Πολιτικής Προστασίας.

Συμπέρασμα

Όλα τα παραπάνω πιστοποιούν ένα πράγμα: ότι η Αντιπλημμυρική Θωράκιση, με τις αυξημένες απαιτήσεις της λόγω της Κλιματικής Κρίσης, είναι εφικτή.

Χρειάζεται κατ’ αρχήν ένα Γενικό Σχέδιο με βασικές αρχές, πλαίσιο συγκεκριμένων παρεμβάσεων, ιεράρχηση και σαφές χρονοδιάγραμμα.

Χρειάζεται, εν συνεχεία, ουσιαστική παρακολούθηση από ένα ευρύ και αντιπροσωπευτικό όργανο αλλά και από την ίδια την κοινωνία, καθώς όλα τα δεδομένα θα είναι διαθέσιμα στο Διαδίκτυο με εύχρηστο τρόπο.

Αλλά μπορεί να γίνει!

*Ο Χρίστος Καραμάνος είναι Πολιτικός Μηχανικός, νυν (και εκ νέου υποψήφιος) Περιφερειακός Σύμβουλος Κεντρικού Τομέα Αθηνών με την «Αττική Ανεξάρτητη Αυτοδιοίκηση – Γιάννης Σγουρός», πρώην Αντιπεριφερειάρχης Οικονομικών (2014 – 2019).

ΠΙΝΑΚΑΣ-ΑΝΤΙΠΛΗΜΜΥΡΙΚΑ-STOP

Διαβάστε επίσης:

Όταν τα κρουαζιερόπλοια αφήνουν τόπο για αναμνήσεις

Οι μόνοι ισχυροί είναι οι ψηφοφόροι…

Η επέλαση των ασήμαντων…