Στα πρόθυρα σύγκρουσης με αφορμή το Κασμίρ

Η Ινδία επιδεικνύει πολεμική ισχύ με δοκιμές πυραύλων μεγάλης ακρίβειας

Καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις είναι απορροφημένες από πολλαπλές κρίσεις, το επεισόδιο που πυροδότησε μια τρομοκρατική επίθεση στο Κασμίρ λαμβάνει ελάχιστη διεθνή προσοχή – ή έστω προσπάθεια αποκλιμάκωσης – μεταξύ των πυρηνικά εξοπλισμένων γειτόνων, της Ινδίας και του Πακιστάν.

Μετά την αποτρόπαια τρομοκρατική επίθεση στο Κασμίρ την περασμένη εβδομάδα, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι είχε τηλεφωνικές επικοινωνίες

με περισσότερους από δώδεκα ηγέτες κρατών. Παράλληλα, σύμφωνα με αξιωματούχους, διπλωμάτες από 100 πρεσβείες στο Νέο Δελχί προσήλθαν στο υπουργείο Εξωτερικών για ενημερώσεις.

Ωστόσο η προσπάθεια αυτή δεν στοχεύει τόσο στην αναζήτηση διεθνούς συνδρομής για την αποκλιμάκωση της επικίνδυνης αντιπαράθεσης με το Πακιστάν, το οποίο κατηγορεί η Ινδία για «συνδέσεις» με την επίθεση. Αντιθέτως, σύμφωνα με τέσσερις διπλωματικούς αξιωματούχους που γνωρίζουν τις συζητήσεις, το Νέο Δελχί φαίνεται να χτίζει το αφήγημα για στρατιωτική δράση κατά του γείτονά του. Χωρίς να κατονομάσει το Πακιστάν, ο Μόντι δεσμεύτηκε σε ομιλία του την Πέμπτη για σκληρή τιμωρία και εξάλειψη των «καταφυγίων τρόμου».

Επιπλέον, σε ένδειξη της κρισιμότητας της κατάστασης, ινδικές πηγές ανέφεραν την Κυριακή ότι στρατιωτικές δυνάμεις των δύο χωρών αντάλλαξαν κατ’ επανάληψη πυρά ελαφρών όπλων στα σύνορα. Ένας αξιωματούχος δήλωσε ότι τέτοιες ανταλλαγές σημειώθηκαν τις δύο από τις τελευταίες τρεις νύχτες, ενώ άλλος μίλησε για τρεις διαδοχικές νύχτες.

Στο Κασμίρ οι ινδικές δυνάμεις έχουν επίσης ξεκινήσει σαρωτικές επιχειρήσεις καταστολής, συλλαμβάνοντας εκατοντάδες άτομα, καθώς συνεχίζουν το κυνήγι των δραστών.

Μέτρα πίεσης και αντίποινα

Νωρίτερα, η Ινδία ανακοίνωσε ότι θα περιορίσει τη ροή υδάτων προς το Πακιστάν, του οποίου το αρδευτικό σύστημα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ποτάμια της. Επίσης, διέταξε την άμεση αποχώρηση ορισμένων στελεχών της πακιστανικής διπλωματικής αποστολής και Πακιστανών πολιτών που βρίσκονταν στην Ινδία.

Επιπλέον, διέταξε σχεδόν όλους τους Πακιστανούς πολίτες να εγκαταλείψουν τη χώρα. Η πακιστανική κυβέρνηση, η οποία αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη στην επίθεση της περασμένης εβδομάδας, αντέδρασε με δικά της μέτρα, ανάμεσα στα οποία ήταν και η ακύρωση της βίζας για τους περισσότερους Ινδούς πολίτες.

Το Σαββατοκύριακο, καθώς οι άνθρωποι προσπαθούσαν να συμμορφωθούν με τις εντολές, διαδραματίστηκαν σπαρακτικές σκηνές στην κύρια χερσαία διάβαση μεταξύ των δύο χωρών, καθώς οικογένειες που έχουν μέλη και στις δυο πλευρές των συνόρων κατακερματίστηκαν, ενώ οι αρχές δεν δίστασαν να χωρίσουν ακόμα και παιδιά από τους γονείς τους.

Από την πλευρά του το Πακιστάν δήλωσε ότι θα αναστείλει τη συμμετοχή του σε διμερείς συμφωνίες, συμπεριλαμβανομένης μιας που αφορά τη «γραμμή ελέγχου», δηλαδή τα σύνορα στις διαφιλονικούμενες περιοχές όπου επί σειρά ετών τηρούνταν κατάπαυση του πυρός.

Την ίδια ώρα εντείνεται το αντιαραβικό κλίμα στην Ινδία και φοιτητές από το Κασμίρ που σπουδάζουν σε άλλες πόλεις αντιμετωπίζουν εκτεταμένες παρενοχλήσεις ενώ πολλοί επιστρέφουν στα σπίτια τους.

Πέντε ημέρες μετά την επίθεση, στην οποία ένοπλοι σκότωσαν 26 αμάχους, η Ινδία δεν έχει κατονομάσει επίσημα καμία οργάνωση ως υπεύθυνη και δεν έχει δημοσιοποιήσει αποδεικτικά στοιχεία που να στηρίζουν τον ισχυρισμό ότι το Πακιστάν βρισκόταν πίσω από την ενέργεια. Η πακιστανική κυβέρνηση έχει αρνηθεί κάθε ανάμειξη.

Στις ενημερώσεις προς τους διπλωμάτες Ινδοί αξιωματούχοι περιέγραψαν προηγούμενες πρακτικές στήριξης τρομοκρατικών ομάδων από το Πακιστάν κατά της Ινδίας, όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές. Παράλληλα, δήλωσαν ότι η έρευνα συνεχίζεται και αναφέρθηκαν εν συντομία σε τεχνικά ευρήματα που συνδέουν τους δράστες της επίθεσης με το Πακιστάν, όπως δεδομένα αναγνώρισης προσώπου.

Η έλλειψη ισχυρών αποδεικτικών στοιχείων μέχρι στιγμής, όπως επισημαίνουν αναλυτές και διπλωμάτες, οδηγεί σε δύο πιθανά σενάρια: είτε ότι η Ινδία χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να συγκεντρώσει πληροφορίες πριν χτυπήσει το Πακιστάν, είτε ότι, μέσα στο παγκόσμιο χάος, δεν νιώθει την ανάγκη να δικαιολογηθεί για τις ενέργειές της.

Μια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, δύο πυρηνικών δυνάμεων, δημιουργεί κίνδυνο ανεξέλεγκτης κλιμάκωσης. Όμως η Ινδία, έχοντας ενισχύσει την οικονομική και διπλωματική της θέση, εμφανίζεται όλο και πιο πρόθυμη να επιδείξει ισχύ χωρίς έξωθεν περιορισμούς.

Διεθνής αδιαφορία και αυξημένοι κίνδυνοι

Οι κυβερνήσεις Ιράν και Σαουδικής Αραβίας έχουν συνομιλήσει με τα δύο μέρη, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν προσφέρθηκε να μεσολαβήσει. ΟΗΕ και Ε.Ε. ζητούν αυτοσυγκράτηση και διάλογο. Ωστόσο, μεγάλες δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ είναι απορροφημένες αλλού και η Ινδία φαίνεται να εκλαμβάνει τα μηνύματα υποστήριξης ως πράσινο φως.

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει εκφράσει έντονη στήριξη στον αγώνα της Ινδίας κατά της τρομοκρατίας. Ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε φίλος και των δύο χωρών, αλλά αναγνώρισε τη μακροχρόνια αντιπαλότητά τους.

Παραμένει ωστόσο ασαφές το πόσο ενεργά θα εμπλακεί η Ουάσιγκτον στην τρέχουσα κρίση. Τρεις μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Τραμπ δεν έχει διορίσει πρεσβευτή στην Ινδία, κάτι που δείχνει τη χαμηλή προτεραιότητα της Νότιας Ασίας. Ακόμη κι αν οι ΗΠΑ ή άλλες δυνάμεις επιχειρούσαν να παρέμβουν, η επιρροή τους είναι περιορισμένη. Ινδία και Πακιστάν έχουν διεξαγάγει πολλούς πολέμους για το Κασμίρ, το οποίο διεκδικούν αμφότερες, και η Ινδία θεωρεί το ζήτημα αποκλειστικά διμερές.

Η αρχική στάση της Ουάσιγκτον θυμίζει την αντίδραση στην κρίση του 2019 στο Κασμίρ, σχολιάζει ο Ντάνιελ Μάρκι, ειδικός στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins. Τότε επίθεση σκότωσε δεκάδες Ινδούς στρατιώτες και η ταυτότητα των δραστών, της ομάδας Jaish-e-Muhammad, ήταν σαφέστερη.

Η κυβέρνηση Τραμπ τότε υποστήριξε αρχικά την Ινδία και πίεσε για αυτοσυγκράτηση μόνο αφότου η Ινδία εξαπέλυσε αεροπορικό πλήγμα στο Πακιστάν. Οι καταστροφές αμφισβητήθηκαν. Στη συνέχεια το Πακιστάν κατέρριψε ινδικό μαχητικό και συνέλαβε τον πιλότο.

Τώρα όλα δείχνουν ότι η Ινδία επιδιώκει μια «εντυπωσιακή» απάντηση, λέει ο Μάρκι. Το Πακιστάν υπόσχεται να ανταποδώσει και με το παραπάνω. «Ο κύκλος χτυπημάτων μπορεί να κλιμακωθεί ταχύτατα, ενώ και οι δύο πλευρές υπερεκτιμούν την ικανότητά τους να διαχειριστούν την κρίση», σημειώνει ο ίδιος.

Σε αντίθεση με το 2019, η ευθύνη για τη σφαγή της περασμένης εβδομάδας παραμένει ασαφής, με λίγα δεδομένα ακόμη και για τον αριθμό των δραστών. Ομάδα με την επωνυμία Resistance Front ανέλαβε την ευθύνη μέσω social media, σύμφωνα με ινδικά μέσα. Ινδοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι πρόκειται για παρακλάδι της πακιστανικής Lashkar-e-Taiba.

Η έλλειψη σαφούς ανάληψης ευθύνης ίσως εξηγεί γιατί η Ινδία επικαλείται κυρίως το παρελθόν του Πακιστάν στη στήριξη τρομοκρατών για να δικαιολογήσει μια στρατιωτική απάντηση. Ωστόσο, αυτή η τακτική προκαλεί ανησυχίες: «Θέλεις να ξεκινήσεις πόλεμο με πυρηνική δύναμη μόνο με βάση το παρελθόν της;» αναρωτιέται διπλωμάτης.

Ο Σιβ Σανκάρ Μενόν, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφαλείας της Ινδίας, σημειώνει ότι ο Μόντι δεν έχει πλέον επιλογές, αφού αντέδρασε στρατιωτικά και το 2016 και το 2019 σε αντίστοιχες επιθέσεις. Η ινδική κυβέρνηση δέχεται πίεση να απαντήσει σε μια σοβαρή αποτυχία ασφαλείας σε μια περιοχή που προβαλλόταν ως σταθεροποιημένη και φιλόξενη για τον τουρισμό.

Ωστόσο ο Μενόν εκτιμά ότι η κατάσταση δύσκολα θα ξεφύγει από τον έλεγχο. «Δεν ανησυχώ υπερβολικά», λέει, «γιατί και οι δύο πλευρές φαίνεται να βολεύονται σε μια κατάσταση ελεγχόμενης εχθρότητας».

Εκτόξευση πυραύλων

Σε επίδειξη ισχύος προχώρησε την Κυριακή το ινδικό πολεμικό ναυτικό, εκτοξεύοντας πυραύλους μακράς εμβέλειας υψηλής ακρίβειας, καθώς οι εντάσεις με το Πακιστάν ενισχύονται όπως προαναφέραμε, ύστερα από την τρομοκρατική επίθεση στην ινδική πλευρά του Κασμίρ που στοίχισε τη ζωή σε 26 αμάχους.

«Τα πλοία του ινδικού πολεμικού ναυτικού πραγματοποίησαν επιτυχείς δοκιμαστικές εκτοξεύσεις κατά πλοίων, επαναβεβαιώνοντας την ετοιμότητα πλατφορμών, συστημάτων και πληρωμάτων για επιθετικά χτυπήματα μεγάλης ακρίβειας», ανέφερε σε ανάρτησή του στο X το ινδικό Ναυτικό, ενώ ο πρωθυπουργός έχει δεσμευτεί για «σκληρή απάντηση» στην επίθεση – την πιο αιματηρή κατά αμάχων στο Κασμίρ τα τελευταία 25 χρόνια.

Ο Μόντι, που έχει ξεκινήσει διεθνή εκστρατεία ενημέρωσης ξένων ηγετών προκειμένου να συγκεντρώσει υποστήριξη για τη θέση της Ινδίας, τόνισε στο μηνιαίο ραδιοφωνικό μήνυμά του ότι «το αίμα κάθε Ινδού βράζει». Τα λόγια του απηχούν προηγούμενες δηλώσεις του, όπου είχε δεσμευτεί να κυνηγήσει τους δράστες «ώς τα πέρατα της Γης» και να μετατρέψει τα κρησφύγετά τους «σε σκόνη».

Τα πυραυλικά συστήματα που χρησιμοποιήθηκαν προορίζονται για ισχυρά, μεγάλης εμβέλειας και υψηλής ακρίβειας πλήγματα, ενώ το Ναυτικό υπογράμμισε τη σημασία των ασκήσεων για τη διατήρηση της επιχειρησιακής ετοιμότητας, την ώρα που η πολεμική ρητορική εντεινόταν και από τις δύο πλευρές.

Παράλληλα, ο υπουργός Σιδηροδρόμων του Πακιστάν Χανίφ Αμπάσι προειδοποίησε ότι το πυρηνικό οπλοστάσιο της χώρας, με περισσότερους από 130 πυραύλους, «δεν κρατιέται για διακόσμηση» και ότι «όλοι στοχεύουν αποκλειστικά στην Ινδία».

Οι δηλώσεις Αμπάσι ενέτειναν τους φόβους ότι οι δύο πυρηνικές δυνάμεις μπορεί να οδηγηθούν σε ευρύτερη σύγκρουση. Ινδία και Πακιστάν έχουν εμπλακεί σε τρεις πολέμους – οι δύο εκ των οποίων αφορούσαν άμεσα το Κασμίρ, το οποίο διεκδικούν και οι δύο χώρες. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον είχε χαρακτηρίσει το Κασμίρ το «πιο επικίνδυνο μέρος του κόσμου».

Το Πακιστάν εφαρμόζει τη στρατιωτική στρατηγική της «Αποτροπής Ολικού Φάσματος», που περιλαμβάνει χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων για την αποτροπή συμβατικών απειλών, ενώ η Ινδία ακολουθεί το δόγμα «Ψυχρής Εκκίνησης», στοχεύοντας σε ταχείες συμβατικές επιθέσεις πριν κλιμακωθεί μια κρίση. Αυτές οι διαμετρικά αντίθετες στρατηγικές έχουν εντείνει τους φόβους ότι μια σύγκρουση θα μπορούσε να ξεφύγει γρήγορα από κάθε έλεγχο.

«Από την πλευρά του Δελχί, δεδομένης της πίεσης της κοινής γνώμης, της σοβαρότητας της επίθεσης και της επιθυμίας αποκατάστασης της αποτροπής, φαίνεται αρκετά πιθανή κάποιας μορφής στρατιωτική απάντηση. Και αν συμβεί, το Πακιστάν, μη θέλοντας να δείξει αδυναμία, θα απαντήσει σίγουρα», δήλωσε ο αναλυτής εξωτερικής πολιτικής Μάικλ Κούγκελμαν.

Ο ίδιος εκτίμησε ότι «ολοκληρωτικός πόλεμος είναι απίθανος», καθώς η Ινδία επικεντρώνεται κυρίως σε περιορισμένες επιχειρήσεις, όπως η εξουδετέρωση τρομοκρατικών δικτύων που στοχοποιούν Ινδούς. Ωστόσο, προειδοποίησε ότι «δεν μπορεί να αποκλειστεί εντελώς ένα χειρότερο σενάριο», ιδιαίτερα δεδομένου του κινδύνου λανθασμένων στρατηγικών υπολογισμών μεταξύ πυρηνικών δυνάμεων.

Το Νέο Δελχί κατηγόρησε το Ισλαμαμπάντ ότι συνδέεται με την πρόσφατη επίθεση, κατά την οποία τρομοκράτες στόχευσαν και δολοφόνησαν Ινδούς Ινδουιστές άνδρες, αν και δεν έχει παρουσιάσει δημόσια αποδεικτικά στοιχεία. Η Ινδία επικαλέστηκε το ιστορικό στήριξης τρομοκρατών από το Πακιστάν.

Σε μια σειρά αμοιβαίων ενεργειών, η Ινδία ανέστειλε τη Συνθήκη Υδάτων του Ινδού ποταμού, απέλασε Πακιστανούς διπλωμάτες και ακύρωσε πακιστανικές βίζες, ενώ το Πακιστάν ανταπάντησε με την απέλαση Ινδών διπλωματών, το κλείσιμο του εναέριου χώρου του και την αναστολή της Συμφωνίας της Σίμλα του 1972 – ενός βασικού πλαισίου για τον διάλογο.

Ενώ ο λόγος του Μόντι υπογράμμισε την πρόθεση της Ινδίας να προβεί σε αντίποινα, ο Πακιστανός πρωθυπουργός Σαμπάζ Σαρίφ υιοθέτησε πιο συμφιλιωτικό τόνο, δηλώνοντας ότι το Πακιστάν είναι «απολύτως έτοιμο να συνεργαστεί με ανεξάρτητους ερευνητές» και εξέφρασε την «ισχυρή επιθυμία του Πακιστάν για ειρήνη». Παράλληλα, επανέλαβε ότι το Κασμίρ παραμένει «η καρωτίδα του Πακιστάν», υιοθετώντας τη ρητορική του ιδρυτή του Πακιστάν Μουχάμαντ Άλι Τζίνα.

Τροφοδοτώντας περαιτέρω τις φήμες περί επικείμενης στρατιωτικής δράσης, το ινδικό υπουργείο Πληροφοριών εξέδωσε οδηγία προς τα ΜΜΕ να αποφεύγουν τη ζωντανή μετάδοση στρατιωτικών επιχειρήσεων, επικαλούμενο φόβους ότι η αποκάλυψη ευαίσθητων στρατηγικών κινήσεων θα μπορούσε να υπονομεύσει την ασφάλεια – μια ανησυχία που έχει καταγραφεί και σε προηγούμενες κρίσεις, όπως ο πόλεμος στο Κάργκιλ το 1999 και οι επιθέσεις στη Βομβάη το 2008.

Στο Κασμίρ οι ινδικές δυνάμεις έχουν ξεκινήσει εκτεταμένη καταστολή, στοχεύοντας ύποπτους τρομοκράτες και κατεδαφίζοντας τουλάχιστον 10 κατοικίες συνδεδεμένες με μαχητές. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξέφρασαν ανησυχίες, ενώ εκτιμάται ότι έως και 1.500 νέοι άνδρες έχουν τεθεί υπό κράτηση ή ανάκριση.

Παράλληλα, νέα ένταση έχει ξεσπάσει για τη χρήση των υδάτων. Η απελευθέρωση νερού από το Φράγμα Ουρί προκάλεσε υπερχείλιση του ποταμού Τζέλουμ και πλημμύρες σε περιοχές του πακιστανικού Κασμίρ. Η εξέλιξη αυτή ήρθε μετά την αναστολή της συνθήκης για τα ποτάμια της περιοχής από την Ινδία. Το Πακιστάν προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε παρέμβαση στους υδάτινους πόρους θα θεωρηθεί «πράξη πολέμου»…

Διαβάστε επίσης:

Κωνσταντινούπολη: 384 συλλήψεις, μεταξύ τους 9 δικηγόροι – Πάνω από 50.000 αστυνομικοί στους δρόμους για την Πρωτομαγιά

Η «ιστορική» συμφωνία των ΗΠΑ με την Ουκρανία για τα ορυκτά, ο «αρχηγός Τραμπ» και το «μεγάλο όφελος»- 6+1 συμπεράσματα

Δεν ξεχάστηκε η «γκάφα» του Μάικ Γουόλτς στο Signal – Τον «ξηλώνει» ο Τραμπ από σύμβουλο εθνικής ασφάλειας – Στο «τραπέζι» ο Στιβ Γουίτκοφ