Σινεμά: Βούλγαροι συνομιλούν με εξωγήινους – Ο «Θρίαμβος» και η σκληρότητα του νατουραλισμού

Τίτλος ταινίας: Θρίαμβος

Σύνοψη: Με απόλυτη μυστικότητα, λίγο πριν την κατάρρευση του κομμουνισμού, ο βουλγαρικός στρατός πραγματοποιεί πειράματα επικοινωνίας με εξωγήινους. Οδηγός τους μια γυναίκα- μέντιουμ, που μοιάζει να ελέγχει τους στρατιωτικούς. Όχι όμως κι ένα νεαρό κοριτσάκι με τα ίδια «προσόντα».

Σκηνοθεσία: Κριστίνα Γκρόζεβα, Πέταρ Βαλχάνοφ

Παίζουν: Μαργκίτα Γιόσεβα, Μαρία Μπακάλοβα, Τζούλιαν Κόστοβ

Από την αρχή η ταινία θέλει να δηλώσει ότι «βασίζεται σε πραγματικά περιστατικά». Προφανώς,

επειδή θέλει να δικαιολογήσει τα όσα, σχεδόν κυριολεκτικά, εξωπραγματικά συμβαίνουν, ποντάροντας στο γεγονός ότι δεν πρόκειται για αποκυήματα φαντασίας των σκηνοθετών. Μια δήλωση, που εκβάλλει έναν άχρηστο εντυπωσιασμό. Ναι, αλλά όταν πρόκειται για τέχνη, δεν υπάρχει η ανάγκη της συσχέτισής της με το ρεαλισμό, μια που η καταγωγική αποστολή της είναι ακριβώς η αποκόλλησή της από αυτόν. Ακόμη κι όταν ο κινηματογράφος περνάει από τα πιο μαύρα νερά του ρεαλισμού, φτάνοντας στη σκληρότητα του νατουραλισμού, χρησιμοποιώντας είτε το μοντάζ είτε τις κινήσεις της κάμερας, τον πρώτο λόγο τον παίρνει η «κατασκευή» κι όχι η πραγματικότητα. Αλλιώς θα μιλάμε για ντοκιμαντέρ, δηλαδή για καταγραφή γεγονότων, που και πάλι διαμορφώνονται από το μοντάζ.

Το σκηνοθετικό δίδυμο των Γκρόζεβα και Βαλχάνοφ έχει δώσει δείγματα της δυνατότητάς του να ακροβατεί ανάμεσα στο ρεαλιστικό και την υπέρβαση, με τις ταινίες του «Δόξα» και «Μάθημα». Τώρα ασκείται στο ίδιο πεδίο, με τη συνεργασία και Ελλήνων στην παραγωγή, όπως του κορυφαίου Γιώργου Μαυροψαρίδη, στο μοντάζ και του Θοδωρή Οικονόμου στη μουσική. Παρά ταύτα, το μέγεθος της αναπαράστασης ενός τέτοιου σουρεαλιστικού θέματος απαιτεί αρτιότερη και πλουσιότερη παραγωγή, από το στρίμωγμα ενός συνεργείου σε μια περιορισμένη έκταση γης.

Όλα τα προηγούμενα, προκειμένου να απαντήσουμε στην αρχική – και σχεδόν «τρομοκρατική», επισήμανση της ταινίας, περί αληθινών γεγονότων: «ποσώς μας ενδιαφέρει». Αυτό που ακολουθεί φαντάζει όντως υπερβατικό, καθώς βουλγαρική μονάδα στρατού ανοίγει ενεργειακά τούνελ, με σκοπό την επικοινωνία με εξωγήινους.

Τις έρευνες καθοδηγεί μια γυναίκα – μέντιουμ, η οποία μοιάζει να παραληρεί, κάθε φορά που έρχεται σε επαφή με τον Γιολ, τον αρχηγό της εξωγήινης φυλής. Σκοπός η τελική επιμειξία των Βουλγάρων με αυτήν, ώστε να προκύψει ένα ανώτερο ανθρώπινο είδος, το οποίο θα κυβερνήσει τον κόσμο.

Γίνεται φανερή η περιπαικτική διάθεση απέναντι σε οποιαδήποτε δοξασία περί φυλετικής ανωτερότητας (εμμέσως και εναντίον κάθε εθνικισμού). Ταυτοχρόνως, παίρνουμε μια γεύση των προθέσεων της τεχνητής νοημοσύνης του σήμερα, μάλλον με αφελή αναγωγή. Εκείνο που σίγουρα γνωρίζει άρτια περιγραφή είναι η οργάνωση του βουλγαρικού στρατού, λίγο πριν την πτώση του κομμουνισμού και η σχεδόν κωμικού τύπου οργάνωση και παντοδυναμία του. Πίσω του καιροφυλακτεί η σαθρότητα, αυτήν που εντέλει θα φέρει την κατάρρευση. Γύρω από όλα τούτα αρθρώνεται κάτι ανάμεσα σε κωμωδία και δράμα, με έντονες δόσεις σουρεαλισμού (εξ αυτού και η αρχική δήλωση περί πραγματικών περιστατικών).

Το δραματικό εμφιλοχωρεί, όσο κερδίζει έδαφος στην αφήγηση το νεαρό κοριτσάκι, το οποίο μοιάζει να διαθέτει ανώτερες επικοινωνιακές δυνάμεις από την άτυπη «δασκάλα» του. Μόνον που αυτές οι εσωτερικές φωνές και ωθήσεις την οδηγούν προς τη μόνη πραγματικά ανώτερη δύναμη, την αγάπη, γελοιοποιώντας όλα τα υπόλοιπα.

Το κοριτσάκι, με το ένστικτό του, σκάβει τη σήραγγα του έρωτα, σε λάθος τόπο και χρόνο. Τίποτα γύρω του, όπου όλα αποτελούν αντικείμενο μικροσυναλλαγών, δεν επιτρέπει τέτοιες αναζητήσεις. Με τη διορατική του δυνατότητα ανακαλύπτει ότι ο κόσμος που ψάχνουν όλοι είναι μέσα του, μέσα μας. Μόνος υποστηρικτής του ο στρατιωτικός πατέρας του, που μαζί με το συμβολισμό της σήραγγας, της διάτρησής της, την ερωτική πράξη και του κινηματογραφικού παραλληλισμού όλων αυτών, στοχεύουν στο πεδίο της ψυχανάλυσης, όχι πολύ εύστοχα, είναι αλήθεια. Η τελική σύγκρουση δείχνει το κοριτσάκι χαμένο, αλλά δεν είναι έτσι.

Τελικά, η νεαρή απελευθερώνει τις ενεργειακές της δυνάμεις και απελευθερώνεται. Στριφογυρνάει γύρω από τον εαυτό της, όπως το πράττει από την αρχή της ταινίας, τώρα όμως όχι για να βρει ενεργειακούς τόπους για εξωγήινους, μα από χαρά: έχει λυτρωθεί η  ίδια, έχει απελευθερωθεί η πατρίδα της.

Αξιολόγηση: **1/2

Διαβάστε επίσης:

Σινεμά: Το «όχι» αυτό… – Συνηθισμένοι άνθρωποι σε ασυνήθιστες καταστάσεις

Φεστιβάλ Καννών 2025: Στις 10 Απριλίου θα γίνει η παρουσίαση του επίσημου προγράμματος

«The Shrouds»: Κυκλοφόρησε το επίσημο τρέιλερ του νέου θρίλερ του David Cronenberg (photos/videos)