Ψήφος εμπιστοσύνης από τις αγορές

Οίκοι αξιολόγησης και θεσμοί αξιολογούν την πορεία της ελληνικής οικονομίας

Οι εξελίξεις σε πολιτικό επίπεδο μπορεί να έθεσαν προσωρινά τα ζητήματα της οικονομίας σε δεύτερο πλάνο, ωστόσο τα υπόλοιπα θέματα «τρέχουν». Μάλιστα, θα αυξηθεί και η... ταχύτητα από αύριο.

Η δημοσίευση της πρώτης έκθεσης ελεγκτικού οίκου την Παρασκευή – αύριο δίδεται στη δημοσιότητα η πρώτη αξιολόγηση της Standard and Poor’s για το 2019 – θα ανοίξει έναν νέο κύκλο αξιολογήσεων (όχι μόνο από τις αγορές, αλλά και από τους θεσμούς), ο οποίος πρακτικά θα κλείσει στις 11 Μαρτίου,

Το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θέλει διακαώς τις θετικές αξιολογήσεις όλων σε μια κρίσιμη περίοδο, κατά την οποία έχει αρχίσει να αμφισβητείται έντονα η αποφασιστικότητα για προώθηση των μεταρρυθμίσεων λόγω εκλογών.

Η ψήφος εμπιστοσύνης αγορών και δανειστών σημαίνει και αύξηση των πιθανοτήτων για επιτυχή έξοδο στις αγορές, αλλά και εκταμίευση της δόσης των 750 εκατ. ευρώ με τα κέρδη από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν αποκομίσει ΕΚΤ και εθνικές κεντρικές τράπεζες.

Το τελευταίο θέμα δεν είναι τόσο «οικονομικό» – προφανώς τα 750 εκατ. ευρώ δεν είναι λίγα, αλλά ούτως ή άλλως προορίζονται για τον λογαριασμό του χρέους, στον οποίο υπάρχουν ήδη 25-26 δισ. ευρώ – όσο «πολιτικό», καθώς η μη εκπλήρωση των όρων για την εκταμίευση των κερδών από τα ANFAs και τα SMPs θα εκτιμηθεί ως κακό μήνυμα προς τις αγορές.

Πρώτα η S&P

Οι ημέρες και οι εβδομάδες που έρχονται θα είναι... γεμάτες από οικονομία, κάτι που... υπενθυμίζει με την παρουσία του από χθες στην Αθήνα και ο Γάλλος επίτροπος Οικονομικών Υποθέσεων Πιερ Μοσκοβισί. Αύριο ο οίκος S&P θα δημοσιεύσει την πρώτη έκθεση αξιολόγησης των ελληνικών ομολόγων της φετινής χρονιάς.

Σε έκθεση για την Ευρωζώνη που δόθηκε προχθές στη δημοσιότητα o S&P εμφανίστηκε αισιόδοξος για την πορεία της ελληνικής οικονομίας βάζοντας τον πήχη της ανάπτυξης στο +2,4% για την τριετία που μόλις ξεκίνησε.

Από την άλλη, η συζήτηση περί καθυστέρησης των μεταρρυθμίσεων λόγω εκλογών, περί κινδύνου παροχολογίας κ.λπ. δεν είναι άγνωστη στους αναλυτές του οίκου, κάτι που σημαίνει ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες θα συνυπολογιστούν κατά την επαναξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας.

Οι αναλυτές δεν περιμένουν κάτι περισσότερο από μια επανεπιβεβαίωση της θετικής προοπτικής της ελληνικής οικονομίας, αλλά και της βαθμολογίας Β+ που έχει δώσει η S&P από τον περασμένο Ιούλιο. Αν παρ’ όλα αυτά υπάρξει βελτίωση της βαθμολογίας, αυτό θα αποτελέσει μια θετική είδηση, η οποία εκτιμάται ότι μπορεί να αποτυπωθεί άμεσα και στο spread του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου.

Ύστερα το Eurogroup

Την επόμενη εβδομάδα θα κυριαρχήσουν η συνεδρίαση του Eurogroup στις 21 Ιανουαρίου – η Ελλάδα δεν αναμένεται να απασχολήσει ιδιαίτερα τους υπουργούς Οικονομικών, πέραν ίσως μιας αναφοράς στην επανέναρξη των εκ του σύνεγγυς διαβουλεύσεων με τους εκπροσώπους των θεσμών –, αλλά και αυτές καθαυτές οι συνομιλίες με τους εκπροσώπους της Κομισιόν, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και του ΔΝΤ.

Ο εκπρόσωπος του Ταμείου παραχωρεί σήμερα συνέντευξη Τύπου και είναι πιθανό να κάνει αναφορά στην Ελλάδα, αν και είναι πλέον σαφές ότι ο ρόλος του έχει περιοριστεί μετά την έξοδο από το μνημόνιο.

Οι διαβουλεύσεις στην Αθήνα θα διαρκέσουν 4-5 ημέρες, καθώς θα πρέπει να γίνουν επαφές τόσο σε επίπεδο τεχνικών κλιμακίων όσο και σε επίπεδο υπουργών. Την επόμενη Παρασκευή οι εκπρόσωποι των θεσμών θα φύγουν από την Αθήνα και θα αφήσουν... δουλειές και χρονοδιαγράμματα στην ελληνική κυβέρνηση.

Το αργότερο μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου η ελληνική πλευρά θα πρέπει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει στο πλαίσιο της μεταμνημονιακής εποπτείας, καθώς έως τις 27 Φεβρουαρίου οι δανειστές θα πρέπει να συντάξουν τη δεύτερη μεταμνημονιακή έκθεση.

Από το περιεχόμενό της θα εξαρτηθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό και το αν θα ανάψει το πράσινο φως στο Eurogroup της 11ης Μαρτίου για την εκταμίευση της υποδόσης των 750 εκατ. ευρώ με τα ANFAs και τα SMPs.

Fitch και Moody’s

Ενώ οι δανειστές θα συζητούν με την ελληνική κυβέρνηση για τα 16 προαπαιτούμενα της μεταμνημονιακής εποπτείας, τις δικές τους εκθέσεις για το αξιόχρεο της Ελλάδας θα δημοσιεύουν τόσο ο οίκος Fitch όσο και η Moody’s.

Η ελληνική πλευρά ελπίζει ότι και οι δύο αυτοί οίκοι θα προχωρήσουν σε μια αναβάθμιση συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο και στην αποκλιμάκωση του επιτοκίου δανεισμού της Ελλάδας. Το spread του ελληνικού ομολόγου βρέθηκε χθες στο 4,23% καταγράφοντας πτωτική τάση.

Στελέχη του οικονομικού επιτελείου πιστεύουν ότι, αν ξεκαθαρίσει το τοπίο και σε πολιτικό επίπεδο (τουλάχιστον προς το παρόν), είναι εφικτή η πτώση του ελληνικού δεκαετούς κάτω από το 4%, ειδικά αν ένας ή και περισσότεροι εκ των τριών οίκων αξιολόγησης προχωρήσουν σε αναβάθμιση.

Διαμόρφωση κλίματος

Το παιχνίδι στο χρονικό διάστημα από αύριο μέχρι και τις 11 Μαρτίου αφορά κατά κύριο λόγο τη... διαμόρφωση κλίματος. Με κάποιον τρόπο πρέπει το προεκλογικό σκηνικό να περάσει σε δεύτερη μοίρα και η ελληνική κυβέρνηση να στείλει μηνύματα φερεγγυότητας και επιμονής για παραμονή στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων, κόντρα στο κλίμα παροχών που έχει διαμορφωθεί ειδικά μετά τα Χριστούγεννα.

Οι δηλώσεις που έκανε χθες ο Γάλλος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί μετά τις συναντήσεις με τους υπουργούς Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, Οικονομίας Γιάννη Δραγασάκη, Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου και Περιβάλλοντος Γιώργο Σταθάκη ήταν σε θετικό τόνο μεν, αλλά με αρκετά «μηνύματα» δε.

Ο Μοσκοβισί χαρακτήρισε σημαντική τη διαδικασία αξιολόγησης που ξεκινάει και σημείωσε ότι «είναι σημαντικό να ακολουθήσει η Ελλάδα το μεταρρυθμιστικό μονοπάτι και να υπάρξει τήρηση των συμφωνηθέντων σε πολλούς τομείς, ειδικά στον χρηματοπιστωτικό».

Τρία μέτωπα

Πρακτικά, μέσα από τις δηλώσεις του ο Μοσκοβισί αποκάλυψε και τους τομείς στους οποίους θα πέσει το μεγαλύτερο βάρος σε αυτό τον γύρο διαβουλεύσεων:

1. Το θέμα της αύξησης του κατώτατου μισθού θα είναι ένα από τα κυρίαρχα. Η υπουργός Εργασίας έχει στα χέρια της το πόρισμα των «σοφών», που πρότειναν οι αυξήσεις του κατώτατου μισθού να κινηθούν στην περιοχή του 5% - 10%.

Αυτό το πόρισμα τέθηκε υπόψη και του Γάλλου επιτρόπου μαζί με το τεχνοκρατικό επιχείρημα: Η αύξηση αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι από το 1995 μέχρι σήμερα (σ.σ.: το 1995 επιλέγεται ως έτος αναφοράς επειδή από τότε υπάρχουν στοιχεία) η παραγωγικότητα της εργασίας έχει αυξηθεί κατά 7%, ενώ η αγοραστική δύναμη των μισθών έχει μειωθεί κατά 4%.

Από τα όσα ειπώθηκαν χθες μετά τη συνάντηση Μοσκοβισί με τους υπουργούς, ήταν σαφές ότι θα υπάρξουν αντιρρήσεις. Η Κομισιόν θέλει προσεκτικές κινήσεις και άρρηκτα συνδεδεμένο ποσοστό αύξησης του κατώτατου μισθού με αυτό της παραγωγικότητας, λαμβάνοντας υπόψη και την εξέλιξη της ανεργίας.

2. Στη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών προς την εφορία. Η ελληνική πλευρά θα επιμείνει στην απόφασή της να παρουσιάσει μια καθολική ρύθμιση η οποία δεν θα εξαιρεί κανέναν, δηλαδή δεν θα υπάρχουν εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια.

Όλα αυτά τα «συστατικά» (γενική ρύθμισή, χωρίς κριτήρια κ.λπ.) βρίσκει απολύτως αντίθετους τους δανειστές και μένει να φανεί πώς και σε ποιο σημείο θα βρεθεί η χρυσή τομή χωρίς να υπάρξουν «σκιές» και στην έκθεση αξιολόγησης των θεσμών.

3. Οι τράπεζες είναι από μόνες τους ολόκληρο κεφάλαιο. Τόσο ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος όσο και ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας αναφέρθηκαν ξεκάθαρα στην αναγκαιότητα να υπάρξουν μέτρα (τύπου ειδικό όχημα) προκειμένου να μειωθούν τα «κόκκινα» δάνεια.

Στην ίδια συζήτηση θα ενταχθεί επίσης και το θέμα της προστασίας της κύριας κατοικίας από τους πλειστηριασμούς. Είναι ένα πολιτικά πολύ ευαίσθητο θέμα καθώς οι πλειστηριασμοί είναι για την κυβέρνηση «απαγορευμένη λέξη» φέτος, ανεξάρτητα από το πότε θα στηθούν τελικώς οι κάλπες.

Οι εκκρεμότητες

Ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης σημαίνει υλοποίηση από την ελληνική πλευρά ενός καταλόγου 16 διαφορετικών εκκρεμοτήτων. Εκτός από τα θέματα του κατώτατου μισθού και των τραπεζών που προαναφέρθηκαν, υπάρχει το μεγάλο κεφάλαιο των αποκρατικοποιήσεων, με τους δανειστές να ανησυχούν και να αναμένεται να ζητήσουν εξηγήσεις ειδικά για το μέτωπο του Ελληνικού.

Από εκεί και πέρα, υπάρχει και το μεγάλο θέμα του δημοσιονομικού. Το γεγονός ότι το τελευταίο δελτίο εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού για το 2018 εμφάνισε υστέρηση στην εκτέλεση του πρωτογενούς πλεονάσματος έναντι του στόχου ασφαλώς δεν βοηθάει.

Βέβαια, η επιχειρηματολογία της ελληνικής πλευράς θα είναι πολύ εύκολη. Η απόκλιση οφείλεται στον συγκυριακό λόγο του ότι δεν εισπράχθηκε το τίμημα από την επέκταση της σύμβασης του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Από εκεί και πέρα, όμως, η κυβέρνηση θα χρειαστεί να επιχειρηματολογήσει και για τον προϋπολογισμό του 2019. Ήδη έδωσε χρήματα για τη διατήρηση των συντελεστών του ΦΠΑ στο ύψος τους στα πέντε νησιά του Αιγαίου. Τα λεφτά μπορεί να μην είναι πολλά, αλλά και τα δεδομένα του προϋπολογισμού είναι απολύτως οριακά.

Από εκεί και πέρα υπάρχει και το θέμα της μη αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου στις συμφωνημένες ημερομηνίες. Προφανώς οι δανειστές θα ακούσουν και πάλι το επιχείρημα ότι υπάρχουν εκκρεμότητες στα δικαστήρια που δεν επιτρέπουν την ταχύτερη αποπληρωμή. Το θέμα είναι αν αυτό το επιχείρημα αρκεί για να πείσει.