Πρόγραμμα ανάκαμψης: Aπό τον αυτοκράτορα Τίτο στον Τζο Μπάιντεν!

Ο Γάιος Σουλπίκιος Φάουστους ήταν γενικά ένας τυχερός άνθρωπος, τουλάχιστον για τα δεδομένα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Πρώτο στοιχείο της καλοτυχίας του ήταν ότι παρότι γεννήθηκε σκλάβος, το αφεντικό του αποφάσισε να του χαρίσει την ελευθερία του, πράγμα σπάνιο. Αν και η μοίρα του ήταν ακόμα συνδεδεμένη με τους παλιούς ιδιοκτήτες του, ήταν ελεύθερος, ή καλύτερα ελευθερωμένος.

Οι Ρωμαίοι που είχαν κατακτήσει την Ελλάδα, παραδέχονταν πως η χώρα της φιλοσοφίας και της δημοκρατίας κατέκτησε εκείνους με τον πολιτισμό

και τα ήθη της. Όπως είναι φυσικό, πολλά στοιχεία του ελληνικού πολιτισμού αφομοιώθηκαν από τον ρωμαϊκό, όπως για παράδειγμα, η εκπαίδευση των παιδιών από μορφωμένους δούλους. Ο Γάιος δεν αποτελούσε εξαίρεση – και μάλιστα η μόρφωσή του τού εξασφάλισε εργασία στον προηγούμενο αφέντη του, του οποίου κρατούσε τα βιβλία και επέβλεπε τα ακίνητα στην παραλία της Νάπολης. Ο Γάιος ζούσε μιαν άνετη ζωή.

Η καθημερινότητά του όμως ανετράπη το 79 μ.Χ., όταν μια τεράστια καταστροφή, πέρα από κάθε φαντασία, έπληξε τον ρωμαϊκό κόσμο αλλά και τη ζωή του Φάουστους και των λοιπών δούλων. Ισχυροί σεισμοί κατέστρεψαν τον λιμένα της Νάπολης και ο Βεζούβιος εξερράγη σκορπώντας ποταμούς λάβας. Τεράστια κομμάτια βράχων άρχισαν να εκσφενδονίζονται προς όλες τις κατευθύνσεις, κι έπειτα ένα καυτό κύμα τοξικού αερίου ισοπέδωσε τα πάντα στο διάβα του, συμπεριλαμβανομένης και της ξακουστής πόλης της Πομπηίας. Η αέρινη μάζα δεν άφησε πίσω της παρά μόνο μία τέφρα πάχους σχεδόν 6 μέτρων. Κι όλα αυτά ήταν μόνο η αρχή…

Αν και το όνομα της Πομπηίας κατέστη συνώνυμο της καθολικής καταστροφής, μόνο 2.000 από τους 12.000 κατοίκους της έχουν αποδεδειγμένα σκοτωθεί κατά την έκρηξη και από τις συνέπειές της. Οι αρχαιολόγοι έφεραν πρόσφατα στο φως αποδείξεις για το ότι η πλειονότητα των κατοίκων της Πομπηίας –ανάμεσά τους και μερικά μέλη της οικογένειας του Φάουστους – εκκένωσαν την πόλη και κατέφυγαν σε γειτονικές πόλεις, όπως η Νάπολη και το Ποτσουόλι. Αφού καταλάγιασε η μαύρη σκόνη που κάλυψε την Πομπηία και όλη την γύρω περιοχή, ο αυτοκράτορας Τίτος διέταξε να μοιραστεί ο πλούτος των εύπορων κατοίκων που χάθηκαν στην καταστροφή και δεν είχαν κληρονόμους, στους πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους ήταν πρώην σκλάβοι. Ήταν μια σπάνια κίνηση γενναιοδωρίας και υπάρχουν απτές ενδείξεις ότι κράτησε τον λόγο του.

Η απόφαση του αυτοκράτορα Τίτου είχε και ηθική αλλά και πραγματολογική διάσταση. Η βοήθεια στους εξόριστους, πλέον, κατοίκους της Πομπηίας, επέτρεψε στην οικονομία να ανακάμψει, καθώς οι ελευθερωμένοι πρώην σκλάβοι, ανέλαβαν σχεδόν όλες τις εμπορικές, τραπεζικές και άλλες χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Μετά τον θάνατο του αμφιλεγόμενου αυτοκράτορα Νέρωνα το 68 μ.Χ., η οικονομία βρισκόταν σε άνθιση. Στους πολυσύχναστους δρόμους ξεφύτρωσαν καταστήματα και εστιατόρια τα οποία με τη σειρά τους συνδέονταν με μιαν αλυσίδα ανεφοδιασμού από τη Συρία μέχρι την Ισπανία. Η Πομπηία ήταν μια παραθαλάσσια πόλη την οποία επισκεπτόταν συχνά η ελίτ της Ρώμης και ξόδευε τα χρήματά της σε ψώνια και καλό φαγητό.

Μετά από την τεράστια φυσική καταστροφή, ο Τίτος ήθελε να επαναφέρει όσο πιο γρήγορα και αποτελεσματικά γίνεται την ευημερία. Το πρόγραμμα ανακούφισης που εκπόνησε, αντικατοπτρίζει και μια πιο ουσιώδη κοινωνική νόρμα στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Η σχέση μεταξύ αφεντικών και δούλων στηριζόταν στην αμοιβαιότητα. Τα αφεντικά έπρεπε να είναι γενναιόδωρα με τους πρώην σκλάβους τους, οι οποίοι με τη σειρά τους έπρεπε να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους, μένοντας πιστοί στο σπίτι τους. Το πρόγραμμα αυτό ήταν κατά κάποιον τρόπο μια έκφραση αυτού του ιδεώδους. Επιπρόσθετα, τα μέτρα ανακούφισης δεν αφορούσαν απλά το μοίρασμα ενός ποσού στους πληγέντες, αλλά δημιούργησε ολόκληρες γειτονιές που είχαν τα πάντα: αμφιθέατρα, λουτρά, καινούργιους δρόμους που ενώνονταν με τους εμπορικούς… Όλα τα νέα κτήρια δημιούργησαν αυτομάτως θέσεις εργασίας.

Μέσα σε λίγους μόλις μήνες, η τύχη των ανθρώπων όπως ο Φάουστους, άρχισε να αλλάζει προς το καλύτερο. Αυτό συνέβη γιατί ο Φάουστους και οι άλλοι πληγέντες κάτοικοι αποζημιώθηκαν από ένα γενναιόδωρο κρατικό πρόγραμμα. Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι αυτό το πρόγραμμα ανακούφισης άλλαξε τις ζωές και τις τύχες των ανθρώπων προς το καλύτερο και βοήθησε στην επανάκαμψη της ρωμαϊκής οικονομίας.

Στην περίπτωσή τους απεδείχθη ότι η γενναιοδωρία που θα επιδείξει μια διοίκηση, μπορεί να σώσει τις τύχες των μελλοντικών γενεών. Στις μέρες μας, μια παρόμοια ιδέα προωθείται αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ με το πρόγραμμα ανακούφισης από την πανδημία. Στόχος του οικονομικού προγράμματος ενίσχυσης των 1.9 τρις δολαρίων της κυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν, είναι να σημάνει την επανεκκίνηση της οικονομίας – και η ιστορία έχει αποδείξει ότι αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί!

Photo: el.wikipedia.org