«Πόλεμος» για το F-35

Όταν, το 2006, το stealth μαχητικό αεροσκάφος 5ης γενιάς των ΗΠΑ, το F-35, πραγματοποίησε την πρώτη πτήση του, πολλοί ήταν εκείνοι που έκαναν λόγο για μια πλατφόρμα που θα άλλαζε τελείως την αντίληψη που υπήρχε έως τότε για το τι είναι και τι μπορεί να κάνει ένα πολεμικό αεροσκάφος.

Στα χαρτιά τα χαρακτηριστικά του F-35 έμοιαζαν να έρχονται από το μέλλον: «αόρατο» στα εχθρικά ραντάρ, με τεράστια υπολογιστική ισχύ στα «σωθικά» του,

με ανεπανάληπτες ικανότητες δικτύωσης, το μαχητικό, εκτός από ένα αεροσκάφος σχεδιασμένο για «χειρουργικά» χτυπήματα σε στρατηγικούς στόχους, μπορούσε να είναι ένα «κέντρο» διαχείρισης και μετάδοσης επιχειρησιακών πληροφοριών σε συντονισμό με άλλα κομμάτια των ενόπλων δυνάμεων.

Οι στόχοι του Πενταγώνου

Ο στόχος του Πενταγώνου για το F-35 ήταν το αεροσκάφος να αντικαταστήσει σταδιακά όλα τα μαχητικά τέταρτης γενιάς που διέθεταν οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ και, μαζί με το παλαιότερο αλλά επίσης υπερεξελιγμένο F-22, να αποτελέσει μια πανίσχυρη πλατφόρμα που θα έδινε στις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ απόλυτη εναέρια υπεροχή έως τη δεκαετία του 2060, καθώς, εκτός από την αεροπορία, το ναυτικό και τους πεζοναύτες, στο πρόγραμμα των F-35 συμμετείχαν κι άλλες δέκα χώρες, με προοπτική ο αριθμός τους να αυξηθεί στο μέλλον.

Μάλιστα, στο πλαίσιο του νέου εξοπλιστικού της προγράμματος, και η Ελλάδα βρίσκεται σε συνεννόηση με τις ΗΠΑ για την αγορά F-35 και μάλιστα, σύμφωνα με τον πρεσβευτή της Ουάσιγκτον στην Ελλάδα Τζέφρι Πάιατ, το αίτημα αντιμετωπίζεται θετικά από τις ΗΠΑ, οι οποίες προτίθενται – εκτός απροόπτου – να το ικανοποιήσουν.

Ωστόσο, στην άλλη όχθη του Ατλαντικού, το τελευταίο διάστημα η κατάσταση δεν είναι και τόσο ενθουσιώδης σχετικά με το F-35. Αντιθέτως πολλοί, ιδίως πολιτικοί, εκφράζουν με πολύ έντονο τρόπο τις αμφιβολίες τους για το αν το πρόγραμμα είναι πλέον βιώσιμο, καθώς πλέον το κόστος του έχει ξεπεράσει κάθε όριο και εκτιμάται ότι για το σύνολο της ζωής του αεροσκάφους θα ξεπεράσει τα 1,7 τρισ. δολάρια, ενώ μόλις πριν από λίγες ημέρες ο προϋπολογισμός αυξήθηκε εκ νέου, καθώς θα έπρεπε να γίνει αναβάθμιση λογισμικού σε παλιότερα αεροσκάφη.

“Σκάνδαλο και τραγωδία”

Παράλληλα, η ετήσια έκθεση Λειτουργικού Ελέγχου και Αξιολόγησης του υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ για το 2019 εντόπισε 873 προβλήματα στο μαχητικό, εκ των οποίων τα 13 ήταν «κατηγορίας 1», ήτοι μπορούν θα θέσουν σε κίνδυνο το αεροσκάφος και τη ζωή των πιλότων. Σημειωτέον ότι η έκθεση του 2018 είχε εντοπίσει 917 προβλήματα, ενώ αναλυτές επισημαίνουν ότι το πρόβλημα είναι βαθύτερο και εντοπίζεται στην απόφαση τα μαχητικά να αναπτύσσονται και να κατασκευάζονται ταυτόχρονα. Έτσι, όταν εντοπίζεται κάποιο πρόβλημα, οι παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν σε ήδη έτοιμα αεροσκάφη.

Οι επιφυλάξεις για το πρόγραμμα δεν είναι κάτι νέο: το 2016 ο γερουσιαστής Τζον Μακ Κέιν, τότε πρόεδρος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων, είχε χαρακτηρίσει το πρόγραμμα «σκάνδαλο και τραγωδία όσον αφορά το κόστος, τον προγραμματισμό και τις επιδόσεις», ενώ λίγες ημέρες πριν από την ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν, στις 14 Ιανουαρίου 2021, ο εκτελών χρέη υπουργού Άμυνας Κρίστοφερ Μίλερ είχε χαρακτηρίσει το πρόγραμμα ανάπτυξης του F-35 «piece of shit».

“Λεφτά σε… ποντικότρυπα”

Το πράγμα γίνεται ακόμα πιο σοβαρό αν λάβουμε υπόψη την τοποθέτηση του προέδρου της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Βουλής των Αντιπροσώπων Άνταμ Σμιθ, ο οποίος, στις αρχές Μαρτίου, δήλωσε χαρακτηριστικά ότι «θέλω να σταματήσω να ρίχνω λεφτά σε αυτή την… ποντικότρυπα» και πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται ένα μείγμα μαχητικών αεροσκαφών που θα τους επιτρέψει να μην εξαρτώνται μόνο από το F-35 για τα επόμενα 35 χρόνια.

Παράλληλα δήλωσε πως δεν πιστεύει ότι το κόστος θα μειωθεί συν τω χρόνω και κάλεσε τις ΗΠΑ να περιορίσουν τις ζημιές και να προχωρήσουν στην αγορά άλλων, πιο φθηνών και εύκολων στη συντήρηση μαχητικών.
Βέβαια πρέπει να σημειωθεί ότι ο Σμιθ εκλέγεται στο Σιάτλ, όπου έχει την έδρα της η Boeing, η οποία κατασκευάζει το μαχητικό F-15EX, την εξελιγμένη έκδοση του «Αετού». Επίσης σήμερα το κόστος ενός F-35 έπεσε κάτω από τα 80 εκατ. δολάρια, αλλά αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το Πεντάγωνο αύξησε τον αριθμό αεροσκαφών που αγοράζει και ξοδεύει περισσότερα χρήματα συνολικά για το πρόγραμμα, καθώς μόλις το 2019 έκλεισε με την κατασκευάστρια Lockheed Martin συμβόλαιο 33 δισ. δολαρίων για εκατοντάδες αεροσκάφη.

“Too big to fail”

Ένα άλλο τεράστιο πρόβλημα με τα F-35 είναι το τεράστιο πτητικό κόστος τους, το οποίο, παρά τις έως τώρα προσπάθειες, δεν έχει γίνει εφικτό να μειωθεί. Σήμερα το ωριαίο πτητικό κόστος ενός F-35 υπολογίζεται στα 35.000 δολάρια και ο στόχος για μείωσή του στα 25.000 δολάρια έως το 2025 πλέον θεωρείται απλώς… όνειρο απατηλό, καθώς οι πολιτικοί που καλούνται να δουν τι θα γίνει με το πρόγραμμα παραδέχονται ότι, αν πέσει κάτω από τα 30.000 δολάρια έως το 2025, θα είναι ικανοποιημένοι.

Από την άλλη, πάντως, θεωρείται αδύνατο το ενδεχόμενο τα F-35 να έχουν τη μοίρα των F-22: από 700+ αεροσκάφη, που προβλέπονταν αρχικά, κατασκευάστηκαν μόλις 195, καθώς το πρόγραμμα κρίθηκε υπερβολικά ακριβό.

● Πρώτον, ήδη έχουν κατασκευαστεί 620 μαχητικά και μέσα στο επόμενο διάστημα θα κατασκευαστούν κι άλλα.
● Δεύτερον, ήδη στο πρόγραμμα συμμετέχουν, έχοντας παραλάβει αεροσκάφη, πολλές χώρες (Ιαπωνία, Ιταλία, Νορβηγία, Ολλανδία, Βρετανία, Νότια Κορέα κ.λπ.), οι οποίες δεν πρόκειται να δεχθούν αδιαμαρτύρητα μια μείζονα περικοπή του προγράμματος.
● Τρίτον, η επένδυση που έχει ήδη γίνει θεωρείται ότι έχει καταστήσει το πρόγραμμα «too big to fail», επομένως θα γίνει ό,τι είναι εφικτό για να διασωθεί.

Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι τελικά, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, το πρόγραμμα θα διατηρηθεί ως έχει, ενώ και το πολιτικό κόστος σημαντικής περιστολής του είναι μεγάλο, καθώς οι μόνες πολιτείες που δεν έχουν κάποια σχέση με το πρόγραμμα είναι η Χαβάη και η Βόρεια Ντακότα. Αναλυτές εκτιμούν απλώς ότι το Πεντάγωνο θα περιορίσει όσο είναι εφικτό το πρόγραμμα, ώστε να μην προκαλέσει ούτε πολιτική αναταραχή, αλλά ούτε και πρόβλημα στις επιχειρησιακές δυνατότητες των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ.