«Πακέτο» συντάξεις - αφορολόγητο - Σε τι ποντάρει η κυβέρνηση

Πού εδράζεται η κυβερνητική βεβαιότητα για τη διατήρηση της προσωπικής διαφοράς

Το Eurogroup των αρχών Δεκεμβρίου, λίγο πριν από την ψήφιση του προϋπολογισμού στη Βουλή, φαίνεται να αναδεικνύεται πλέον σε κορυφαίο ορόσημο για τις συντάξεις. Τουλάχιστον αυτό προκύπτει μετά τη διαρροή από αξιωματούχο της Eυρωζώνης στις αρχές της εβδομάδας ότι εκεί αναμένεται να ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις.

Η κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού στη Βουλή την ερχόμενη Δευτέρα 1η Οκτωβρίου φαίνεται να προκαλεί έναν μίνι πονοκέφαλο στην κυβέρνηση, στον βαθμό που, προς το παρόν έστω, το μέτρο της περικοπής των συντάξεων, όπως όλα δείχνουν, θα συμπεριλαμβάνεται (και είναι με ερωτηματικό το πώς θα σερβιριστεί στην εισηγητική έκθεση).

Προφανώς ο πονοκέφαλος συνδέεται με τα μηνύματα που θα λάβει η κοινή γνώμη και το ότι η αξιωματική αντιπολίτευση θα θελήσει να το εκμεταλλευτεί (ενόψει ενός επόμενου κύκλου δημοσκοπήσεων) για να υποστηρίξει ενδεχομένως ότι η κυβέρνηση ψεύδεται κ.λπ.

Ενόψει της υποβολής του προσχεδίου του προϋπολογισμού και στην Κομισιόν στις 15 Οκτωβρίου, μετά την επιστροφή του πρωθυπουργού από τη Νέα Υόρκη, θα οριστικοποιηθεί και η τεκμηρίωση της ελληνικής επιχειρηματολογίας προς τους θεσμούς, σύμφωνα με την οποία ούτε η διατήρηση της προσωπικής διαφοράς στη συγκεκριμένη κατηγορία συντάξεων (από 70 και άνω) ούτε η διατήρηση του αφορολόγητου αποτελούν διαρθρωτικά μέτρα, άρα δεν επηρεάζουν ούτε τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος ούτε τους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα.

Σε κάθε περίπτωση, από την κυβέρνηση (Μαξίμου και ΥΠΟΙΚ) επιμένουν να εκπέμπουν αισιοδοξία, έως και βεβαιότητα, για τη μη εφαρμογή του μέτρου. Χθες μάλιστα ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, μιλώντας στη Βουλή, δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει το περιθώριο να μη μειώσει όχι μόνο τις συντάξεις, αλλά και το αφορολόγητο (μέτρο του 2020), κι επιπλέον να εφαρμόσει και αντίμετρα σε βάθος τετραετίας.

Η δήλωση αυτή ξεκαθαρίζει πλέον εντελώς τις προθέσεις της κυβέρνησης να θέσει στη διαπραγμάτευση και θέμα αφορολογήτου, κάτι που το προηγούμενο διάστημα διακινούνταν μέσω διαρροών και είχε κάπως πιο δειλά αναφέρει και ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ.

Ο παράγοντας Βερολίνο

Πάντως, αν ευσταθούν οι πληροφορίες ότι το βασικό κώλυμα που επιτάσσει τη συμπερίληψη του μέτρου στο προσχέδιο του προϋπολογισμού δεν έχει να κάνει τόσο με τη διστακτικότητα των θεσμών, αλλά με τις γερμανικές πολιτικές ανάγκες (εκλογές στη Βαυαρία στις 14 Οκτωβρίου), τότε προκύπτει το ερώτημα αν η πολιτική πίεση που δέχεται η Μέρκελ δημιουργεί γενικότερα πρόβλημα σε σχέση με τις συντάξεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Γερμανίδα καγκελάριος έχει μπροστά της αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις σε κρατίδια της Γερμανίας που θα αποτελέσουν κρας τεστ για την ίδια. Μάλιστα, μετά τη Βαυαρία ακολουθεί, προς το τέλος Οκτωβρίου, το κρατίδιο της Έσσης, επομένως η πίεση δεν αναμένεται να υποχωρήσει ενόσω είναι σε εξέλιξη η διαπραγμάτευση για τις συντάξεις.

Με άλλα λόγια, δημιουργείται το ερώτημα αν η πίεση που δέχεται το «κεντρώο» προφίλ της Μέρκελ από τα δεξιά του κόμματός της και το έτερο σκέλος του κυβερνητικού συνασπισμού (CSU) σε ό,τι αφορά τόσο το προσφυγικό αλλά και την οικονομία, θα αποτυπωθεί με κάποιον τρόπο και στην ελληνοευρωπαϊκή διαπραγμάτευση για τις συντάξεις.

Είναι επίσης ένα ερώτημα αν το ΔΝΤ, λόγω του συμβουλευτικού του ρόλου, έχει αποδυναμωθεί ή αν, σε περίπτωση που διαφωνεί με τις ελληνικές θέσεις, θα θελήσει να κινήσει τα νήματα μέσω των «σκληρών» του Βερολίνου.

Διακύβευμα

Όπως το βλέπει η ελληνική πλευρά, μετά την έξοδο από το μνημόνιο ο παράγοντας Βερολίνο μπορεί πλέον να επέμβει πολύ λιγότερο στα πράγματα, καθώς δεν υπάρχουν αξιολογήσεις που να συνδέονται με εκταμίευση κρίσιμων δόσεων.

Αυτό που διακυβεύεται, όπως λένε παράγοντες με γνώση της διαπραγμάτευσης, είναι η επιστροφή των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα (Anfa και SMP) για τα οποία έχει συμφωνηθεί να δίνονται πίσω κατά 1,2 εκατ. ευρώ τον χρόνο (600 εκατ. ευρώ το εξάμηνο) για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Τα χρήματα αυτά προορίζονται για το χρέος, ωστόσο, όπως εδώ και καιρό υποστηρίζεται από το οικονομικό επιτελείο, δεν αποτελούν κρίσιμο μέγεθος, στον βαθμό που υπάρχει αφενός το μαξιλάρι των 25 δισ., αφετέρου επιτυγχάνεται το πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.

Ως εκ τούτου παράγοντες της κυβέρνησης εκτιμούν ότι το Βερολίνο δεν θα τραβήξει το σχοινί πέρα από όσο χρειάζεται για λόγους δικής του εσωτερικής κατανάλωσης, όπως άλλωστε συνέβη και το καλοκαίρι με το θέμα του ΦΠΑ στα νησιά, γύρω από το οποίο δημιουργήθηκε ζήτημα για λίγες μέρες και στη συνέχεια ξεχάστηκε.

Την ίδια ώρα πάντως επισημαίνεται ότι σε καμία περίπτωση η ελληνική πλευρά δεν επιθυμεί να οδηγηθούν τα πράγματα σε σύγκρουση και ρήξη, ούτε σκοπεύει να προβεί σε μονομερείς ενέργειες. Ή, για να το πούμε αλλιώς, η βεβαιότητα που εκφράζει σχετικά με τη μη εφαρμογή της περικοπής είναι βασικά βεβαιότητα ότι δεν υπάρχει ουσιαστική διαφωνία από τους θεσμούς ούτε από το Βερολίνο και δεν δηλώνει πρόθεση σύγκρουσης.

Οι εκτιμήσεις αυτές βέβαια όσο ισχυρές και αν είναι θα επιβεβαιωθούν ή θα διαψευσθούν στην πράξη το αμέσως επόμενο διάστημα. Ενδεχομένως, μέχρι τον Δεκέμβριο και την ψήφιση του προϋπολογισμού η πορεία να μην είναι ευθύγραμμη και να υπάρξουν εντάσεις χωρίς απαραίτητα να προεξοφλούν αρνητική κατάληξη στο ζήτημα των συντάξεων. Στην περίπτωση που οι παραπάνω εκτιμήσεις διαψευσθούν, θα φανεί αν υπάρχει στο συρτάρι η εναλλακτική των εκλογών, είτε με βασικό επίδικο τις συντάξεις είτε σε συνδυασμό με τα παρελκόμενα της συμφωνίας των Πρεσπών.