Όταν ο Γκοντάρ «οπλίστηκε» και τίναξε στον αέρα τις Κάννες (Photos/Videos)

Την τελευταία του πνοή άφησε σε ηλικία 91 ετών ο «πατριάρχης» της γαλλικής «νουβέλ βαγκ», ο σπουδαίος σκηνοθέτης Ζαν-Λικ Γκοντάρ.

«Ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ ήταν ο πιο εικονοκλάστης από τους κινηματογραφιστές του Νέου Κύματος (…). Χάσαμε έναν εθνικό θησαυρό (…)», δήλωσε σήμερα ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.

Adieu Godard

Cannes 1968: The Year Jean-Luc Godard and François Truffaut Led Protests That Shut Down The Festival

pic.twitter.com/purXXs2Qcv

— Sreenath (@sreenathism) September 13, 2022

«Σας μιλάω για αλληλεγγύη και εσείς συζητάτε για το πώς πρέπει να κινείται η κάμερα και τράβελινγκ! Είστε ηλίθιοι!», ήταν η απάντηση του Ζαν-Λικ Γκοντάρ, πριν από πάνω από μισό αιώνα. Ωρυόμενος κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ των Καννών έλεγε την παραπάνω φράση επιβάλλοντας τη διακοπή της διοργάνωσης.

Όταν το ημερολόγιο έδειχνε 17/5/1968 ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ πρωτοστάτησε στην ακύρωση του Φεστιβάλ των Καννών στέλνοντας μήνυμα αλληλεγγύης στους φοιτητές και τους εργάτες του Γαλλικού Μάη.

Είχαν ήδη περάσει δύο εβδομάδες με διαδηλώσεις, βίαιες συγκρούσεις φοιτητών με την αστυνομία, απεργίες που είχαν παραλύσει τη Γαλλία, με την εξέγερση να βρισκόταν στο απόγειό της.

Ο Φρανσουά Τριφό ανακοίνωσε στους δημοσιογράφους που είχαν συγκεντρωθεί:

«Η Συνέλευση Πληροφόρησης και Δράσης του Γαλλικού Κινηματογράφου… με την εξουσία που της παρέχουν οι φοιτητές από τις 15 Μαΐου του 1968, ζητά από όλους τους σκηνοθέτες, παραγωγούς, διανομείς, ηθοποιούς, δημοσιογράφους και τα μέλη της κριτικής επιτροπής που βρίσκονται στις Κάννες να αντιταχθούν, μαζί με τους ξένους ομολόγους τους και με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, στη συνέχιση του φεστιβάλ. Να δείξουν αλληλεγγύη στους απεργούς εργάτες και φοιτητές. Να καταγγείλουν την αστυνομική καταπίεση και να εκφράσουν τη διαμαρτυρία τους απέναντι στη γαλλική κυβέρνηση και τη βιομηχανία του κινηματογράφου».

Ακολούθησαν σκηνές χάους με όλους να θέλουν μιλήσουν, έτοιμοι να πιαστούν στα χέρια, ωστόσο όταν πήρε τον λόγο ο 38χρονος τότε Γκοντάρ, έκλεψε την παράσταση:

Godard, boicoteando Cannes (1968). pic.twitter.com/oSP9igvPUw

— Mario Iglesias (@MarioPerzival) September 13, 2022

«Δεν υπάρχει ούτε μια ταινία που να δείχνει τα προβλήματα των εργατών και των φοιτητών. Ούτε η ταινία του Φόρμαν, ούτε η δική μου, ούτε του Πολάνσκι ή του Φρανσουά (σ.σ. Τριφό). Βρισκόμαστε πίσω από την εποχή μας».

«Εμείς μιλάμε για αλληλεγγύη στους φοιτητές και τους εργάτες κι εσείς μου μιλάτε για το πώς πρέπει να κινείται η κάμερα και για κοντινά πλάνα. Είστε ηλίθιοι!» φώναζε ο Γκοντάρ έχοντας χάσει την στωική ψυχραιμία του.

JL Godard
Cannes, 1968…
pic.twitter.com/5uuTHpEmxu

— Panh Rithy (@RPanh) May 21, 2019

Λίγο αργότερα, «γατζώθηκε» πάνω στις κουρτίνες κινηματογράφου για να διακόψει την προβολή και πρωταγωνίστησε στη συμπλοκή που ακολούθησε.

Jean-Luc Godard, Jean-Pierre Leaud, and Francois Truffaut participate in the protest against the 1968 Cannes Film Festival. Photos: Jack Garofalo pic.twitter.com/MxmR6T5vXJ

— Alex Lu (@aluneg2014) April 30, 2020

Ο Γκοντάρ σκηνοθέτησε περισσότερες από 100 ταινίες, ενώ ήταν μέλος μιας ομάδας ταινιοκριτικών του περιοδικού Cahiers du Cinema, οι οποίοι αποφάσισαν να φτιάξουν δικές τους ταινίες και να φέρουν μια επανάσταση, καθώς ήταν δυσαρεστημένοι με την ποιότητα του γαλλικού κινηματογράφου εκείνη την εποχή. Αυτή η ομάδα ήταν η βάση της Νουβέλ Βαγκ.

RIP JL GODARD – thanks for making me like movies #1965 #pierrotlefou #godard #rip pic.twitter.com/Ru7RJ8uBmt

— melanin (@mmmelaninnn) September 13, 2022

Οι ταινίες των Γκοντάρ, Τριφό, Αλέν Ρενέ, Ζακ Ριβέτ και πολλών ακόμα, είχαν ήδη θέσει τα θεμέλια μιας διαφορετικής θέασης επηρεασμένες σε μεγάλο βαθμό από τον σπουδαίο θεωρητικό του σινεμά και συνιδρυτή του ιστορικού περιοδικού Cahiers du Cinema, Αντρέ Μπαζέν.

Η εικονοκλαστική και εγγενώς πολιτική σκηνοθεσία τους, που έγραφε από την αρχή τους κανόνες του σινεμά είχε άμεση επίδραση στους νέους της δεκαετίας του ’60, οι οποίοι επιδίωκαν να αποκαθηλώσουν το απαρχαιωμένο πολιτικό καθεστώς, όπως το ρεύμα της Νουβέλ Βαγκ ερχόταν να αντικαταστήσει το παλιό.

Movie-industry pageantry & the real world collided memorably at the 1968 Cannes Film Festival. In an introduction to our series CANNES ’68: CINEMA IN REVOLT, now on @criterionchannl, historian Dudley Andrew delivers a play-by-play of this seismic moment: https://t.co/AxGkwGTwKf pic.twitter.com/gGgFHtfHTb

— Criterion Collection (@Criterion) May 10, 2018

Τα γεγονότα του Μάη ώθησαν τους κινηματογραφιστές του σε μια νέα θεώρηση της θέσης τους. Ο Γκοντάρ αποκήρυξε ταινίες που είχε γυρίσει ως τότε και ίδρυσε μαζί με τον Jean-Pierre Gorin την κινηματογραφική ομάδα Dziga Vertov Group, ονομασμένη από τον γνωστό Σοβιετικό σκηνοθέτη. Επρόκειτο για μια ομάδα πολιτικά ενεργών σκηνοθετών οι οποίοι ομαδικά και ανώνυμα δημιουργούσαν πειραματικές και πολιτικές ταινίες οι οποίες υποστήριζαν κινήματα όπως ο Μαοϊσμός και ο Μαρξισμός.

Claude Lelouch, Jean-Luc Godard, François Truffaut, Louis Malle y Roman Polanski en el festival de Cannes (1968) pic.twitter.com/Jbbm6M9xfb

— Diana (@dipor__) September 13, 2022

Όπως και οι σύγχρονοί του σκηνοθέτες της νουβέλ βαγκ, ο Γκοντάρ επέκρινε το κυρίαρχο ρεύμα του γαλλικού κινηματογράφου για “Παράδοση στην Ποιότητα”, το οποίο “έδινε περισσότερο βάση στη τέχνη παρά στη καινοτομία, έδινε προνόμια σε καταξιωμένους σκηνοθέτες παρά στους νέους, και προτιμούσε τα σπουδαία έργα του παρελθόντος παρά τον πειραματισμό”. Για να αμφισβητήσει αυτή την παράδοση, άρχισε μαζί με ομοϊδεάτες του κριτικούς, να σκηνοθετούν τις δικές τους ταινίες. Πολλές ταινίες του Γκοντάρ αμφισβητούν και τους κώδικες του παραδοσιακού Χόλυγουντ μαζί με αυτές του Γαλλικού κινηματογράφου. Αρκετές του ταινίες εκφράζουν τις αριστερές πολιτικές του απόψεις. Οι ταινίες του επίσης καταδεικνύουν τη γνώση του για την ιστορία του κινηματογράφου μέσω των αναφορών του σε παλαιότερες ταινίες.

"Biz burada öğrenci ve işçilerle birlikten, dayanışmadan konuşuyoruz, siz bana kamera açıları ve yakın çekimden bahsediyorsunuz."
Cannes film festivali, 1968 pic.twitter.com/ZktYbXFIyy

— Ferhat Boratav (@ferhatboratav) September 13, 2022

Ο βαθιά πολιτικοποιημένος δημιουργός που το 2010 βραβεύτηκε με το Τιμητικό Όσκαρ, αλλά δεν παρέστη στην τελετή απονομής των βραβείων, υπήρξε το ίδιο δυναμικός και στα τριάντα του και στα ενενήντα του, αποκαθηλώνοντας αυθεντίες, θεσμούς και φορείς.

Jean-Luc Godard, Francois Truffaut, Roman Polanski ve Louis Malle Mayıs 1968’te, Cannes Film Festivali’nde Fransız öğrencilere destek için grevdeler. pic.twitter.com/PZyv0U1T7Q

— Eyüp Kaan Yoksu (@eyupkaanyoksu) September 13, 2022

Τον Μάη του 2022, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι βγήκε σε απευθείας σύνδεση στην οθόνη της μεγάλης αίθουσας του φεστιβάλ των Καννών, κατά την τελετή έναρξης. Στη δεκάλεπτη ομιλία του, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει κινηματογραφικούς όρους και μεταφορές για να δώσει μήνυμα που ήθελε, παραλληλίζοντας τον «Δικτάτορα» του Τσάρλι Τσάπλιν με τον «σύγχρονο δικτάτορα Πούτιν». Καταχειροκροτήθηκε από τους περίπου 2.000 θεατές, ωστόσο ο Γκοντάρ αντέδρασε και στις δηλώσεις και στην παρουσία του Ζελένσκι στις Κάννες.

«Η παρέμβαση του στο φεστιβάλ των Καννών είναι προφανής, αν την εξετάσουμε από την άποψη αυτού που ονομάζεται “σκηνοθεσία”: Ένας κακός ηθοποιός, ένας επαγγελματίας κωμικός υπό το βλέμμα άλλων επαγγελματιών οικείων επαγγελμάτων», είπε για τον Ζελένσκι και εξαπέλυσε πυρά κατά του φεστιβάλ:

«Νομίζω ότι έχω πει κάτι ανάλογο πριν από πολύ καιρό. Χρειάστηκε έτσι η σκηνοθεσία του νιοστού παγκόσμιου πολέμου και η απειλή μιας ακόμη καταστροφής για να μάθει ο κόσμος ότι οι Κάννες είναι ένα εργαλείο προπαγάνδας, όπως όλα τα άλλα. Προπαγανδίζουν τη δυτική αισθητική… Η συνειδητοποίηση αυτή δεν είναι κάτι σπουδαίο, καθώς είναι ήδη κάτι το δεδομένο. Η αλήθεια των εικόνων έρχεται αργά. Φανταστείτε ότι ο ίδιος ο πόλεμος είναι αυτή η αισθητική που αναπτύσσεται κατά τη διάρκεια ενός παγκόσμιου φεστιβάλ, του οποίου οι ενδιαφερόμενοι είναι τα κράτη που βρίσκονται σε σύγκρουση ή μάλλον “συμφέροντα” σε σύγκρουση, που μεταδίδουν αναπαραστάσεις των οποίων είμαστε όλοι θεατές – εσείς και εγώ. Ακούω συχνά τον όρο “σύγκρουση συμφερόντων”, ο οποίος είναι ταυτολογία: υπάρχει σύγκρουση, μικρή ή μεγάλη, μόνο αν υπάρχει συμφέρον! Πέραν της μαζικοποίησης των δολοφονιών, δεν έχουν αλλάξει πολλά: Βρούτος, Νέρωνας, Μπάιντεν ή Πούτιν, Κωνσταντινούπολη, Ιράκ ή Ουκρανία…».

Πολλοί βιάστηκαν να τον χαρακτηρίσουν… φιλοπουτινικό.

Ίσως ξεχνούν την παρέμβασή του το 2010 με αφορμή την οικονομική κρίση στην Ελλάδα που αναφέρθηκε στην ταινία του «Film Socialism»:

«Η Δύση οφείλει πολλά στην Ελλάδα, τη χώρα της φιλοσοφίας, της δημοκρατίας, της αρχαίας τραγωδίας. Όλος ο κόσμος χρωστά χρήματα στην Ελλάδα. Αυτή η χώρα θα μπορούσε να απαιτήσει εκατομμύρια των εκατομμυρίων από όλους για τα συγγραφικά δικαιώματα των αρχαίων. Και θα ήταν απολύτως λογικό να της δοθούν. Αμέσως. Οι Έλληνες επίσης κατηγορούνται ως ψεύτες. Αυτό μου θυμίζει έναν παλιό συλλογισμό που μαθαίναμε στο σχολείο: Ο Επαμεινώνδας είναι ψεύτης και εφόσον όλοι οι Έλληνες είναι ψεύτες, άρα ο Επαμεινώνδας είναι Έλληνας. Δεν έχουμε προχωρήσει και πολύ από τότε».

«Οι Γερμανοί είναι καθάρματα. Διαγράψαμε όλα τους τα χρέη, ξαναχτίσαμε τα σπίτια τους, και τους επιτρέπεται να εισβάλλουν στην Ελλάδα ως τουρίστες», είπε τέσσερα χρόνια αργότερα στο SoFilm.

Διαβάστε επίσης:

«God Save the Queen»: Όταν οι Sex Pistols αποδομούσαν τη βρετανική μοναρχία

Ζαν Πολ Μπελμοντό: Ένας χρόνος χωρίς τον πιο όμορφο… άσχημο του σινεμά (Photo)

Duke Kahanamoku: O θρυλικός «πατέρας» του σερφ (Video)