Καζακστάν: Γεωπολιτικοί ανταγωνισμοί, Τουρκικά παζάρια και στο βάθος ο East Med

Τις τελευταίες ημέρες γίναμε μάρτυρες της κορύφωσης του γεωπολιτικού ανταγωνισμού σε μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες, πολιτικά, περιοχές του πλανήτη.

Η επιχειρησιακή υποστήριξη του καθεστώτος στο Καζακστάν από τη Μόσχα υπενθύμισε ποια χώρα ασκεί την μεγαλύτερη επιρροή στην Κεντρική Ασία, όντας πρόθυμη να προσφύγει σε στρατιωτικά μέσα, προκειμένου να προασπίσει τα κεκτημένα της. Οι παράλληλες αντιδράσεις υποστήριξης του καθεστώτος από την Κίνα και την Τουρκία είναι δηλωτικές των χωρών, που επιθυμούν

Δεν χωρά αμφιβολία ότι η περιοχή περιμετρικά της Ρωσίας, ζωτικός χώρος της Μόσχας και ενότητα της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, αποτελεί σημείο συναρπαστικών γεωπολιτικών αντιπαλοτήτων, με επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου.

Με όχημα το ΝΑΤΟ, οι ΗΠΑ προσπαθούν να ολοκληρώσουν τη διεύρυνση που δεν τόλμησε η Ευρωπαϊκή ενοποίηση στην Ανατολική Ευρώπη, συμπεριλαμβάνοντας την Ουκρανία και τη Γεωργία. Στην Κεντρική Ασία, η Κίνα προσπαθεί μέσω του Καζακστάν να στρώσει το νέο δρόμο του μεταξιού και ο Ταγίπ Ερντογάν, με τον Οργανισμό Τουρανικών Κρατών, ονειρεύεται την Pax Turkorum – ένα έθνος σε έξι κράτη.

Το Καζακστάν, λοιπόν, βρίσκεται στο επίκεντρο των σχετικών ανταγωνισμών στο μέτωπο της Ασίας. Η πλούσια σε πρώτες ύλες χώρα αποτελεί μία από τις βασικές χώρες με τις οποίες το Πεκίνο θέλει να πραγματοποιήσει τη νέα εμπορική της οδό προς την γηραιά ήπειρο.

Η Κίνα μετράει ήδη επενδύσεις αρκετών δισεκατομμυρίων σε υποδομές και έχει προσχωρήσει σε δανεισμό που ξεπερνά τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια, εδραιώνοντας ισχυρή παρουσία στον ενεργειακό τομέα.

Το ουράνιο της χώρας είναι επίσης απαραίτητο για τη λειτουργία των 17 νέων πυρηνικών εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής, που θα συμβάλλουν σημαντικά στην ενεργειακή θωράκιση της ασιατικής υπερδύναμης. Σε αυτά προστίθεται και η αγωνία του Πεκίνο για τυχόν αποσταθεροποίηση των Ουιγούρων του Καζακστάν, τουρκόφωνων μουσουλμάνων, που δύναται να επιφέρει αναταραχές και στους δεκάδες εκατομμύρια ομοεθνείς τους στην κινεζική επαρχία Σινγιάνγκ.

Στην Άγκυρα αναγνωρίζουν τις σημαντικές ευκαιρίες που έφερε το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης και η ανεξαρτητοποίηση των τουρκόφωνων χωρών της περιοχής, προωθώντας με τον Οργανισμό Τουρανικών Κρατών την θεωρία του ενός έθνους σε έξι κράτη. Ο Ταγίπ Ερντογάν φιλοδοξεί να συσπειρώσει τα τουρκογενή κομμάτια της Κεντρικής Ασίας, σε ένα συνασπισμό υπό την ηγεσία της μητέρας Τουρκίας.

Στο πλαίσιο αυτό δεν δίστασε η Τουρκία να παρέμβει δυναμικά, υποστηρίζοντας στρατιωτικά το Αζερμπαϊτζάν στην σύγκρουση με την Αρμενία. Οι τουρκικές εξαγωγές προς το Καζακστάν απέχουν πλέον μία ανάσα από το ποσό του 1 δις δολαρίων ετησίως, αναδεικνύοντας τους αναπτυσσόμενους δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών.

Οι ΗΠΑ από την πλευρά τους βλέπουν με θετικό μάτι την παραπάνω προσπάθεια, αφού θα ανέκοπτε την Σινική επιρροή και ταυτόχρονα θα σήμαινε το τέλος του Οργανισμού της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας. Έχοντας αποτύχει να ελέγξει τα τεράστια κοιτάσματα ουρανίου και φυσικού αερίου του Καζακστάν, η Ουάσιγκτον κάθε άλλο παρά ενοχλημένη θα ήταν από τυχόν διατάραξη της τροφοδοσίας της Κίνας με το φυσικό αέριο των Καζακών, που περνά από το Σιν Γιάνγκ, την περιοχή των τουρκόφωνών Οϊγούρων.

Στο μεγάλο γεωπολιτικό παζάρι των ημερών, μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί και η διαρροή πληροφοριών για εγκατάλειψη του East Med εκ μέρους των Αμερικανών.

Οι δρώντες στην περιοχή αναζητούν συμμαχίες και προσφέρουν ανταλλάγματα και οι Τούρκοι αναζητούν διακαώς αναβάθμιση του ρόλου τους στην περιοχή και επανασύνδεση με την Ουάσιγκτον. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον καθηγητή και κορυφαίο επιστήμονα της γεωπολιτικής Ιωάννη Μάζη, η στάση αυτή των ΗΠΑ είναι το δώρο τους στην Τουρκία για το ρόλο της στο Καζακστάν.

*Ο Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος είναι Διεθνολόγος – Ερευνητής Τμήματος Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών ΕΚΠΑ

Διαβάστε επίσης:

Ασαφής η πορεία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων

Αυτοδυναμία πάση θυσία

Η τσόντα ως ιδεολόγημα!