Η Μόσχα προετοιμάζεται για μακροχρόνιο πόλεμο φθοράς

Μετά την αποτυχία της ρωσο-αμερικανικής πρότασης και της ευρω-ουκρανικής αντιπρότασης για την κατάπαυση του πυρός Ρωσίας – Ουκρανίας, η κατάσταση στο πεδίο παραμένει σταθερά συγκρουσιακή, ενώ υπάρχουν και σοβαρές ενδείξεις σύμφωνα με τις οποίες η Μόσχα προετοιμάζεται για έναν μακροχρόνιο πόλεμο με την Ουκρανία, αλλά και με τη Δύση.

Αμερικανο-ουκρανική συμφωνία για τα κρίσιμα ορυκτά

Ένα ακόμη σημαντικό γεγονός καταγράφηκε στις 30 Απριλίου, όταν η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε συμφωνία με την Ουκρανία για τη συνεκμετάλλευση του ορυκτού της πλούτου. Η Ουκρανία:

●

κατέχει περίπου το 5% των κρίσιμων ορυκτών και των σπάνιων γαιών παγκοσμίως που χρησιμοποιούνται κυρίως σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας,

● κατέχει περίπου το 20% του γραφίτη (πυρίμαχα υλικά, ημιαγωγούς, μπαταρίες, αεροδιαστημική βιομηχανία και πυρηνικούς αντιδραστήρες),

● παράγει σημαντικές ποσότητες μαγγανίου (βιομηχανικά κράματα και αλκαλικές μπαταρίες) και τιτανίου (ιατρικές εφαρμογές, κινητά τηλέφωνα και φορητούς υπολογιστές),

● ενώ διαθέτει και σημαντικά κοιτάσματα λιθίου (μπαταρίες ιόντων λιθίου, φαρμακοβιομηχανία και κατασκευή αεροσκαφών).

Ουσιαστικά με την εν λόγω συμφωνία το Κίεβο επιδιώκει να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμες αμερικανικές επενδύσεις, οι οποίες έως έναν βαθμό θα λειτουργήσουν και ως εγγυήσεις ασφαλείας. Αν και στο κείμενο της συμφωνίας δεν υπάρχει καμία αναφορά για εγγυήσεις ασφαλείας, εντούτοις, όπως αναφέρει το Bloomberg, προβλέπεται ότι ένα μέρος των εσόδων του κοινού επενδυτικού ταμείου θα διατεθεί για την αποζημίωση των Αμερικανών, σε περίπτωση μελλοντικής στρατιωτικής βοήθειας προς τους Ουκρανούς.

Σύμφωνα με συνεντεύξεις ειδικών στη Wall Street Journal και τους New York Times, η πρόσβαση στον ουκρανικό ορυκτό πλούτο δεν θα είναι μια εύκολη υπόθεση, κυρίως για δύο λόγους:

● Πρώτον, διότι οι χάρτες, που αποτυπώνουν διασκορπισμένα κοιτάσματα ορυκτών τρισεκατομμυρίων δολαρίων, βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε απαρχαιωμένες μελέτες, ενώ οι νέες έρευνες θα χρειαστούν αρκετά χρόνια για να ολοκληρωθούν.

● Δεύτερον, διότι το 20%-40% των ουκρανικών κοιτασμάτων βρίσκονται πλέον σε περιοχές υπό ρωσικό έλεγχο.

Απόσυρση των Αμερικανών από τον ρόλο του μεσολαβητή

Τελικά οι πρόσφατες ανακοινώσεις του Λευκού Οίκου για πιθανή αποχώρηση σε περίπτωση μη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός Ρωσίας – Ουκρανίας δεν αποσκοπούσαν μόνο στην άσκηση πίεσης προς τον Ζελένσκι, προκειμένου να αποδεχθεί τη ρωσο-αμερικανική πρόταση, αλλά είχαν σχεδιαστεί κυρίως για να προετοιμάσουν και να δικαιολογήσουν την αποχώρηση του Τραμπ από τις ειρηνευτικές συνομιλίες.

Πράγματι, στις 2 Μαΐου, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε την απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από τον ρόλο του μεσολαβητή, γεγονός που σηματοδοτεί μια σαφή αλλαγή ρόλου της Ουάσιγκτον, τόσο στις επικείμενες νέες διαπραγματεύσεις όσο και στη συνεχιζόμενη ρωσο-ουκρανική κρίση, γενικότερα.

Επιθετικές επιχειρήσεις χωρίς σημαντικές προωθήσεις

Την παρούσα χρονική περίοδο οι ρωσικές και οι ουκρανικές δυνάμεις παρότι διεξάγουν πλήθος επιθετικών επιχειρήσεων, εντούτοις δεν καταφέρνουν να αποκομίσουν σημαντικά κέρδη επί του πεδίου. Από τις αρχές της τρέχουσας εβδομάδας οι ουκρανικές δυνάμεις διεξάγουν περιορισμένες χερσαίες επιθετικές επιχειρήσεις στη ρωσική περιφέρεια Κουρσκ, με τεθωρακισμένα οχήματα, πυροβολικό και οπλισμένα drones.

Επιπρόσθετα διατηρούν υπό τον έλεγχό τους περιορισμένες θέσεις στα βορειοδυτικά της περιφέρειας Μπέλγκοροντ (νότια της περιφέρειας Κουρσκ). Να θυμίσουμε ότι, στις 26 Απριλίου, ο Ρώσος Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού στρατηγός Βαλέρι Γκερασίμοφ ανέφερε στον Ρώσο Πρόεδρο ότι «ο ρωσικός στρατός απώθησε πλήρως τις ουκρανικές δυνάμεις από την περιφέρεια Κουρσκ». Παρ’ όλα αυτά, οι ουκρανικές δυνάμεις φαίνεται να διατηρούν μικρούς ενεργούς θυλάκους στην εν λόγω περιφέρεια.

Στον βόρειο άξονα, αντικειμενικός σκοπός των ρωσικών δυνάμεων είναι η δημιουργία προστατευτικών ζωνών κατά μήκος των ρωσο-ουκρανικών συνόρων και η στοχοποίηση της πόλης Σούμι με πυρά πυροβολικού. Στην ουκρανική περιφέρεια Χάρκοβο οι ρωσικές δυνάμεις επιχειρούν προκειμένου αφενός να απωθήσουν τις αντίπαλες ουκρανικές δυνάμεις δυτικότερα, αφετέρου να θέσουν την πόλη του Χαρκόβου εντός του βεληνεκούς του ρωσικού πυροβολικού.

Αντίστοιχος είναι και ο αντικειμενικός τους σκοπός στον νότιο άξονα, όπου επιχειρούν να διατηρήσουν τις θέσεις της πρώτης γραμμής έναντι των ουκρανικών επιθέσεων και να θέσουν την πόλη Ζαπορίζια εντός του βεληνεκούς του ρωσικού πυροβολικού.

Πέραν αυτών, σημειώνονται επιθετικές ενέργειες με ρωσικά βλήματα εδάφους – εδάφους και οπλισμένα drones κατά ουκρανικών στρατιωτικών και πολιτικών υποδομών, τόσο στην πρώτη γραμμή όσο και στα μετόπισθεν. Ειδικά την 5η και 6η Μαΐου, οι ρωσικές δυνάμεις εκτόξευσαν περισσότερα από 136 drones Shahed, τα οποία κατέστρεψαν αστικές υποδομές στο Χάρκοβο, το Ντνίπρο και την Οδησσό.

Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) εκτιμά ότι, από τον Ιανουάριο έως και τον Απρίλιο του 2025, οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν στην Ουκρανία και ανακατέλαβαν στη ρωσική περιφέρεια Κουρσκ συνολικά 1.627 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το χρονικό διάστημα 22-29 Απριλίου 2025, η Ρωσία κατέλαβε 36 τετραγωνικά χιλιόμετρα ουκρανικού εδάφους, γεγονός που ισοδυναμεί με σημαντική επιβράδυνση σε σύγκριση με τα 104 τετραγωνικά χιλιόμετρα που είχε καταλάβει μια εβδομάδα νωρίτερα.

Όσον αφορά τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις, στις 28 Απριλίου έλεγχαν μόνο 8 τετραγωνικά χιλιόμετρα της ρωσικής περιφέρειας Κουρσκ, σε σύγκριση με τα 1.248 τετραγωνικά χιλιόμετρα που είχαν καταλάβει τον περασμένο Αύγουστο.

Στρατολόγηση με το σταγονόμετρο

Απογοητευτική χαρακτηρίζεται η κατάσταση στη στρατολόγηση τόσο των Ουκρανών όσο και των Ρώσων εθελοντών. Τους τελευταίους δύο μήνες, η προσπάθεια των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων να στρατολογήσουν νέους 18-24 ετών, προσφέροντας μάλιστα μπόνους 24.000 δολαρίων και υψηλούς μισθούς, είχε ως αποτέλεσμα να προσελκύσουν λιγότερους από 500 εθελοντές. Η κατάσταση δεν φαίνεται να είναι καλύτερη και στη ρωσική πλευρά, καθώς αναφορές υποστηρίζουν ότι οι Ρώσοι νεοσύλλεκτοι λαμβάνουν μόνο έναν μήνα εκπαίδευσης πριν αναπτυχθούν στην πρώτη γραμμή – προφανώς λόγω μειωμένου αριθμού εθελοντών – με αποτέλεσμα να περιορίζεται η μαχητική τους ικανότητα.

Το Κρεμλίνο επιδιώκει να παρατείνει τις διαπραγματεύσεις για να αποσπάσει πρόσθετες παραχωρήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ουκρανία. Γι’ αυτούς τους λόγους, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν εντείνει τη διεξαγωγή των επιθετικών τους επιχειρήσεων στο σύνολο της πρώτης γραμμής. Ωστόσο, παραμένει άγνωστο εάν η Ρωσία θα καταφέρει για μεγάλο χρονικό διάστημα να τροφοδοτεί την πρώτη γραμμή με την απαιτούμενη δύναμη ετοιμοπόλεμων Ρώσων στρατιωτών.

Ο Πούτιν επιβουλεύεται την πλήρη εισβολή στην Ουκρανία

Παρά τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες για κατάπαυση του πυρός, μια πρόσφατη δημοσκόπηση της ρωσικής ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Verstka (29 Απριλίου) δείχνει ότι «μόνο το ένα πέμπτο των ερωτηθέντων Ρώσων στρατιωτικών και πολιτών πιστεύουν ότι ο πόλεμος θα τελειώσει τους επόμενους μήνες». Ο ρωσικός λαός δεν έχει άδικο, καθώς ο Βλαντίμιρ Πούτιν αποκάλυψε στο ρωσικό κρατικό τηλεοπτικό κανάλι Rossiya 1 (4 Μαΐου) ότι η Ρωσία διατηρεί τους αρχικούς στόχους του πολέμου με την Ουκρανία, όπως μεταξύ άλλων:

● Την αποστρατικοποίηση της Ουκρανίας.

● Την εγκαθίδρυση μιας φιλορωσικής κυβέρνησης.

● Τη μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

● Τις τεράστιες εδαφικές παραχωρήσεις προς τη Ρωσία.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων ισχυρίστηκε ότι η Ρωσία διαθέτει αρκετό ανθρώπινο δυναμικό και μέσα. Ενώ, για να δικαιολογήσει τη ρωσική εισβολή και την κατοχή του ουκρανικού εδάφους, έχει επανειλημμένα ισχυριστεί ότι «ο ουκρανικός λαός είναι απλώς ένα υποσύνολο των Ρώσων και όχι ένα σαφώς ξεχωριστό έθνος».

Όπως αναφέρει το ISW, σε παρόμοιες δηλώσεις προβαίνουν και αξιωματούχοι του Κρεμλίνου, προκειμένου να δικαιολογήσουν μια μελλοντική στρατιωτική σύγκρουση ενάντια στη Δύση. Για παράδειγμα, ο γραμματέας του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας και πρώην υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου δημοσίευσε ένα άρθρο στην επίσημη ρωσική κυβερνητική εφημερίδα Rossiyskaya Gazeta (6 Μαΐου), υποστηρίζοντας ότι «η στρατιωτική και πολιτική ενότητα ενάντια σε έναν κοινό εχθρό είναι ο μόνος δρόμος της Ρωσίας για ένα ισχυρό και νικηφόρο μέλλον». Επίσης, κατηγόρησε τη συλλογική Δύση ότι «προετοιμάζεται για μια άμεση στρατιωτική σύγκρουση με τη Ρωσία».

Η Ρωσία πιθανότατα θα συνεχίσει τις προσπάθειες για την επίτευξη αυτών των στόχων, τόσο σε στρατιωτικό όσο και σε διπλωματικό επίπεδο. Οι προσπάθειες της ρωσικής κυβέρνησης

● να παρατείνει τη συνεχή τροφοδότηση του θεάτρου επιχειρήσεων με σημαντική δύναμη Ρώσων στρατιωτών παρά την ελλιπή εκπαίδευσή τους,

● να εντείνει τις επιθετικές επιχειρήσεις παρότι έχει επιβραδυνθεί η κατάληψη νέων ουκρανικών εδαφών,

● να αναδιαρθρώσει τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις,

● να προβεί σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις της εγχώριας βιομηχανίας παρά το σημαντικό οικονομικό κόστος εν καιρώ πολέμου,

● να ενισχύσει την παραγωγή όπλων, να επεκτείνει τις στρατιωτικές βάσεις κατά μήκος των φινλανδικών συνόρων και να αναβαθμίσει τις σιδηροδρομικές γραμμές στις περιοχές των δυτικών συνόρων, υποδηλώνουν ότι «η Ρωσία προετοιμάζεται για μια μελλοντική παρατεταμένη σύγκρουση στα δυτικά της σύνορα». Με άλλα λόγια, ο Πούτιν δεν φαίνεται να εγκαταλείπει τις εδαφικές του φιλοδοξίες για κατάληψη του συνόλου της Ουκρανίας και προετοιμάζεται για έναν μακροχρόνιο πόλεμο φθοράς και με το ΝΑΤΟ.

Βέβαια, ο Ρώσος Πρόεδρος μπορεί να ισχυριστεί ότι προετοιμάζεται για αμυντικούς σκοπούς, σε περίπτωση που δεν υπογραφεί κάποια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός με την Ουκρανία. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένος ώστε να αντιμετωπίσει τις ουκρανικές δυνάμεις και έναν αριθμό χωρών της Δύσης, που αναμένεται να τις υποστηρίξουν στρατιωτικά και οικονομικά.

Οι αμυντικές δαπάνες πιέζουν τον Πούτιν

Οι αμυντικές δαπάνες φαίνεται να προβληματίζουν σοβαρά τον Ρώσο Πρόεδρο. Πρόσφατο άρθρο του CNN (1 Μαΐου) μεταξύ άλλων ανέφερε ότι «ο Πούτιν ανησυχεί από τις απειλές του Τραμπ για επιβολή επιπρόσθετων κυρώσεων στην ταλαιπωρημένη ρωσική οικονομία» και ότι «η προθυμία του Πούτιν να συμβιβαστεί με πιο περιορισμένους στόχους στην Ουκρανία θα εξαρτηθεί από το εάν μπορέσει να παρουσιάσει στο εσωτερικό τα κέρδη από το πεδίο της μάχης ως μια αποδεκτή νίκη».

Μια έκθεση, που δημοσιεύθηκε στις 28 Απριλίου 2025 από το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), αναφέρει ότι οι στρατιωτικές δαπάνες της Ουκρανίας το 2024 ανήλθαν σε 64,7 δισ. δολάρια, δηλαδή περίπου στο 34% του ΑΕΠ (178,8 δισ. δολάρια το 2023). Οι αντίστοιχες δαπάνες της Ρωσίας πλησίασαν το 7% του ΑΕΠ και αυξήθηκαν από το προηγούμενο έτος κατά 38%, σε σύγκριση με την ουκρανική αύξηση μόλις 2,9%.

Ελληνική πυροβολαρχία Patriot στην Ουκρανία;

Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με το Reuters, οι Δυτικοί σύμμαχοι της Ουκρανίας σχεδιάζουν πιθανή προμήθεια επιπρόσθετων συστημάτων αεράμυνας Patriot στο Κίεβο και στοχεύουν να καταλήξουν σε συμφωνία πριν από τη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στα τέλη Ιουνίου. Μεταξύ των πιθανών προμηθευτών αναφέρονται οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα, η οποία αργότερα αρνήθηκε την εμπλοκή της στο εν λόγω σχέδιο.

Έλληνας κυβερνητικός αξιωματούχος δήλωσε στο Reuters ότι «δεν τίθεται θέμα προμήθειας στην Ουκρανία με συστήματα Patriot από την Ελλάδα». Η άμυνα είναι ένα ευαίσθητο ζήτημα για την Ελλάδα λόγω των μακροχρόνιων διαφορών με τη γείτονά της και σύμμαχο στο ΝΑΤΟ Τουρκία.

Εξάλλου η Αθήνα, η οποία έχει στείλει στο παρελθόν χιλιάδες ρουκέτες, εκρηκτικά, τεθωρακισμένα οχήματα μάχης, πυρομαχικά και αντιαρματικά βλήματα στον ουκρανικό στρατό, δήλωσε το 2024 ότι δεν θα μπορούσε να παράσχει συστήματα αεράμυνας Patriot στην Ουκρανία. Να σημειώσουμε ότι στην παρούσα φάση οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις διαθέτουν επτά πυροβολαρχίες Patriot σε πλήρη επιχειρησιακή λειτουργία.

Ήδη, από το 2021, η Ελληνική Δύναμη Σαουδικής Αραβίας, με μια πυροβολαρχία Patriot της Πολεμικής Αεροπορίας, έχει αναπτυχθεί στην περιοχή του Ριάντ, κυρίως για την προστασία της σαουδαραβικής πετρελαϊκής εταιρείας ARAMCO από βαλλιστικά βλήματα εδάφους – εδάφους και οπλισμένα drones. Επομένως, η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να διαθέσει και δεύτερη πυροβολαρχία Patriot στις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις. Εκτός αν εξετάζεται η μεταστάθμευση της πυροβολαρχίας από τη Σαουδική Αραβία στην Ουκρανία!

* Ο Βασίλης Γιαννακόπουλος είναι ταξίαρχος ε.α. της Π.Α., γεωστρατηγικός αναλυτής ([email protected])

Διαβάστε επίσης:

Η Δανία καλεί τον πρεσβευτή των ΗΠΑ για πιθανή κατασκοπεία στη Γροιλανδία

«Τύμπανα πολέμου» μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν: Τρομοκρατικοί οι στόχοι, λέει το Νέο Δελχί, με αντίποινα απειλεί το Ισλαμαμπάντ

Μακρόν και Μερτς «ανασυντάσσονται»: Δημιουργείται γαλλογερμανικό συμβούλιο Άμυνας και Ασφάλειας