Η δολοφονία του Καποδίστρια

ΕΛΛAΔΑΈντυπη Έκδοση

 

Οι δολοφόνοι στο πρόσωπο του Καποδίστρια πυροβόλησαν την ευρωπαϊκή προοπτική του νέου κρατιδίου, το οποίο έμεινε στην άθλια μοίρα των κοτζαμπάσηδων, των χυδαίων κομματαρχών, των μικροσυμφερόντων, του τοπικιστικού πνεύματος, της τουρκοκρατίας… 

Τον Απρίλιο του 1827, η Εθνική Συνέλευση της Τροιζήνας εξέλεξε κυβερνήτη της Ελ¬λάδας για μια επταετία τον Ιωάννη Καπο¬δίστρια. Ο κυβερνήτης, όπως καθιερώθη¬κε να τον αποκαλούν, υπήρξε ο «κατά πράξιν και θεωρίαν πολιτικός Έλλην» ο οποίος συγκέντρωνε περισσότερο από κάθε άλλον σύγχρονό του όλες εκείνες τις

απαραίτητες γνώσεις, αρετές και ικανό¬τητες γι’ αυτή τη θέση. Κατείχε, κατά γενική ομολογία, σε βαθμό εξαιρετικό «την υψηλήν επιστήµην του κυβερνάν την πολιτείαν και φέρειν προς ευδαιµονίαν τα Έθνη». Φυσικά, ήταν και ο µόνος από τους Έλληνες ο οποίος διέθετε «πολλήν πείραν και πολ¬λά φώτα», σύμφωνα µε το διατυπωμένο σκεπτικό στο κείμενο της απόφασης για την εκλογή του. 

Ο Καποδίστριας υπήρξε ο διάσημος Ευρωπαίος πολι¬τικός που το άκουσµα του ονόµατός του και µόνο προσέδιδε κύρος στην εξεγερμένη χώρα και απο¬τελούσε εγγύηση στη διπλωματική πολιτική του απελευθερωτικού αγώνα της Ελλάδας. Κατά αγαστή τύχη, ο Καποδίστριας διέθετε το µέγα προσόν να είναι ταυτοχρόνως Έλληνας και Ευρωπαίος. Στο πρόσωπό του, η χώρα είχε βρει τον πλέον κατάλλη¬λο άνδρα στην πιο κρίσιµη στιγµή της ιστορίας της. Αυτή η µέγιστη τύχη, αυτός ο καλός οιωνός για το έθνος, αντί να αποτελέσει την αρχή µιας ευτυχούς πορείας για την Ελλάδα και τους Έλληνες, µετα¬τράπηκε µε την άνανδρη και χυδαία δολοφονία του σε σύμβολο της κακοδαιμονίας, της απειθαρχί¬ας, του άθλιου τοπικισμού, της ανομίας και εν γένει της κατσαπλιάδικης συμπεριφοράς. 

Αυτή τη χυδαία αντίληψη απειθαρχί¬ας που τόσο ακριβά πληρώνουμε στις µέρες µας, στο θλιβερό µας παρόν, την εξέφρασαν οι Μαυροµιχαλαίοι: «Ουδέποτε πλήρωσε η Μάνη και δεν πρέπει να καθιερωθεί τοιαύτη κακή συνήθεια»! Ο Καποδίστριας, µε δυο λόγια, είχε τολμήσει να κα¬ταργήσει τα προνόμια στους δασμούς και τη φο¬ρολογία, που είχαν αποκτηθεί επί τουρκοκρατίας, και να απαλλάξει από τη ληστρική κατοχή της οικογένειας τα τελωνεία της Νότιας Μεσσηνίας. Έτσι, άρχισε µια µεγάλη διαμάχη ανάμεσα στους στασι¬αστές Μαυροµιχαλαίους, οι οποίοι επιθυμούσαν το καθεστώς της τουρκοκρατίας και στον κυβερνήτη, που ήθελε να επιβάλει τη νοµιµότητα και να οργα¬νώσει ένα σύγχρονο, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, κράτος. 
 
Φήμες για τη δολοφονία
Η διαµάχη αυτή είχε πάρει τεράστιες διαστά¬σεις και ήδη από τις αρχές Σεπτεµβρίου του 1831 στο Ναύπλιο κυκλοφορούσαν έντονες οι φήµες για την πρόθεση των Μαυροµιχαλαίων να σκοτώσουν οι ίδιοι τον Καποδίστρια. Μάλιστα, ο Άγγλος αντιπρέσβης Ντόκινς τον προειδοποίησε ότι η ζωή του κινδυνεύει άµεσα και του τόνισε ότι πρέπει να λά¬βει σοβαρά μέτρα ασφάλειας. Ότι η ζωή του κιν¬δύνευε σοβαρά τον ενημέρωσε και ο διοικητής της πόλης του Ναυπλίου. Μάλιστα, του µετέδωσε την πληροφορία ότι ο Γεώργιος Μαυροµιχάλης είχε αγοράσει τις τελευταίες µέρες έξι πιστόλια. Μέ¬ρα µε τη µέρα, οι πληροφορίες για τα δολοφονικά σχέδια των Μαυροµιχαλαίων φούντωναν. Υπήρχαν συγκεκριµένες πληροφορίες που ήθελαν τους Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυροµιχάλη, αδελ¬φό και γιο του Πετρόµπεη, να έχουν δώσει όρκο να σκοτώσουν τον «τύραννο»… 

Από τη µεριά τού στε¬νού περιβάλλοντος του κυβερνήτη προσπαθούσαν να τον πείσουν για τη σοβαρότητα των φημών και του υπαρκτού κινδύνου να γίνει απόπειρα δολοφο¬νίας του. Του πρότειναν να δώσει εντολή να παρα¬κολουθούνται οι ύποπτοι, αλλά και να παύσει ο ίδι¬ος να κυκλοφορεί µόνος στους δρόμους του Ναυ¬πλίου. Παρά τις έντονες ανησυχίες όλων, ο Καποδί¬στριας αρνήθηκε να λάβει μέτρα. Ήταν ο εγωισμός του που τον παρέσυρε, η υπερηφάνεια του, η συ¬ντριπτική του ανωτερότητα έναντι αυτών των σκου¬πιδιών που τον απειλούσαν; Ο ίδιος πάντως έλεγε πως «οι Έλληνες δεν θα φτάσουν ποτέ µέχρι του σημείου να µε δολοφονήσουν». Πόσο λάθος είχε! «Θα σεβαστούν την λευκήν κεφαλήν μου». Πό¬σο λίγο τους ήξερε τους άνανδρους λήσταρχους! Δεν δέχτηκε καν να απομακρύνουν από το Ναύ¬πλιο τους δύο Μαυρομιχαλαίους. 

Ο σπάνιος αυ¬τός κυβερνήτης, που η κακή του μοίρα τον έριξε να κυβερνήσει σε λάθος τόπο, φέρεται να εκνευ¬ρίστηκε με τις συνεχείς παραινέσεις των δικών του για τον κίνδυνο που τον περιέβαλλε. «Εάν οι Μαυρομιχαλαίοι θέλουν να με δολοφονήσουν, ας με δολοφονήσουν. Τόσο το χειρότερο δι’ αυτούς. Θα έλθη κάποτε η ημέρα, κατά την οποία οι Έλλη¬νες θα εννοήσουν τη σημασίαν της θυσίας μου»! 
Σύμφωνα με τα γραπτά που άφησε ο Αυστριακός πρόξενος Πρόκες - Όστεν στο Ναύπλιο, οι συνω¬μότες ενεργούσαν στο Άργος μυστικούς εράνους για να πληρώσουν τους δολοφόνους του Καποδί¬στρια, με την ενθάρρυνση του Ζωγράφου και την ανοχή του Μαυροκορδάτου. Οι συνωμότες δεν δίστασαν να ζητήσουν και την οικονομική τους ενί¬σχυση από τον Δημήτριο Υψηλάντη, ο οποίος αντι¬πολιτευόταν τον Καποδίστρια. Ακούγοντας τους σκοπούς των συνωμοτών ο Υψηλάντης απάντησε: «Όχι, ο Καποδίστριας δεν είναι τύραννος, και η τυραννοκτονία δεν είναι αρετή. Εάν ήτο, εγώ ο ίδιος θα τον εφόνευα. Δεν θα εμίσθωνα δολοφόνους». Ωστόσο, σε αυτή την ιστορία και οι εκπρόσωποι των «προστάτιδων δυνάμεων», αν και γνώριζαν τις προθέσεις των δολοφόνων, όχι μόνο δεν αντέ¬δρασαν, αλλά θα εκτιμούσε κανείς σωστά εάν έλεγε ότι την ενίσχυσαν με τη στάση τους.

Μια τυχαία αφορμή
Ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης βρισκόταν σε περιορισμό και κατόπιν της διαβιβάσεως αιτήμα¬τος της γηραιάς μητέρας του ο Καποδίστριας δέ¬χεται να ορισθεί συνάντησή τους προκειμένου να δοθεί τέρμα σε αυτή τη μακροχρόνια διαμάχη. Η μέρα συνάντησης ορίστηκε η 26η Σεπτεμβρίου του 1831. Τότε μια μοιραία σύμπτωση έμελλε να αλλάξει τη μάλλον ευνοϊκή εξέλιξη των πραγμά¬των. Την ώρα που ο Μαυρομιχάλης με συνοδεία της φρουράς από τη φυλακή έφτασε και περίμε¬νε στον προθάλαμο να τον δεχτεί ο Καποδίστρι¬ας, ο κυβερνήτης διάβαζε τον ευρωπαϊκό Τύπο, ο οποίος μόλις είχε φτάσει στα χέρια του από το ταχυδρομείο. Εκείνη τη στιγμή, μόλις είχε διαβά¬σει ένα συκοφαντικό και υβριστικό άρθρο του «Ταχυδρόμου του Λονδίνου» σε βάρος της χώρας μας. Ήταν ένα άρθρο που περιείχε πλήθος απαξιωτικών εκφράσεων εναντίον της Ελλάδας, πράγ¬μα που τάραξε τον Καποδίστρια. Εκείνο, ωστόσο, που τον έκανε να χάσει την ψυχραιμία του ήταν η πληροφορία της εφημερίδας ότι «καταδίωκε τους Μαυρομιχαλαίους» κινούμενος από τάσεις εκδικητικότητας. Έτσι, εκνευρισμένος αρνήθηκε να δεχτεί τον Πετρόμπεη που τον περίμενε στον προθάλαμο του γραφείου του στην προγραμματι¬σμένη τους συνάντηση.
 
Η αποφράδα Κυριακή
Την επόμενη κιόλας μέρα, την Κυριακή της 9ης Οκτωβρίου (27ης Σεπτεμβρίου), ο κυβερνήτης κατά τη συνήθειά του σηκώθηκε ξημερώματα προκειμένου να μεταβεί στον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, όπου παρακολου¬θούσε ανελλιπώς τη θεία λειτουργία. Όταν πλησί¬ασε την πόρτα της εκκλησίας στις δυο μεριές της αντίκρισε να τον περιμένουν οι Κωνσταντίνος και Γεώργιος Μαυρομιχάλης μαζί με τους φρουρούς τους. Ο κυβερνήτης κοντοστάθηκε για λίγο, ωστό¬σο αμέσως συνέχισε να προχωρά με βήμα σταθε¬ρό προς την πόρτα της εκκλησίας. Τότε δέχτηκε τη σφαίρα του αδελφού του Πετρόμπεη και τη μαχαιριά από το χέρι του γιου του. Ο Καποδίστριας έπεσε νεκρός. Ο μονόχειρας συνοδός του Καπο¬δίστρια, Γ. Κοζώνης, πυροβόλησε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη στον ώμο τραυματίζοντάς τον ελα¬φρά. Ωστόσο, το πλήθος που βγήκε από την εκκλη¬σία και από τους γύρω δρόμους όταν αντιλήφθηκε το γεγονός έπεσε μαινόμενο πάνω στον τραυμα¬τισμένο δολοφόνο, τον οποίο έσερνε μισοπεθα¬μένο χτυπώντας τον στους δρόμους του Ναυπλίου συνοδεία ύβρεων και καταρών. 

Ο άθλιος δολοφό¬νος, που στο πρόσωπο του Καποδίστρια δολοφό¬νησε το μέλλον της πατρίδας μας, δέχτηκε τη χα¬ριστική βολή από τον οπλαρχηγό Χρ. Φωτομαρά. Το ίδιο απόγευμα μετά τη δημόσια διαπόμπευση του πτώματος έριξαν τη σορό του δολοφόνου από το ύψωμα της Αρβανιτιάς στη θάλασσα. Ο Γεώρ¬γιος Μαυρομιχάλης κατάφερε να ξεφύγει από το πλήθος και να ζητήσει άσυλο στο σπίτι του Γάλλου αντιπρέσβη Ρουάν. Παρά το γεγονός ότι ο Γάλ¬λος ήθελε να προστατεύσει τον έτερο δολοφόνο του Καποδίστρια, δεν μπόρεσε να το κάνει λόγω της έντονης απαίτησης του λαού να του παραδο¬θεί. Έτσι, παρεδόθη στη δικαιοσύνη και το στρα¬τοδικείο τον καταδίκασε σε θάνατο. Εκτελέστηκε στις 10 Οκτωβρίου. Αν και δεν έλειψαν οι υμνητές των στυγερών δολοφόνων, ο λαϊκός θρήνος υπήρξε σπαρακτικός για τον χαμό του κυβερνή¬τη… 

 

 

 

 

 

 

Καποδίστριαςδολοφονία ΚαποδίστριαIssue: 2094Issue date: 10-10-2019Has video: Exclude from popular: 0