Γύρω - γύρω όλοι και στη μέση... τα ισοδύναμα

ΠΟΛΙΤΙΚΗΈντυπη Έκδοση

Τα τεχνικά κλιμάκια των δανειστών είναι πάλι κοντά μας και από τις αρχές της εβδομάδας έχουν βάλει κάτω τα... τεφτέρια. Κεφάλαιο πρώτο, το δημοσιονομικό του 2016 αλλά και του 2017 και του 2018. Η κυβέρνηση αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα στο να «ταιριάξει» τους αριθμούς που πρέπει να παρουσιάσει στους δανειστές με τις υποσχέσεις που έχει δώσει σε διάφορες κοινωνικές ομάδες προκειμένου να εκτονώσει τις αντιδράσεις τόσο για το φορολογικό όσο και για το ασφαλιστικό. Και να ήταν τουλάχιστον ενιαία η γραμμή των δανειστών, κάτι θα γινόταν. Άλλα ζητάει το ΔΝΤ, με τον Τόμσεν να μιλάει ανοικτά για την ανάγκη να ληφθούν μέτρα έως και 9 δισ. ευρώ μέχρι το 2018, άλλα θέλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (οι Ευρωπαίοι φαίνεται να... βολεύονται και με περίπου 6 δισ. ευρώ) και άλλα πιστεύει η ελληνική κυβέρνηση (εμείς κατεβάζουμε τον πήχη στα 3 έως 3,5 δισ. ευρώ). Είναι πολλά τα λεφτά. Και ο στόχος δύσκολος. Για μια ακόμη χρονιά πρέπει μέσα στο 2016, σε συνθήκες ύφεσης, να επιτύχουμε αύξηση των φορολογικών εσόδων και πρωτογενές πλεόνασμα που να αντιστοιχεί στο 0,5% του ΑΕΠ. Κορύφωση αβεβαιότηταςΑπό το 2010 που μπήκαμε στον χορό των μνημονίων, ουδέποτε κατορθώσαμε να αυξήσουμε τα φορολογικά έσοδα συγκριτικά με την προηγούμενη χρονιά, όσα μέτρα και αν πήραμε. Γιατί να συμβεί αυτό φέτος; Πόσω μάλλον όταν μέσα στο πρώτο τρίμηνο η ελληνική οικονομία ήδη αντιμετωπίζει ένα «κοκτέιλ» αρνητικών εξελίξεων που μόνο θετικά δεν επηρεάζουν την πορεία του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Μια ολόκληρη χώρα περιμένει πότε θα τελειώσει η αξιολόγηση για να βγει από τον καταστροφικό κύκλο της αβεβαιότητας. Ούτε... τιμολόγιο δεν κόβει ο επαγγελματίας αν φοβάται ότι επί της αξίας που θα αναγράψει θα υπολογιστεί του χρόνου και ένα πρόσθετο «χαράτσι» της τάξεως του 25% - 30% για τις ασφαλιστικές εισφορές. Μια ολόκληρη χώρα περιμένει να δει τι θα γίνει με τους αγρότες, οι οποίοι κλείνουν τα σύνορα και τα εθνικά δίκτυα κατά βούληση. Μόνο από το τελωνείο του Προμαχώνα θα έπρεπε να περνούν σε καθημερινή βάση προϊόντα αξίας άνω των 8 εκατομμυρίων ευρώ. Κάθε μέρα λοιπόν που οι νταλίκες παραμένουν εγκλωβισμένες στην ουρά των χιλιομέτρων, ο λογαριασμός μεγαλώνει: πλήττεται ο εξαγωγέας, πλήττεται και ο εγχώριος παραγωγός που περιμένει τις πρώτες ύλες, πλήττεται και η... εφορία, που θα εισπράξει λιγότερο ΦΠΑ, ειδικούς φόρους κατανάλωσης αλλά και φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων. Από την άλλη είναι και το προσφυγικό - μεταναστευτικό που επηρεάζει τους αριθμούς καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την εξίσωση. Πριν καν αρχίσουν να υλοποιούνται οι απειλές για κλείσιμο των συνόρων, η Τράπεζα της Ελλάδος και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους είχαν κάνει τους υπολογισμούς τους και είχαν καταλήξει ότι όλη αυτή η ιστορία με τα hotspots, τις δαπάνες του Λιμενικού και του Στρατού για τη διάσωση των ανθρώπων από τα νερά του Αιγαίου, καθώς και τα κονδύλια για τη σίτιση, τη στέγαση και την περίθαλψη όλων όσοι καταφθάνουν στην Ελλάδα θα κοστίσει τελικώς από 800 εκατ. ευρώ μέχρι 1 δισ. ευρώ (εννοείται ότι ο εγκλωβισμός χιλιάδων ανθρώπων εντός της ελληνικής επικράτειας για ημέρες ή εβδομάδες ανεβάζει ακόμη περισσότερο τον συνολικό λογαριασμό). Τραγική ειρωνεία; Ο προϋπολογισμός του 2016 προβλέπει ότι περίπου 500 εκατ. ευρώ θα εξοικονομηθούν από τη μείωση των στρατιωτικών δαπανών. Το πώς θα γίνει αυτό με τόσες δυνάμεις να κινητοποιούνται για τους πρόσφυγες, είναι ένα ερώτημα. Οι ανοιχτές πληγέςΑβεβαιότητα, κινητοποιήσεις, ασυμφωνία στους κόλπους των δανειστών ως προς τα απαιτούμενα μέτρα και το προσφυγικό. Και να ήταν μόνον αυτά; Υπάρχουν και οι «πληγές» που άνοιξαν στον φετινό προϋπολογισμό εξαιτίας του κακού τέταρτου τριμήνου του 2015. Η ύφεση το διάστημα Οκτωβρίου - Δεκεμβρίου 2015 (-1,9%) ήταν μεγαλύτερη από ό,τι αναμενόταν (την επόμενη εβδομάδα αναμένονται τα οριστικά στοιχεία για την περυσινή χρονιά) με αποτέλεσμα και ολόκληρο το 2015 να κλείσει τελικώς με ύφεση 0,7% αντί για μηδενική μεταβολή που είχε προβλεφθεί κατά τη σύνταξη του προϋπολογισμού του 2016. Μια τέτοια εξέλιξη δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστο τον προϋπολογισμό του 2016. Η φετινή χρονιά θα πρέπει να κλείσει με αρνητική μεταβολή στο ΑΕΠ μικρότερη του 0,7%. Είναι αμφίβολο, τουλάχιστον με τα μέχρι τώρα στοιχεία, αν αυτό μπορεί να συμβεί με τόσα γεγονότα που βρίσκονται σε εξέλιξη, αλλά και με δεδομένα πλέον τα «βαρίδια» του 2015, τα οποία μεταφέρονται στο 2016. Τα τεχνικά κλιμάκια, που από την Τρίτη οργώνουν τα γραφεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, τα ενδιαφέρουν οι αριθμοί. Αντιμετωπίζοντας την κατάσταση ψυχρά οικονομικά, βάζουν κάτω τα μέτρα που είχαν προβλεφθεί να ενεργοποιηθούν μέσα στο 2016 και, όπου υπάρχει αμφιβολία, γράφουν το πρόσημο «πλην». Δυστυχώς, τα πλην είναι πολλά: 1 Η «μείωση αμυντικών δαπανών και λοιπών καταναλωτικού και λειτουργικού χαρακτήρα δαπανών του υπουργείου Εθνικής Άμυνας» θα πρέπει να αποφέρει 500 εκατ. ευρώ μέσα στο 2016. Όπως προαναφέρθηκε, ο παράγων μεταναστευτικό καθιστά εξαιρετικά αμφίβολη αυτήν την εξέλιξη, κάτι μάλιστα για το οποίο έχει ήδη κάνει σχετική συζήτηση ο αρμόδιος υπουργός Εθνικής Άμυνας Π. Καμμένος.2 Από την ασφαλιστική μεταρρύθμιση των συντάξεων που χορηγούν τα ασφαλιστικά ταμεία θα πρέπει να εξοικονομηθούν μέσα στο 2016 περίπου 493,5 εκατ. ευρώ. Όσο δεν ξεκαθαρίζεται το αν αυτό το ποσό θα εξασφαλιστεί από περικοπή συντάξεων (που θέλουν οι δανειστές) ή από αύξηση εισφορών (που θέλει η κυβέρνηση), το θέμα παραμένει σε εκκρεμότητα. Αν προστεθούν και τα αντίστοιχα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για τις συντάξεις του Δημοσίου, τότε ο λογαριασμός ανεβαίνει ακόμη περισσότερο, στα 650 εκατ. ευρώ.3 Μπορεί οι αγρότες να σκληραίνουν τη στάση τους, παρά τη συνάντηση με τον πρωθυπουργό και τον πίνακα των 25 σημείων. Ο προϋπολογισμός, όμως, άλλα λέει. Αναφέρει ότι η αύξηση των ασφαλιστικών τους εισφορών θα πρέπει να αποφέρει 102 εκατ. ευρώ μέσα στο 2016. Το νομοσχέδιο Κατρούγκαλου προέβλεπε αύξηση του συντελεστή αναδρομικά από τον Ιούλιο του 2015. Ήδη έχει χαθεί και το πρώτο τρίμηνο του 2016. Είναι άλλο ένα ερώτημα λοιπόν το πώς θα μαζευτούν αυτά τα χρήματα. Επιπλέον οι αγρότες πρέπει να επιβαρυνθούν με άλλα 78,8 εκατ. ευρώ από την αύξηση του συντελεστή παρακράτησης και με 32,1 εκατ. ευρώ από την αύξηση του φόρου εισοδήματος. Ή θα επιμείνει η κυβέρνηση στο να αυξήσει τους συντελεστές των αγροτών αναδρομικά και για τα εισοδήματα του 2015 ή θα αναζητήσει ισοδύναμο.4 Το ειδικό τέλος ανά στήλη του ΟΠΑΠ αλλά και η επέκταση της συμμετοχής του ελληνικού Δημοσίου στο 30% των κερδών του ΟΠΑΠ από τις παιχνιδομηχανές (VLTs) είναι άλλος ένας πονοκέφαλος 200 και 100 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Το ειδικό τέλος των πέντε λεπτών δεν έχει αρχίσει να εισπράττεται ακόμη. Ο ΟΠΑΠ κατέφυγε στο ΣτΕ για να ζητήσει ακύρωση του μέτρου, αλλά σε πρώτη φάση δεν δικαιώθηκε. Παρ’ όλα αυτά, εξασφάλισε ότι θα αρχίσει να καταβάλλει τον φόρο ύστερα από ένα τρίμηνο (η αρχική απόφαση προέβλεπε πρώτη καταβολή μέσα στον Φεβρουάριο). Το αν θα αποδώσει το μέτρο τα 200 εκατ. ευρώ που έχουν προϋπολογιστεί, είναι ακόμη κάτι ανοιχτό. Όσο για τα 100 εκατ. ευρώ των VLTs, προς το παρόν αποτυπώνονται ως «τρύπα».5 Οι έλεγχοι για τον εντοπισμό των ανασφάλιστων αυτοκινήτων υποτίθεται ότι θα πρέπει να αποφέρουν 45 εκατ. ευρώ. Δεν έχουν ακόμη αρχίσει, αλλά πλέον είναι θέμα ημερών. Αντίστοιχα, πρέπει να εισπραχθούν 56,3 εκατ. ευρώ από τους ελέγχους στα οχήματα που δεν έχουν περάσει ΚΤΕΟ.6 Αναζητούνται ισοδύναμα 22 εκατ. ευρώ για να αντισταθμιστεί η απώλεια εσόδων από τη μη επιβολή του εισιτηρίου των πέντε ευρώ στα νοσοκομεία.7 Η αναμόρφωση του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος πρέπει να αποδώσει τουλάχιστον 150 εκατ. ευρώ μέσα στο 2016, ποσό που θα πρέπει να καταβάλουν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι μέσα από τη διαδικασία της προκαταβολής φόρου.8 Υπάρχει και ένα κονδύλι 110 εκατ. ευρώ, το οποίο πρέπει να εξασφαλιστεί από τις «λοιπές παρεμβάσεις». Σε αυτές είχε ενταχθεί ο φόρος στα κρασιά, αλλά μένει ένα υπόλοιπο τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ. Εναλλακτικά σενάριαΠώς λοιπόν θα καλυφθούν όλα αυτά τα κενά; Πώς θα ικανοποιηθούν οι δανειστές, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι αρκετοί ακόμη από τους στόχους (π.χ. τα 1,3 δισ. ευρώ επιπλέον, που αναμένονται από τον ΦΠΑ) είναι υπερφιλόδοξοι λόγω της κατάστασης στην οικονομία; Προς το παρόν, εξετάζονται τα ακόλουθα σενάρια:1 Το «ανακάτεμα» της φορολογικής κλίμακας των μισθωτών και των συνταξιούχων με αύξηση των φορολογικών βαρών για τους έχοντες εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ. Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, η επιβολή ανώτατου συντελεστή 50% για τα εισοδήματα άνω των 60.000 ευρώ δεν πρόκειται να είναι η μοναδική παρέμβαση. Το «ανακάτεμα» θα επηρεάσει και άλλους, ενώ δεν μπορεί πλέον να αποκλειστεί ακόμη και περικοπή της βασικής έκπτωσης φόρου για όσους δηλώνουν ατομικά εισοδήματα άνω των 30.000 ευρώ.2 Η αύξηση του φόρου στα ενοίκια πέραν και άνω των όσων προβλέπει το μνημόνιο. Στον προϋπολογισμό έχει εγγραφεί ότι ο σημερινός συντελεστής του 11% θα γίνει 15% και ότι ο συντελεστής του 33% θα γίνει 35%. Εξετάζεται η προσθήκη ανώτατου συντελεστή 45% για τα ετήσια ενοίκια άνω των 45.000 ευρώ. Ο προϋπολογισμός αναφέρει ότι από τον πρώτο φόρο στα ενοίκια θα πρέπει να εξασφαλιστούν 140 εκατ. ευρώ επιπλέον. Με τους αυξημένους συντελεστές, το οικονομικό επιτελείο θέλει να καλύψει όχι μόνο αυτόν τον στόχο, αλλά και άλλες «τρύπες», όπως για παράδειγμα τις πρόσθετες επιβαρύνσεις των αγροτών.3 Ξαναζεσταίνεται ο φόρος στις τραπεζικές συναλλαγές. Αυτό είναι ένα ακόμη μέτρο που αναμένεται να προχωρήσει. Έπεσε ως ιδέα για να καλυφθεί το ισοδύναμο για τη μη επιβολή του ΦΠΑ στην εκπαίδευση και, αφού δεν προχώρησε, ξανάρχεται τώρα για να καλύψει νέες τρύπες.Όλα αυτά αφορούν μόνο τη χρήση του 2016. Αντίστοιχη κουβέντα θα πρέπει να γίνει με τους δανειστές και για τη διετία 2017 - 2018. Τα μέτρα που θα χρειαστεί να ληφθούν, θα κινηθούν άνω των 1,7 δισ. ευρώ. Επ’ αυτής της λίστας, προς το παρόν, δεν έχει ακουστεί λέξη. Κάτι που σημαίνει ότι ο κύκλος των ισοδύναμων παραμένει ανοικτός.δανειστέςΚυβέρνησηΔΝΤδιαπραγματεύσειςΑσφαλιστικόIssue: 1905Issue date: 25-02-2015Has video: