Φωτιές: Ξυπνά ο «εφιάλτης» του 2021 – «Νέα κυβέρνηση ψάχνεται μπροστά σε… πύρινο κλοιό»

Μνήμες – διόλου ευχάριστες – από το εφιαλτικό καλοκαίρι του 2021 φαίνεται ότι ξυπνούν στην κυβέρνηση από τις πρώτες μεγάλες πυρκαγιές που έχουν ξεσπάσει τα τελευταία 24ωρα σε διάφορα σημεία της χώρας θέτοντας σε «κόκκινο συναγερμό» το σύνολο των υπηρεσιών πολιτικής προστασίας της χώρας.

Ενδεικτικό του κλίματος ανησυχίας που επικρατεί στην κυβέρνηση είναι το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έφυγε από τις Βρυξέλλες

πριν ολοκληρωθεί η Σύνοδος Κορυφής Ε.Ε. – Λατινικής Αμερικής, προκειμένου να γυρίσει στην Ελλάδα, και ότι αμέσως μετά την επιστροφή του, αλλά και το πρωί της Τετάρτης, μετέβη στο Εθνικό Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων και Διαχείρισης Κρίσεων της Πολιτικής Προστασίας, προκειμένου να έχει από «πρώτο χέρι» ενημέρωση σχετικά με την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί από τις πυρκαγιές, παρότι, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η ροή πληροφοριών προς το Μαξίμου και τον ίδιο ήταν διαρκής.

Κανένα περιθώριο

Στο Μαξίμου και ευρύτερα στην κυβέρνηση αντιλαμβάνονται ότι, πέραν από τους αντικειμενικούς λόγους για ανησυχία σχετικά με την εξέλιξη των πυρκαγιών (καταστροφές περιβαλλοντικές και περιουσιών, κίνδυνος για απώλειες ανθρώπινων ζωών), υπάρχουν και βαθύτεροι πολιτικοί λόγοι που καθιστούν την αποτελεσματική διαχείριση της τρέχουσας κρίσης εκ των ων ουκ άνευ:

1. Μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2021 ο Μητσοτάκης έστησε ένα νέο υπουργείο (Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας) προκειμένου ακριβώς να υπάρχει ένας ενιαίος φορέας που θα σχεδιάζει, θα οργανώνει και θα συντονίζει το έργο όλων των εμπλεκομένων κεντρικά, ώστε να είναι καλύτερος ο συντονισμός και μεγαλύτερη η αποτελεσματικότητα.

2. Ο ίδιος επισκέφθηκε το υπουργείο εν μέσω συζήτησης επί των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης, απ’ όπου σημείωσε χαρακτηριστικά ότι «έχουμε προχωρήσει και έχουμε υλοποιήσει έναν πολύ μεθοδικό σχεδιασμό για την αντιπυρική περίοδο την οποία ήδη διανύουμε, με περισσότερα εναέρια μέσα, με περισσότερες δράσεις πρόληψης. Να σταθώ ιδιαίτερα σε αυτό και να ζητήσω, έστω και τώρα, την απαραίτητη συνεργασία όλων των δήμων, οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλά τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει στα πλαίσια του συντονισμού ο οποίος έχει δρομολογηθεί υπό την επίβλεψη του υπουργείου».

3. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι έχει υπάρξει σημαντική ενίσχυση της Πυροσβεστικής, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε μέσα (ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης ανέφερε ότι έχουν αυξηθεί μέσα σε ένα έτος από 3.410 σε 3.725 συνολικά τα οχήματα, έχουν αυξηθεί τα εναέρια μέσα από 84 σε 96 και έχουν φτάσει τους 16.080 οι πυροσβέστες, εκ των οποίων οι 11.260 είναι μόνιμοι).

4. Ο νυν υφυπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Ευάγγελος Τουρνάς ήταν στη θέση αυτή και πριν από τις εθνικές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου και παρέμεινε στο υπουργείο, ως επικεφαλής του, και κατά την υπηρεσιακή κυβέρνηση του Ιωάννη Σαρμά, προκειμένου να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη συνέχεια της ηγεσίας και των σχεδιασμών, εν όψει και του καλοκαιριού.

Αιφνιδιασμός

Ωστόσο, παρότι οι μετεωρολόγοι προειδοποιούσαν για περίοδο… ευνοϊκή για πυρκαγιές (υψηλές θερμοκρασίες, ισχυροί άνεμοι, ξηρασία κ.λπ.) εδώ και μέρες, με το ξέσπασμα της πρώτης μεγάλης φωτιάς, η κυβέρνηση φάνηκε να αιφνιδιάζεται ενώ σύμφωνα με διάφορες ενδείξεις, αλλά και καταγγελίες σε τοπικό επίπεδο, ο σχεδιασμός και ο συντονισμός… πήγαν περίπατο. Συγκεκριμένα:

● Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ποντικιού» από πολύ αξιόπιστες πηγές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εξαρχής καταγράφηκαν και συνεχίζουν να καταγράφονται σοβαρές δυσλειτουργίες όσον αφορά τον συντονισμό των εμπλεκόμενων φορέων επί του πεδίου.

● Επίσης, σε επίπεδο σχεδιασμού, όπως σχεδόν κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, σύμφωνα με τους ανθρώπους που μίλησαν στο «Ποντίκι», οι δήμοι λειτουργούν μάλλον ασυντόνιστοι σε επίπεδο πρόληψης και δημιουργίας υποδομών (π.χ. αντιπυρικές ζώνες, καθαρισμός περιαστικών δασών, ύπαρξη δρόμων μέσα σε δάση και άλση, υδροφόρες και οχήματα κ.λπ.).

● Από την πλευρά τους, οι δήμοι απαντούν ότι τα κονδύλια που λαμβάνουν από την κεντρική κυβέρνηση για την πυροπροστασία είναι ανεπαρκή και ότι δεν υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών.

● Και, φυσικά, σημαντικές ελλείψεις και κενά φαίνεται ότι παρουσιάζουν η εκπαίδευση των πολιτών και η σύσταση εθελοντικών ομάδων πυροπροστασίας και δασοπυρόσβεσης, που στηρίζεται κυρίως στον… πατριωτισμό των Ελλήνων, τουλάχιστον σύμφωνα με όσα αναφέρουν οι πηγές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αξίζει, εδώ, να αναφερθεί ότι η αντιεξουσιαστική ομάδα «Ρουβίκωνας» εμφανίστηκε με… αυτοσχέδιο όχημα πυρόσβεσης στην Καλλιθέα Λουτρακίου συμμετέχοντας στη μάχη με τις φλόγες μαζί με άλλες ομάδες εθελοντών.

● Μέσα σε όλα, δε, θα πρέπει να σημειωθούν και οι καταγγελίες κατοίκων πυρόπληκτων περιοχών για έλλειψη εναέριων μέσων πυρόσβεσης ή, εν πάση περιπτώσει, για περιορισμένη χρήση τους, αν και η κυβέρνηση τονίζει πως όποιο μέσο υπήρχε, χρησιμοποιήθηκε.

● Και, ως… κερασάκι στην τούρτα, θα πρέπει να προστεθούν στα… βάσανα των πολιτών και οι διακοπές ρεύματος (συχνά πολύωρες), εν μέσω καύσωνα.

Εκκενώσεις

Στο πλαίσιο αυτό, η ατάκα Μητσοτάκη κατά την επίσκεψή του στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης ότι «έχουμε πια μια κουλτούρα εκκενώσεων, η οποία αποτελεί μια μεγάλη κατάκτηση για τη χώρα. Να επαναλάβω το αυτονόητο: ότι όταν στέλνεται ένα μήνυμα “112” είναι για το καλό των πολιτών, πάντα, και το πρώτο μας μέλημα είναι η δική τους προστασία, οπότε οι πολίτες πρέπει να συμμορφώνονται με τις οδηγίες του υπουργείου και της Πολιτικής Προστασίας» φαντάζει… προφητική, καθώς η τακτική αυτή ήδη έχει χρησιμοποιηθεί εκτεταμένα στις πυρκαγιές που έχουν ξεσπάσει τις τελευταίες ημέρες.

Μάλιστα, πρέπει να σημειωθεί ότι η αστυνομία έχει αξιοποιηθεί εκτεταμένα, προκειμένου να εκκενώσει περιοχές όπου πλησίαζαν οι φλόγες και να υποχρεώσει κατοίκους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και τις περιουσίες τους, έστω κι αν υπήρχαν αντιδράσεις και αρνήσεις. Άλλωστε, μετά το 2018 και την τραγωδία στο Μάτι, η κυβέρνηση έχει ξεκαθαρίσει σε όλους τους τόνους ότι πρώτιστος στόχος της είναι να μην υπάρξουν απώλειες ανθρώπινων ζωών στη διάρκεια μιας πυρκαγιάς.

Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση, διά στόματος Μαρινάκη, ο οποίος μίλησε στο τηλεοπτικό δίκτυο Action24, επανέφερε στο προσκήνιο τον (προφανώς, πραγματικό) παράγοντα της κλιματικής αλλαγής, λέγοντας ότι «όταν αντιμετωπίζουμε ένα φαινόμενο, το οποίο χρόνο με τον χρόνο, λόγω και των συνθηκών του κλίματος, γιγαντώνεται σ’ όλο τον κόσμο – το βλέπουμε, δηλαδή, αυτό όχι μόνο στην Ελλάδα, όχι μόνο στην Ευρώπη – ποτέ δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε μια χαρά, δεν χρειαζόμαστε άλλα μέσα».

Για το ζήτημα των αποζημιώσεων των πυρόπληκτων σημείωσε απλώς ότι «μόλις ολοκληρωθεί η πλήρης ταυτοποίηση, θα προχωρήσει το κράτος στις δέουσες καταβολές, όπως προβλέπεται από τον νόμο, δεν θα υπάρχουν δηλαδή γραφειοκρατικές καθυστερήσεις, αυτή είναι προσωπική δέσμευση και του πρωθυπουργού σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις».

Το γαλλικό υπόδειγμα

Ωστόσο, το ερώτημα που παραμένει – καθώς στην κυβέρνηση παραδέχονται ότι ακόμα βρισκόμαστε στο μέσο του καλοκαιριού και η πιθανότητα εκδήλωσης κι άλλων πυρκαγιών είναι πολύ μεγάλη – είναι τι θα μπορούσε να γίνει ώστε το φαινόμενο αυτό να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά. Εν ολίγοις, πώς μπορεί η Πολιτεία να κάνει έναν ολιστικό σχεδιασμό για την καταπολέμηση των πυρκαγιών, ο οποίος θα συμπεριλαμβάνει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και θα καλύπτει όλες τις «βάσεις» (πρόληψη, έλεγχος, έγκαιρη αντιμετώπιση).

Στο πλαίσιο της συζήτησης αυτής, ενδιαφέρον παρουσιάζει άρθρο του δρος Ελευθέριου Σταματόπουλου, δασολόγου – περιβαλλοντολόγου μελετητή, που δημοσιεύτηκε στον ιστοχώρο dasarxeio.com (https://dasarxeio.com/2023/05/30/125724/) στο τέλος Μαΐου, όπου γίνεται σύγκριση με το υπόδειγμα της Γαλλίας.

Σύμφωνα με το άρθρο, στη Γαλλία «ο πρωταρχικός οργανισμός που είναι υπεύθυνος για την κατάσβεση και καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών στη Γαλλία είναι το Εθνικό Γραφείο Δασών (Office National des Forêts ή ONF – η αντίστοιχη σε εμάς Δασική Υπηρεσία). Το ONF διαχειρίζεται και προστατεύει τα δασικά εδάφη που ανήκουν στο κράτος και παρέχει τεχνική υποστήριξη στους ιδιοκτήτες ιδιωτικών δασών», ενώ σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι «όταν ανιχνεύεται μια δασική πυρκαγιά, η Δασική Υπηρεσία είναι αυτή που συντονίζει την αντίδραση και κινητοποιεί το απαραίτητο προσωπικό και μέσα, για να περιορίσει και να σβήσει τη φωτιά (σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου «συντονίζει»… η Πυροσβεστική)».

Ο δρ Σταματόπουλος συμπληρώνει ότι «το ONF έχει εξειδικευμένες ομάδες κατά των πυρκαγιών, εξοπλισμένες με επίσης εξειδικευμένα οχήματα και εξοπλισμό, που μπορούν να αναπτυχθούν ακαριαία σε περιστατικά δασικών πυρκαγιών. Αυτό περιλαμβάνει πληρώματα εδάφους, πυροσβεστικά αεροσκάφη και βαριά μηχανήματα όπως μπουλντόζες και εκσκαφείς.

Το ONF και το γαλλικό σύστημα κατά των δασικών πυρκαγιών υποστηρίζεται επίσης από ένα δίκτυο παρατηρητηρίων – πύργων, drones και εποπτικών αεροσκαφών. Τα αεροσκάφη επιτήρησης, εξοπλισμένα με υπέρυθρες κάμερες και άλλο εξειδικευμένο εξοπλισμό, σε ειδικές περιπτώσεις και όχι μόνιμα, πετούν πάνω από τα δάση κυρίως για να εκτιμήσουν την επικινδυνότητα του περιστατικού».

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως ο αρθρογράφος τονίζει μεταξύ άλλων ότι «το ελληνικό σύστημα δασοπυρόσβεσης είναι ανοργάνωτο, γεγονός που το διαπιστώνουμε σχεδόν σε κάθε περιστατικό, και δεν ακολουθεί τις διεθνώς εφαρμοζόμενες μεθόδους δασοπυρόσβεσης. Αντίθετα μοιάζει να έχει παραιτηθεί του έργου της κατάσβεσης στα δάση, “οριοθετώντας” τις δασικές πυρκαγιές… από τους ασφαλτόδρομους».

Προτείνει δε την πλήρη αναδιοργάνωση του συστήματος, με κεντρικό όρο την ενίσχυση και την ανάληψη του συντονισμού κατάσβεσης μιας δασικής πυρκαγιάς από τη Δασική Υπηρεσία. Αν μη τι άλλο, τροφή για σκέψη…

Διαβάστε επίσης:

ΣΥΡΙΖΑ: Η διαδοχή πρώτο βήμα της ανασυγκρότησης

Η «άλγεβρα» της ψήφου των αποδήμων

Μισθοί για… κλάματα – Μεγάλη η απώλεια αγοραστικής δύναμης