Εξήντα χρόνια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης

ΚΟΣΜΟΣΈντυπη Έκδοση

Μέρος πρώτο

Οι εορτασμοί για την 60ή επέτειο της Συνθήκης της Ρώμης έγιναν υπό τη σκιά μιας γενικότερης αμφισβήτησης της Ένωσης αλλά και της πραγματικότητας που προέκυψε με το Brexit. Να θυμίσουμε εδώ ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από όλα είναι μια ιδέα που ξεκίνησε περισσότερο σαν ένα όραμα παρά σαν μια στεγνή οικονομική σκοπιμότητα. Στις 21 Αυγούστου 1849, στο Συνέδριο για την Ειρήνη, ο Βίκτωρ Ουγκώ αναφερόταν στην εναρκτήρια ομιλία του σ’ ένα όραμα: «Θα ’ρθει μια μέρα που εσύ Γαλλία, εσύ Ρωσία, εσύ Ιταλία, εσύ Αγγλία, εσύ Γερμανία, εσείς έθνη της ηπείρου, δίχως να χάσετε τις ιδιαιτερότητες και το μεγαλείο σας, θα ενωθείτε και θα δημιουργήσετε την ευρωπαϊκή αδερφοσύνη… Θα ’ρθει μια μέρα που δεν θα υπάρχουν πια άλλα πεδία μαχών παρά οι αγορές που θα ανοίγουν στο εμπόριο και τα μυαλά που θα ανοίγουν στις ιδέες… Θα ’ρθει μια μέρα που οι βόμβες θα αντικατασταθούν από την καθολική ψηφοφορία των λαών κι από τη σεβάσμια διακυβέρνηση μιας μεγάλης κυρίαρχης ευρωπαϊκής συγκλήτου…». Μετά το πέρας και του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το βασικό αίτημα που είχε γίνει με τον πλέον επώδυνο τρόπο συνείδηση στους ευρωπαϊκούς λαούς και τις ηγεσίες τους, ήταν το να πάψει αυτή η αέναη αιματοχυσία. Να τεθεί με έναν τρόπο ένα τέλος στις μακραίωνες ευρωπαϊκές πολεμικές συγκρούσεις. Με πρώτο στόχο τη διασφάλιση μιας διαρκούς και στέρεας ειρήνης, οι ευρωπαϊκές χώρες προσπάθησαν να αντιληφθούν έναν τρόπο συνύπαρξης, πιο αποτελεσματικό από αυτόν που εξασφάλιζαν τα εθνικά κράτη. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτό που διακήρυττε ο Γάλλος υπουργός των Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν, το 1948: «Δεν θα υπάρξει ειρήνη για την Ευρώπη, αν τα κράτη συνεχίζουν να βασίζονται στην εθνική κυριαρχία. Οι χώρες της Ευρώπης είναι πολύ μικρές για να εγγυηθούν στους πολίτες τους την αναγκαία ευημερία και την κοινωνική πρόοδο. Τα κράτη της Ευρώπης θα πρέπει να επιλέξουν τη συνεργασία και την ομοσπονδιακή μορφή…». Ο Ρομπέρ Σουμάν, που δικαίως θεωρείται ως ο «αρχιτέκτονας» του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, με τη συνεργασία του επίσης Γάλλου οικονομολόγου Ζαν Μονέ, εκπόνησαν το περίφημο «Σχέδιο Σουμάν», το οποίο στηριζόταν σε μιαν απλή και ακαταμάχητη βεβαιότητα που διασφάλιζε σε μεγάλο βαθμό την ειρήνη. Οι χώρες που συνδέονται με οικονομικές συναλλαγές δημιουργώντας μεταξύ τους εμπορικές αλληλεξαρτήσεις, ελαχιστοποιούν το ενδεχόμενο μιας σύγκρουσης. Έτσι, το σχέδιο προέβλεπε πρωταρχικά τη συγχώνευση της βαριάς βιομηχανίας της Δυτικής Ευρώπης. Ουσιαστικά, η ένωση των ευρωπαϊκών χωρών σε οικονομικό και πολιτικό επίσης επίπεδο ξεκινά από το 1950 με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) με τις έξι ανωτέρω χώρες που υπέγραψαν αργότερα τη Συνθήκη της Ρώμης. Το εντυπωσιακό από κάθε άποψη γεγονός είναι ότι Γαλλία και Γερμανία, δυο σκληρά και επί αιώνες αντιμαχόμενες χώρες, γίνονται αίφνης σύμμαχοι και μάλιστα λίγα μόλις χρόνια μετά τη λήξη ενός πολέμου που σημάδεψε με φρικιαστικό τρόπο τις σχέσεις των δυο χωρών. Από τη Συνθήκη της Ρώμης ή και πριν της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, το όραμα την Ενωμένης Ευρώπης εξελίχθηκε, απλώθηκε, ενέπνευσε και πιθανόν να απογοήτευσε… Ωστόσο, παραμένει πάντα ένα έργο σε εξέλιξη και με πολύ σημαντικά κεκτημένα. Από τότε έως σήμερα που η αμφισβήτηση της Ευρώπης φαίνεται να έφτασε στα όριά της, είναι απαραίτητο, εκτός από το να εντοπίσουμε τις προφανείς της αδυναμίες, να καταγράψουμε και τις επιτυχίες της που σήμερα θεωρούνται δεδομένες. Επιτυχίες που εύκολα μπορεί να εξανεμιστούν στο (απίθανο ωστόσο) ενδεχόμενο διάλυσής της. Ειδικά στη χώρα μας που όλα θεωρούνται αυτονόητα. Ειρήνη και Άμυνα Πριν από όλα, έχουμε μιαν Ευρώπη δίχως πολέμους, σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν περισσευούμενες καλές προθέσεις. Η δε πλήρης απουσία συγκρούσεων αποτελεί κοινό τόπο για κάθε ευρωπαϊκή ηγεσία και για κάθε Ευρωπαίο πολίτη. Πρόκειται για μιαν επιτυχία ιστορικών διαστάσεων και καθόλου αυτονόητη, αν εξακολουθούμε να θεωρούμε την ειρήνη ως το μέγιστο των αγαθών. Άρα, επετεύχθη το πρωταρχικό και θεμελιώδες για τη ζωή αίτημα της ειρήνης που εδραιώθηκε και θωρακίστηκε με οικονομικούς όρους. Σε σχέση με το πρώτο αιματοβαμμένο ήμισυ του 20ού αιώνα, η Ευρώπη απολαμβάνει μια πρωτοφανή περίοδο ειρήνης και ευημερίας. Εδώ να σημειώσουμε ότι για πρώτη φορά μετά την εκλογή Τραμπ και τη δεδηλωμένη του εχθρότητα απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε αγαστή συνεργασία με τον Πούτιν, τίθεται σοβαρά το ζήτημα της στρατιωτικής πλευράς που θα εξασφαλίζει το ευρωπαϊκό εγχείρημα, το οποίο καλύπτεται ως γνωστόν από το ΝΑΤΟ. Δημοκρατία και ανθρώπινα δικαιώματα Μια εξίσου τεράστιας σημασίας επιτυχία της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι οι δημοκρατικές κατακτήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σήμερα είναι παγκοσμίως αποδεκτό, εκτός από ελάχιστες κλινικές περιπτώσεις, ότι οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης απολαμβάνουν την ποιοτικότερη και πληρέστερη δημοκρατία με τον συνεπαγόμενο θεμελιώδη σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Επίσης, κάθε πολίτης της Ένωσης είναι αυτόματα φορέας των δικαιωμάτων «τρίτης γενιάς» που αναφέρονται στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα οποία περιλαμβάνονται, εκτός των άλλων, από την προστασία των προσωπικών δεδομένων και του περιβάλλοντος έως και τα ζητήματα βιοηθικής. Παρά τα όσα αρέσκονται να ισχυρίζονται διάφοροι, ακραίοι στην πλειονότητά τους, αντιευρωπαϊστές (με φορείς ακροδεξιά και κομμουνιστικά κόμματα), τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά την υπογραφή της συνθήκης της Ρώμης κατόρθωσαν να δημιουργήσουν την πιο ανταγωνιστική οικονομία στον κόσμο ξεπερνώντας ακόμα κι αυτές τις ΗΠΑ. Το δε ενδιαφέρον και χαρακτηριστικό είναι ότι αυτή η οικονομική επιτυχία δεν αποτυπώθηκε μόνο σε στατιστικούς πίνακες, αλλά στη ζωή των πολιτών. Η δε οικονομική ευημερία εκφράστηκε όχι μόνο με τη δυνατότητα των υλικών παροχών προς τους πολίτες, αλλά και ως απρόσκοπτη άσκηση της ελευθερίας του λόγου, ως δικαίωμα εργασίας και μόρφωσης, ως προοπτική μιας όλο και βελτιούμενης ζωής σε ένα προστατευμένο περιβάλλον δημοκρατίας και δικαίου όπου και οι μειοψηφίες απολαμβάνουν όλα τα κατοχυρωμένα δικαιώματα που έχει εξασφαλίσει η Ευρώπη της ειρήνης, της εργασίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όλα αυτά καθιστούν την Ευρώπη κάτι περισσότερο από μιαν αγορά, κάτι πολυτιμότερο από ένα κοινό νόμισμα, κάτι ευρύτερο από ένα περιχαρακωμένο εθνικό κράτος. ΕΟΚΕυρωπαϊκή ολοκλήρωσηΕυρωπαϊκή Ένωσηανθρώπινα δικαιώματαΝΑΤΟIssue: 1963Issue date: 06-04-2017 Has video: Exclude from popular: 0