Δύσκολα μέτωπα στην οικονομία

Συντάξεις, παροχές και έξοδος στις αγορές παραμένουν σε εκκρεμότηταΟΙΚΟΝΟΜΙΑΈντυπη Έκδοση

Καθοριστικός θα είναι ο φετινός Νοέμβριος για την πορεία της ελληνικής οικονομίας το 2019. Από τη μία θα ολοκληρωθούν οι διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τους υπόλοιπους θεσμούς για το τελικό περιεχόμενο του ελληνικού προϋπολογισμού και από την άλλη θα αποκρυσταλλωθεί η εικόνα όσον αφορά τον ιταλικό προϋπολογισμό.

Ενδιαφέρει άμεσα και αυτό το θέμα την Ελλάδα, καθώς η εξασφάλιση της ηρεμίας στις αγορές εκτιμάται ότι μπορεί

να οδηγήσει σε αποκλιμάκωση των επιτοκίων στα ομόλογα και κατά συνέπεια να φέρει πιο κοντά την πολυπόθητη – τόσο για πολιτικούς όσο και για οικονομικούς λόγους – έξοδο στις αγορές.

Το κλείσιμο των εκκρεμοτήτων θεωρείται ύψιστης σημασίας προτεραιότητα για την κυβέρνηση, η οποία μετά τον Αύγουστο και την έξοδο από τα μνημόνια ουσιαστικά δεν έχει παραγάγει πολιτική στο οικονομικό πεδίο, καθώς αναλώνεται στα των διαπραγματεύσεων για τη μη περικοπή των συντάξεων και την ενεργοποίηση των εξαγγελιών του πρωθυπουργού στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης.

Πρόοδος ακόμη και σε κρίσιμα και πιεστικά θέματα, όπως είναι η τακτοποίηση των ληξιπρόθεσμων οφειλών, η αποδέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών που έχουν «μπλοκάρει» εφορίες και ασφαλιστικά ταμεία ακόμη και για μικρά χρέη, η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων ή η παράταση του Νόμου Κατσέλη στο σκέλος που αφορά την προστασία της κύριας κατοικίας, ουσιαστικά δεν έχει υπάρξει.

Πλέον όλοι περιμένουν να τελειώσουν οι διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες για να δρομολογηθούν και τα υπόλοιπα θέματα.

Δεν είναι τυχαίο ότι και χθες η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας έδειξε νέα πτώση της Ελλάδας όσον αφορά τις συνθήκες επιχειρηματικής δραστηριότητας (για μια ακόμη χρονιά η Ελλάδα υποχώρησε, με αποτέλεσμα να βρίσκεται πλέον στην 72η θέση). Αυτό συμβαίνει διότι δεν προχωρούν οι μεταρρυθμίσεις και οι αλλαγές που αφορούν την πραγματική οικονομία.

Οι επισφαλείς προβλέψεις

Στη συνεδρίαση του EuroWorking Group την περασμένη Παρασκευή φάνηκε ξεκάθαρα ότι εξακολουθούν να υπάρχουν εκκρεμότητες ανάμεσα στην ελληνική πλευρά και τους δανειστές όσον αφορά το περιεχόμενο του ελληνικού προϋπολογισμού.

Πρακτικά, οι Ευρωπαίοι θεωρούν υπεραισιόδοξη την εκτίμηση ότι το πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να φτάσει το 2019 στο 3,6% του ΑΕΠ, ενώ η ελληνική πλευρά δεν θα έχει μειώσει τις συντάξεις και ενώ θα έχει προχωρήσει στην ενεργοποίηση όλων των εξαγγελιών του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.

Είναι γεγονός ότι προβληματίζουν κάποιες ιδιαίτερα αισιόδοξες παραδοχές, στις οποίες έχει στηριχθεί ο ελληνικός προϋπολογισμός. Ποιες είναι αυτές;

1. Η διψήφια αύξηση των επενδύσεων, και μάλιστα με τον ταχύτερο ρυθμό μεταξύ όλων των χωρών της Ευρωζώνης, τη στιγμή που το 2018 αναμένεται να κλείσει με τις επενδύσεις να κινούνται σε οριακά θετικό έδαφος και για την ακρίβεια με τον χαμηλότερο ρυθμό μεταξύ όλων των χωρών - μελών της Ευρωζώνης.

2. Η συνέχιση της αυξητικής πορείας των εξαγωγών τη στιγμή που τα μαύρα σύννεφα όσον αφορά την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας – από την οποία εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό οι ελληνικές εξαγωγές – έχουν αρχίσει να πυκνώνουν.

Ενδεικτικά είναι και τα στοιχεία για επιδείνωση του οικονομικού κλίματος που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα από την Eurostat αλλά και από το ελληνικό ΙΟΒΕ, στα στοιχεία του οποίου αποτυπώνεται η έντονη ανησυχία της ελληνικής βιομηχανίας όσον αφορά τις προοπτικές του επόμενου έτους.

3. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα μεταξύ των χωρών - μελών της Ευρωζώνης που πιστεύει ότι το 2019 θα υπάρξει αποκλιμάκωση στη διεθνή τιμή του πετρελαίου. Αν αυτή η πρόβλεψη δεν επιβεβαιωθεί, θα υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στο εμπορικό ισοζύγιο, καθώς τα πετρελαιοειδή επηρεάζουν άμεσα το ύψος των εισαγωγών.

4. Δεν υπάρχει καμία παραδοχή ότι το 2019 θα υπάρξει «φορολογική κόπωση», παρά το γεγονός ότι την επόμενη χρονιά δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για μείωση των φορολογικών βαρών, πέραν ίσως της μικρής μείωσης του ΕΝΦΙΑ κατά περίπου 260 εκατ. ευρώ, μέτρο μάλιστα που δεν θα αφορά τη «μεσαία τάξη», η οποία πληρώνει και τα περισσότερα βάρη.

Το κενό και η αγωνία

Η ελληνική πλευρά επιδεικνύει επικαιροποιημένα στοιχεία για να ενισχύσει την άποψή της ότι «τα νούμερα βγαίνουν». Προς το παρόν φαίνεται οι Ευρωπαίοι να εντοπίζουν ένα «δημοσιονομικό κενό» της τάξεως των 400-500 εκατ. ευρώ. Το κενό αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα δεν θα μπορεί να κρατήσει τις συντάξεις στο ύψος τους και ταυτοχρόνως να ενεργοποιήσει το σύνολο των εξαγγελιών Τσίπρα.

Προφανώς το θέμα των συντάξεων θεωρείται ύψιστης πολιτικής προτεραιότητας για την κυβέρνηση μετά και το κλίμα αισιοδοξίας που έχει καλλιεργηθεί. Έτσι, αν το «κενό» μείνει μέχρι τέλους – κάτι το οποίο στην ελληνική πλευρά αισιοδοξούν ότι θα αποτρέψουν –, κάποια από τα μέτρα ενδεχομένως θα παραμείνουν στο συρτάρι ή θα υποστούν «κούρεμα» όσον αφορά την απόδοσή τους για τους πολίτες.

Το καλάθι περιλαμβάνει τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους – τόσο για την κύρια όσο και για την επικουρική ασφάλιση, τη μείωση του ΕΝΦΙΑ μεσοσταθμικά κατά 10%, τη διανομή του επιδόματος ενοικίου (σ.σ.: ο προϋπολογισμός του οποίου έχει ήδη γίνει λάστιχο λόγω του δημοσιονομικού χώρου).

Η ελληνική πλευρά δεν έχει μπει ακόμη στη διαδικασία να αποφασίσει ποιο από τα μέτρα θα «κόψει» αν χρειαστεί, καθώς θα περιμένει πρώτα να οριστικοποιηθεί η κατάσταση με το ύψος των πρωτογενών πλεονασμάτων.

Εκτός από το καθαρά δημοσιονομικό ζήτημα και την εκκρεμότητα με το πρωτογενές πλεόνασμα, υπάρχει και το πολιτικό θέμα που αφορά τις συντάξεις. Αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που φέρνουν τρεις ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία, να θέλουν να περάσουν από τα κοινοβούλιά τους το θέμα της μη περικοπής – εκτιμώντας προφανώς ότι αυτό συνιστά αλλαγή επί των συμφωνηθέντων –, η ελληνική πλευρά θα ζήσει με αγωνία μέχρι την τελευταία στιγμή σχετικά με το τι έχει να πει ο Γερμανός βουλευτής επί του θέματος.

Σε μια περίοδο μάλιστα κατά την οποία οι συνθήκες δεν είναι και οι καλύτερες δυνατές μετά την αποδυνάμωση της Άνγκελα Μέρκελ και την επικείμενη αποχώρησή της από την προεδρία του κόμματός της.

Το τοπίο αναμένεται να αρχίζει να ξεκαθαρίζει στις 19 Νοεμβρίου, οπότε αναμένεται να πραγματοποιηθεί έκτακτη συνεδρίαση του Eurogroup. Προφανώς η ημερομηνία δεν επελέγη τυχαία, καθώς δύο ημέρες αργότερα η Ελλάδα υποχρεούται να καταθέσει τον προϋπολογισμό της στη Βουλή. Και στις 21 Νοεμβρίου δεν θα υπάρχουν περιθώρια για κατάθεση δύο διαφορετικών σεναρίων.

Το να υπάρξουν οριστικές αποφάσεις μέσα στον Νοέμβριο είναι το θετικό σενάριο. Τίποτε όμως δεν αποκλείει να χρειαστεί να φτάσουμε και στη συνεδρίαση της 3ης Δεκεμβρίου. Άλλωστε οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης δεν έχουν να ασχοληθούν μόνο με την Ελλάδα, αλλά και με το εξαιρετικά κρίσιμο ζήτημα της Ιταλίας και του φαινομένου να επιστρέφεται για πρώτη φορά προϋπολογισμός χώρας - μέλους της Ευρωζώνης.

Έξοδος από το νέο έτος

Η Ελλάδα δεν είναι αδιάφορη ούτε για το συγκεκριμένο ζήτημα. Με το ιταλικό ομόλογο να έχει απόδοση της τάξεως του 3,4% και τους διεθνείς οίκους να καραδοκούν για υποβαθμίσεις, το ελληνικό δεκαετές ομόλογο δύσκολα μπορεί να υποχωρήσει κάτω από 4%, που είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να προχωρήσει η Ελλάδα στην επόμενη έξοδο στις αγορές.

Οι καθησυχαστικές δηλώσεις που έγιναν τις τελευταίες ημέρες ήταν ουκ ολίγες.

● Μέχρι και ο Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, έφτασε στο σημείο να καθησυχάζει λέγοντας ότι δεν υπάρχει κάποια βιασύνη για να βγει η Ελλάδα στις αγορές.

● Αντίστοιχου περιεχομένου ήταν οι δηλώσεις και του Έλληνα υπουργού Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτου, ο οποίος επισκέφθηκε πρόσφατα το Λονδίνο και μίλησε στο πρακτορείο Reuters.

Τυπικά Ρέγκλινγκ και Τσακαλώτος έχουν δίκιο. Όταν η Ελλάδα διαθέτει ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» της τάξεως των 30 δισ. ευρώ, το οποίο επαρκεί για την κάλυψη των δανειακών αναγκών της χώρας για όλη την περίοδο μέχρι και το τέλος του 2020 (τουλάχιστον), δεν φαίνεται να υπάρχει αυτή τη στιγμή κάποιος λόγος ανησυχίας.

Όμως, δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Η Ελλάδα απέχει επί πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα από τις αγορές, κάτι που σημαίνει ότι πρακτικά δεν υπάρχει καμία εμπορευσιμότητα επί των ελληνικών τίτλων. Χρειάζονται νέες εκδόσεις προκειμένου η χώρα να δώσει το «παρών». Έπειτα δεν είναι μόνο οι δανειακές ανάγκες του Δημοσίου που πρέπει να καλυφθούν, αλλά και αυτές των ιδιωτικών επιχειρήσεων ή των τραπεζών.

Ο Τσακαλώτος, ερωτηθείς για το πότε θα υπάρξει η επόμενη έξοδος, πρακτικά «έδειξε» στην κατεύθυνση του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους επισημαίνοντας ότι «αυτοί ξέρουν πότε θα είναι οι κατάλληλες συνθήκες». Δεν φαίνεται ότι θα υπάρξει κάποια κίνηση μέσα στο 2018 και όλα δείχνουν ότι πηγαίνουμε για το νέο έτος. Ο ΟΔΔΗΧ θέλει να προχωρήσει σε νέες εκδόσεις για να αναχρηματοδοτήσει παλαιά και ακριβά κομμάτια του χρέους. Όσο όμως το επιτόκιο του δεκαετούς είναι ψηλά, αυτό δεν θα μπορεί να γίνει.

Πέρα από τους οικονομικούς λόγους που υπαγορεύουν την αναγκαιότητα εξόδου στις αγορές, όμως, υπάρχουν και οι πολιτικοί λόγοι. Χωρίς νέες εκδόσεις ομολόγων η κυβέρνηση δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η Ελλάδα βγήκε από τα μνημόνια.

Θα μπορεί να γίνει πειστική όταν θα φανεί ότι η χώρα μπορεί μόνη της να καλύπτει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες, χωρίς να «ποντάρει» σε μαξιλάρια και παπλώματα.

ΤσακαλώτοςΑγορέςΚλάους ΡέγκλινγκIssue: 2045Issue date: 1/11/2018Has video: Exclude from popular: 0