Δρ Γουέστ – Το άγγιγμα της Ιστορίας

γράφει η Νάντια Φώσκολου (www.nadiafoskolou.nyc), θεατρική σκηνοθέτρια με έδρα τη Νέα Υόρκη

Θυμάμαι ένα ακτινοβόλο χαμόγελο, μια ζωηρή παρουσία και μάτια που αστράφτουν από ευφυΐα. Η όλη σκηνή δεν πρέπει να κράτησε περισσότερο από μισό λεπτό.

Πόσα δευτερόλεπτα να χρειάστηκαν για να κατέβει το ασανσέρ πέντε ορόφους; Εμείς μέναμε στον έκτο όροφο του Union Theological Seminary της Νέας Υόρκης, και ο Δρ Γουέστ πρέπει να μπήκε στον πέμπτο, κατά την κάθοδό μας. Ο άντρας μου με σύστησε στον πρώην καθηγητή του (και, πλέον,

συνάδελφό του, αφού ο πρώτος, αμέσως μετά το διδακτορικό του, είχε ξεκινήσει να διδάσκει), και θυμάμαι πως, αν και δεν είχα ιδέα ποιος ήταν ο άνθρωπος, σκέφτηκα ότι εκπέμπει φως, χαρά και ότι έδειχνε να έχει το σπάνιο ταλέντο να ενδιαφέρεται γνήσια για τα άλλα ανθρώπινα όντα – ένα χάρισμα που δεν μπορείς να το προσποιηθείς, ή το’χεις ή δεν το’χεις.

Πρέπει να ανταλλάξαμε θερμή χειραψία γιατί θυμάμαι κάποιου είδους σωματική επαφή – μπορεί ακόμη και να μου “θώπευσε” πατρικά και άγαρμπα το κεφάλι. Ή μπορεί αυτή η χειρονομία να είναι δική μου προσθήκη στη σκηνή της ανάμνησης (προέκταση της στιγμιαίας σκέψης, βλέποντας τον ακατάστατο, “ανεμοδαρμένο” θύσανο των μαλλιών του, ότι μας συνδέει η αφάνα), αφού ακόμη και το πιο αθώο άγγιγμα από καθηγητή στο αμερικανικό ακαδημαϊκό οικοσύστημα είναι απολύτως απαράδεκτο και μπορεί να σε στείλει φυλακή.

-Ποιος ήταν αυτός;

-Ο Κορνέλ Γουέστ, φιλόσοφος, καθηγητής-σταρ, κορυφαίος διανοούμενος της χώρας.

Αυτά γύρω στο 2015.

Union Theological Seminary: το νεογοτθικό μου κάστρο

Σίγουρα θα είχα ξαναδιασταυρωθεί με τον καθηγητή πριν από αυτή τη σκηνή γνωριμίας, αφού είχα την ανεξήγητη τύχη να ζήσω στο UTS (Union Theological Seminary) – το νεογοτθικό μου “κάστρο” – δώδεκα ολόκληρα χρόνια. Θεωρούσα κρυφά τον εαυτό μου “πυργοδέσποινα” – o υπεύθυνος στέγασης πρέπει να μην πίστευε στα μάτια του όταν με είδε επιτέλους να μαζεύω το μπογαλάκια μου τo 2017 – νομίζω κανείς μη καθηγητής της σχολής δεν έχει καταφέρει να ζήσει δώδεκα χρόνια στον “πύργο” (και απόλυτα νόμιμα).

Το θεολογικό μου κάστρο επεφύλασσσε πολλά θαύματα. Όταν με άφησε το Super Shuttle μπροστά στο νεογοτθικό κόσμημα με τους τρεις πύργους επί της Μπρόντγουεϊ και της 121ης Οδού τον Αυγούστο του 2005 για να ξεκινήσω το μεταπτυχιακό σκηνοθεσίας στο Κολούμπια, νόμιζα ότι ο οδηγός είχε κάνει λάθος. Και όμως, εδώ μου είχε δώσει στέγαση το πανεπιστήμιο, στην εστία του UTS.

Ιδρυθείσα το 1836, η κορυφαία θεολογική σχολή, αν και περιλαμβάνει τόσο θεωρητική όσο και ποιμαντική κατεύθυνση, είναι “non-denominational”, μη συνδεδεμένη με κανένα συγκεκριμένο δόγμα, και από το 1928 αποτελεί τμήμα του Κολούμπια.

Τα δύο τετράγωνα που καταλαμβάνει το, χτισμένο το 1908 σε κατακόρυφο αγγλικό γοτθικό ρυθμό, συγκρότημα τα θεωρούσα σπίτι μου, αφού εκεί ήταν η φοιτητική μου “καμαρούλα μια σταλιά”: κυκλοφορούσα με τις πυτζάμες, τις σαγιονάρες και τον καφέ μου στους δαιδαλώδεις διαδρόμους, μαγεμένη από το γοτθίπλεκτο των παραθύρων, και ήταν εξίσου πιθανό να πέσω πάνω στον Δαλάι Λάμα όσο και στους ντετέκτιβς του “Νόμος και Τάξη”, αφού το UTS δεν αποτελεί μόνο δική μου αγαπημένη λοκέησιον, αλλά και των παραγωγών του αιώνιου νεοϋορκέζικου σίριαλ. (Ακόμα πετυχαίνω επεισόδια γυρισμένα στο κάστρο μου!)

Θα είχαμε ίσως ανταλλάξει ευγενικά νεύματα με τον Δρ Γουέστ ανεβαίνοντας τη σπιροειδή μαρμάρινη σκάλα της δαντελωτής “rotunda”, κάτω από τη θολωτή οροφή με τις διακοσμητικές νευρώσεις. Ή, το πιο πιθανό, θα είχαμε απολαύσει τα “εκρηγνυόμενα” ροζ-μοβ μπουμπούκια της μανόλιας, καθισμένοι σε διπλανά παγκάκια στο καμάρι του όλου συμπλέγματος, το παραμυθένιο, μοναδικό, λένε, σε όλο το Μανχάτταν “quad” (από το “quadrangle”), τον πανέμορφο ορθογώνιο παραλληλόγραμμο περίκλειστο κήπο του κάστρου, σχεδιασμένο με πρότυπο αντίστοιχο περίβολο στο Κέιμπριτζ. (Ο βετεράνος των Ivy League πανεπιστημίων Δρ Γουέστ, πάλι, πιθανότατα να μην είχε εντυπωσιαστεί τόσο όσο εγώ με το αρχιτεκτονικό διαμάντι: όταν ξεκίνησε να διδάσκει στο UTS, είχε ήδη σπουδάσει και διδάξει στο Χάρβαρντ και στο Πρίνστον.)

Η ζωή στον θεολογικό πύργο

Προφανώς υπάρχει στρατηγική καλλιέργειας της πολυφυλετικότητας και της πολυπολιτισμικότητας πίσω από το σύστημα “ανακατέματος”, δηλαδή παροχής στέγασης σε μεταπτυχιακούς φοιτητές από όλο το φάσμα του πολυπόθητου ιδρύματος και σε διάφορα κτίρια, με όλες τις δυνατές παραλλαγές εθνικότητας, ηλικίας, ειδικότητας. Μπορώ να καταθέσω από πρώτο χέρι ότι η διασπορά όλων των λογιών των κατευθύνσεων (στην εστία του UTS δεν μένουν μόνο θεολόγοι, αλλά φοιτητές από όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα) αποτελεί όντως αποτελεσματική μέθοδο έκθεσης σε κάθε πιθανό “άλλο” – με τα καλά της και τα κακά της.

Πρώτα τα καλά: το έχω ξαναπεί – γνώρισα τον (Ρώσο, υποψήφιο, τότε, διδάκτορα θεολογίας) σύζυγό μου στο λώντρυ ρουμ (μπορείς να το πεις και πλυσταριό). Μέναμε σε διαφορετικές πτέρυγες, αλλά μας ένωσε το πλυντήριο. Και με τη Βοστονέζα (κόρη Πακιστανών μεταναστών) υποψήφια διδάκτορα ψυχολογίας Άσλυ, μία από τις περίπου τριάντα συγκατοίκους του ορόφου μου, τα τρία χρόνια που μοιραστήκαμε τουαλέτες και κουζίνα μάς έδεσαν με φιλία που κρατάει μια ζωή. (Τα δωμάτιά μας ήταν μεν ευτυχώς ατομικά, αλλά δεν είχαν καν νιπτήρα – τα μπάνια και η κουζίνα ήταν κοινόχρηστα.)

Όμως θα θυμάμαι επίσης για μια ζωή τις Κινέζες-διάνοιες (δεν είναι υπερβολή, για να βρεθούν στην Columbia Business School είχαν επιλεγεί ανάμεσα σε χιλιάδες) που βούλωναν τον κοινόχρηστο νεροχύτη μας. Μπορεί να ήταν ασύλληπτης νοημοσύνης στην επιστήμη τους, αλλά δεν μπορούσαν να κατανοήσουν την πεζή πραγματικότητα ότι ο ταπεινός νεροχύτης μας, αν και στο αστραφτερό Κολούμπια, δεν διέθετε σκουπιδοφάγο. Κάθε βράδυ τα ίδια: ξεβούλωνα τα ρύζια της Κινέζας μεγαλοφυίας, εγώ, που έτρεχα αλαφιασμένη να σκηνοθετώ μέσα σε μια βδομάδα και Σαίξπηρ και Τσέχωφ και Μαριβώ, εγώ που στην τελική ήμουν η καλλιτέχνις της παρέας, άρα είχα κάθε δικαίωμα να ζω στα σύννεφα, και όμως, ήμουν πολύ πιο προσγειωμένη από τις υποψήφιες διδάκτορες της Διοίκησης Επιχειρήσεων. (Συχνά αναρωτιέμαι για εκείνες τις πρώην συγκατοίκους μου: σίγουρα θα είναι πλέον περιζήτητα στελέχη σε πολυεθνικές, αλλά πώς τα καταφέρνουν, όταν δεν είχαν πάρει πρέφα μήνες, χρόνια, ότι βουλώνουν τον νεροχύτη;)

Δύσκολη η “αδελφότητα”, αδελφέ Γουέστ. Θέτοντας την έννοια της αγάπης στο επίκεντρο του φιλοσοφικού και συγγραφικού έργου του, ο καθηγητής αποκαλεί τους πάντες “αδέλφια”. Γράφει για τις οικονομικές ανισότητες, ξεγυμνώνει τον αμερικανικό καταναλωτισμό και αγωνίζεται για μια δίκαιη κοινωνία αλληλεγγύης, προοπτική εξαιρετικά δύσκολη σε μια χώρα με τόσο ένοχο παρελθόν, αφού είναι θεμελιωμένη στην πιο βάρβαρη, ίσως, εκδοχή της δουλείας στη νεότερη ιστορία της ανθρωπότητας.

Οι συνθήκες διαβίωσης που περιμένουν τους αποφοίτους του Κολούμπια που θα παραμείνουν στη μητρόπολη δεν διαφέρουν πολύ από εκείνες της φοιτητικής εστίας (για την ακρίβεια είναι χειρότερες – τουλάχιστον στην εστία μένεις σε μια πανέμορφη, πεντακάθαρη, ασφαλή γειτονιά, και έχεις όλα τα πάρκα και τις βιβλιοθήκες του campus στη διάθεσή σου). Το κόστος της στέγης στη Νέα Υόρκη εν έτει 2025 έχει εκτοξευθεί σε επίπεδα που δεν τα χωράει ανθρώπου νους, με καλλιτέχνες και διανοούμενους να τρέπονται σε φυγή (ή να έχουν ήδη πει γκουντ-μπάι), αφού οι αξιοπρεπείς κατοικίες προορίζονται μόνο για τους πολύ πλούσιους, ενώ οι πολυτελείς κατοικίες δεν προορίζονται απλά για τους ΠΑΡΑ πολύ πλούσιους – αποτελούν προϊόν εκμετάλλευσης. Γνωστό το πρόβλημα του κτηματομεσιτικού τζόγου: εκατομμυριούχοι από όλον τον κόσμο θέλουν φυσικά να επενδύσουν στο real estate του Μεγάλου Μήλου, ενώ ο κοσμάκης που δουλεύει και κινεί τον μηχανισμό της ζωής της πόλης, δεν έχει πού να μείνει, με τα ενοίκια να καλπάζουν σε ύψη ένα μπόι με το Εμπάιρ Στέητ Μπίλντινγκ.

Ασφαλώς και από τη σκηνή γνωριμίας του 2015 είχαμε θυμηθεί ξανά και συζητήσει τον Δρ Γουέστ, αφού είναι δημόσιο πρόσωπο. Επανήλθε όμως αποφασιστικά στο προσκήνιο την άνοιξη του ’24 ως η πρώτη φωνή κατά των εγκλημάτων στη Γάζα: τα χείλη του χαρισματικού ήταν νομίζω τα πρώτα από τα οποία ακούστηκε ολοκάθαρα η λέξη “γενοκτονία”, όταν όλοι οι άλλοι σφύριζαν αδιάφορα. Να τι σημαίνει δημόσιος διανοούμενος: καθηγητής και ακτιβιστής· φιλόσοφος και αγωνιστής.

Ο πολυτελής ουρανοξύστης

Ο ρους που έχει πάρει ετούτη η πόλη και η κοινωνία είναι απολύτως χειροπιαστός – μπορείς να μετρήσεις τους ορόφους του και να μυρίσεις τους ολοκαίνουριους τοίχους του: πριν λίγα χρόνια, το περίφημο quad καταστράφηκε για να ανεγερθεί σαρανταόροφος ουρανοξύστης πολυτελών κατοικιών. Το UTS πούλησε τον “αέρα” του για να επιβιώσει οικονομικά. Η άλωση των πάντων από το Χρηματιστήριο, η κυριαρχία της κουλτούρας της αγοράς σε κάθε πτυχή της ζωής, ακόμη και στις ανθρωπιστικές επιστήμες, δεν είναι θεωρητική, ιδεολογική συζήτηση, είναι απτή πραγματικότητα:ένα σημαντικό μέρος του φυσικού τόπου όπου βίωσα το άγγιγμα του χαρισματικού κατεδαφίστηκε για να χτιστεί ο ουρανοξύστης και να μπορέσει η σχολή να βγάλει τα έξοδά της.

Α, να μην ξεχάσω: ανέφερα ή όχι ότι ο Δρ Γουέστ ήταν υποψήφιος (ανεξάρτητος από τα δύο μεγάλα κόμματα) στις τελευταίες προεδρικές εκλογές; Σε περίπτωση που δεν το ακούσατε, δεν βγήκε. Ο άνθρωπος που άνοιξε έναν τρίτο δρόμο στο ανυπόφορο δίλημμα “γενοκτονία ή φασισμό” – τι παράξενο, δεν βγήκε. Δεν με εκπλήσσει που ένας Μαύρος Αμερικανός που διδάσκει Πλάτωνα στα καλύτερα πανεπιστήμια, που ανατέμνει τα ανατριχιαστικά θεμέλια του ρατσισμού, και που μάχεται για το υψηλό ιδανικό της πνευματικής ζωής, της “λαμπρής ζωής του Νου”, δεν βγήκε.

Στη χώρα της λατρείας του δολαρίου (και στον παγκόσμιο πολιτισμό που η ίδια χώρα έχει τη δύναμη να επιβάλει), προφανώς και ο λαός προτιμάει να τον κυβερνάνε εκατομμυριούχοι-σελέμπριτιζ. Όσο πιο εκατομμυριούχος ο ηγέτης, τόσο μεγαλύτερη ασφάλεια νιώθει ο βιοπαλαιστής του υπόλοιπου, μη εκατομμυριούχου 98%. Ποιος χρειάζεται τη θεολογία; Ή τη φιλοσοφία ή τη φιλολογία; Δώστε στον λαό ουρανοξύστες, τι τις θέλετε τις ανθρωπιστικές επιστήμες, δεν μπορούν να εισαχθούν στο Χρηματιστήριο. Τι τον θέλετε τον Κορνέλ Γουέστ; Εμείς θέλουμε επιχειρηματίες και γίγαντες της τεχνολογίας, τι να τους κάνουμε τους φιλοσόφους;

Ένας θεόρατος “πύργος” έχει ξεφυτρώσει μέσα από το παλιό μου κάστρο, επισκιάζοντας και τους τρεις παλαιότερους πύργους (τώρα τους λες πυργίσκους, σχεδόν δεν τους προσέχεις, αφού ο ουρανοξύστης υψώνεται στα 142 μέτρα).

Το Ορθόδοξο παρεκκλήσιο του UTS έχει κατεδαφιστεί (με τον Ρώσο μιλήσαμε μεν πρώτη φορά στο λώντρυ ρουμ, αλλά τον είχα πρωτοεπισημάνει στον Επιτάφιο σε εκείνο το παρεκκλήσιο), όπως επίσης και η ατμοσφαιρική αίθουσα εκδηλώσεων, επέλεξαν όμως να διατηρήσουν τη θεσπέσια οροφή της για την πισίνα του νεόδμητου λουξ πύργου: οι εντυπωσιακοί πολυέλαιοι τώρα κοσμούν τις υπαρξιακές αναζητήσεις των προνομιούχων λουομένων στο spa τους. Περνώντας απ’έξω, βλέπω από τους διατηρημένους περίτεχνους φεγγίτες τις γαλαζωπές αντανακλάσεις του νερού. Μπορεί να μη φιλοξενούνται πια φιλοσοφικά συνέδρια εδώ, αλλά ίσως το Άγιο Πνεύμα να περνάει ακόμη πού και πού.

Και πάντως εγώ δεν ξεχνώ το άγγιγμα της Ιστορίας.

Διαβάστε επίσης

Ο Πίτερ Σον στη σκηνοθεσία του «Incredibles 3»

Θρύλοι της μουσικής αποχαιρετούν τον Μπράιαν Γουίλσον των Beach Boys

Ο Όλυμπος του Πολιτισμού!