Απόψεις | Η κρίση, η κοινωνία και ο καπιταλισμός‏

Δεν ξέρω αν το κλισέ που ήθελε την οικονομική κρίση να είναι πρωτίστως ηθική μπορεί τελικά να επιβεβαιωθεί. Υπό την έννοια του ότι ο καπιταλισμός καταρρέει λόγω της πρωτοφανώς ορθόδοξης -και άρα brutal- εφαρμογής του, το παραπάνω τσιτάτο, ίσως και εν μέρει να αληθεύει. Πράγματι, στην δύση οι άνθρωποι αφέθηκαν για χρόνια μακριά από την κηδεμονία του ενοχλητικού και καταπιεστικού κράτους, έτσι ώστε χειραφετημένοι απ’ τα υπερπροστατευτικά δεσμά του ν’ ασκήσουν το δικαίωμα των πολιτών του ανεπτυγμένου κόσμου για ελεύθερη επιλογή και να γευθούν κατ’ αυτό τον τρόπο την υπεραπλουστευμένη και επικίνδυνη

αμερικανική έννοια της δημοκρατίας. Έτσι, ο πολίτης που θεωρείται-και ορθώς θεωρείται- υπεύθυνος του εαυτού του, εκτός από την άσκηση των ηδονικών δικαιωμάτων που του παρείχε ο πλουραλισμός της ελεύθερης αγοράς, εκτός από την χαρά του shopping και της ελεύθερα εκφραζόμενης άποψης και δημιουργικότητάς του, κάπου ανάμεσα δηλαδή στα ελκυστικά προϊόντα μιας λαμπερής βιτρίνας, βρέθηκε εκτεθειμένος σε μια σωρεία κινδύνων από τους οποίους έπρεπε πάλι μόνος, ως ελεύθερος, σώφρον και συνετός που είναι, να προστατευθεί. Μόνο που τους κινδύνους τους είχε θέσει το ίδιο το σύστημα που επί χρόνια προπαγάνδιζε το ταυτισμένο με την κατανάλωση δικαίωμα στην ατομική πληρότητα. Έτσι, η ιδιοκτησία, το δικαίωμα στην εργασία, το βιοτικό επίπεδο γενικά, γίνονται θεματικές που μόνο του το άτομο πρέπει να τις επιμεληθεί και να τις βελτιώσει, έτσι ώστε να επιβιώσει. Ήταν κι αυτό βλέπετε μέρος της αμερικανικής ατομικιστικά συλλαμβανόμενης έννοιας της δημοκρατίας. Αν το άτομο δεν τα καταφέρει μόνο του να τα βγάλει πέρα, τότε είναι επίσης ελεύθερο να ασκήσει το δικαίωμά του στον θάνατο και να πεθάνει υπερήφανο χωρίς να νιώσει την παραμικρή ταπείνωση του κρατικοδίαιτου, απλά και μόνο γιατί οι αναχρονιστικές δημόσιες και άρα τυρρανικές κοινωνικές δομές έχουν καταργηθεί. Και είναι ακριβώς εδώ που το παιχνίδι αρχίζει να χάνεται για όλους. Αφενός για ένα σύστημα που για πολλοστή φορά οδηγείται σε αδιέξοδο απ’ τη στιγμή που για να λειτουργήσει χρειάζεται έναν συγκεκριμένο αριθμό παραπλανημένων θυμάτων έτοιμων να το τροφοδοτήσουν και αφετέρου για εκατομμύρια πολιτών που για χρόνια είχαν πιστέψει στην ασυδοσία ενός παιχνιδιού που αν το σκεφτεί λογικά κανείς είναι καταδικασμένο να οδηγήσει σε κατάρρευση όχι μόνο τον εαυτό του αλλά και ολόκληρη την κοινωνία. Στις ΗΠΑ, το κράτος ήταν ανέκαθεν απόν απ’ αυτό το ζωηρό παιχνίδι μεταξύ συστημικής ασυδοσίας και αφελούς -επίπλαστα εμμονικής- ανάγκης για ατομική ευδαιμονία. Αποτέλεσμα; Δεκάδες εκατομμύρια ανέργων, αστέγων, ανασφάλιστων και άρα πενήτων. Εκατομμύρια άνθρωποι δηλαδή που έμμειναν έξω απ’ αυτό το παιχνίδι του αέναου και υπερεκτιμημένου ανταγωνισμού. Ενός ανταγωνισμού που μόνο λίγους διαθέτοντες συγκεκριμένα έμφυτα και επίκτητα χαρακτηριστικά μπορεί να ευνοήσει. Ενός ανταγωνισμού που μπορεί μεν να συμβάλει στην ανάπτυξη, την πρόοδο και την ευημερία, εξουθενώνει και περιθωριοποιεί δε όταν γίνεται αυτοσκοπός δίχως την ύπαρξη συστήματος που