Το πρόβλημα του κακού και η παρουσία του Θεού

Οὐ φοβηθήσομαι κακά, ὅτι σὺ μετ’ ἐμοῦ εἶ. Με τον στίχο αυτό φτάνουμε στην καρδιά του Ψαλμού, στα λόγια και τις σκέψεις που αγγίζουν τις ψυχές μας και μας κάνουν να αγαπήσουμε αυτούς τους στίχους. Όλα όσα είπαμε μέχρι τώρα, μας οδήγησαν σε αυτά τα λόγια· όλα όσα θα ακολουθήσουν θα έχουν σαν εφαλτήριο αυτά τα λόγια. Τώρα μπορούμε να ανακαλύψουμε την ουσία της παράκλησης του ψαλμωδού. Κάποτε, ο Μάρτιν Μπούμπερ προσπάθησε να εξηγήσει τη διαφορά μεταξύ θεολογίας και θρησκείας, λέγοντας ότι η θεολογία είναι μια συζήτηση περί Θεού, ενώ η θρησκεία είναι η εμπειρία του Θεού. Η διαφορά μεταξύ τους, είπε, είναι σαν τη......
διαφορά του να διαβάζεις ένα μενού σε ένα εστιατόριο και του να τρως το δείπνο σου. Η θεολογία μπορεί να είναι διαφωτιστική. Μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε. Μπορεί να καθοδηγήσει τον νου μας. Αλλά μόνο η αληθινή επικοινωνία με τον Θεό μπορεί να θρέψει...
την ψυχή μας.

Έχοντας κατά νου αυτή τη διάκριση, ας ξαναδούμε τα λόγια του εικοστού τρίτου Ψαλμού. Πότε αυτός ο Ψαλμός μας προσφέρει θεολογία, μας πληροφορεί για τον Θεό; Πότε μας προσφέρει θρησκεία, την εμπειρία της συνάντησης με τον Θεό; Πότε ο ψαλμωδός αναφέρεται στον Θεό ως «Αυτός», και πότε ως «Εσύ»;

Κύριος ποιμάνει με καὶ οὐδὲν με ὑστερήσει.
Εἰς τόπον χλόης ἐκεῖ με κατεσκήνωσεν,
ἐπὶ ὕδατος ἀναπάσευως ἐξέθρεψέ με,
τὴν ψυχὴν μου ἐπέστρεψεν.
Ὡδήγησέ με ἐπί τρίβους δικαιοσύνης ἕνεκεν τοῦ ὀνοματος αὐτοῦ.
Ἐὰν γὰρ πορευθῶ ἐν μέσω σκιᾶς θανάτου,
οὐ φοβηθήσομαι κακά, ὅτι σὺ μετ’ ἐμοῦ εἶ.

Ο κοινός νους λέει ότι όταν το κακό συμβαίνει σε εμάς, αυτό γίνεται αφορμή για να χάσουμε την πίστη μας στον Θεό. «Πώς είναι δυνατόν να υπάρχει Θεός σε έναν κόσμο που πεθαίνουν παιδιά;» «Γιατί πρέπει να το περάσω όλο αυτό; Δεν το αξίζω». Και πολύ συχνά, η λαϊκή σοφία είναι αληθινή. Όταν εγώ και η γυναίκα μου επισκεφτήκαμε τους Συμπονετικούς Φίλους, μετά τον θάνατο του γιού μας, συναντήσαμε ανθρώπους που ήταν τόσο οργισμένοι με τον Θεό, που δεν πήγαν σε Συναγωγή ή Εκκλησία για χρόνια. Προτιμούσαν να χάσουν τους γάμους των συγγενικών τους προσώπων και τις γιορτές των διακοπών, παρά να βρεθούν στη συντροφιά ανθρώπων που δόξαζαν τον Θεό. Υπήρξαν φορές που δεν μπορούσα να πω στους άλλους γονείς ότι ήμουν ραβίνος, έτσι ώστε να μην τους εγείρω τον πόνο και την οργή που η θρησκεία είχε σπείρει σε αυτούς τους ανθρώπους.

Αλλά εξίσου συχνά, ίσως και πιο συχνά, είδα τα πράγματα να λειτουργούν διαφορετικά. Άνθρωποι για τους οποίους η θρησκεία ήταν ένα απομακρυσμένο, αφηρημένο θεολογικό ιδεολόγημα, άνθρωποι που πίστευαν στην ύπαρξη του Θεού με τον ίδιο τρόπο που πίστευαν στην ύπαρξη της Μογγολίας («Δεν έχω πάει ποτέ εκεί, αλλά οι άνθρωποι μου λένε ότι υπάρχει ένα τέτοιο μέρος, και δεν υπάρχει λόγος να διαφωνήσω μαζί τους»), ξαφνικά βρέθηκαν στην κοιλάδα της σκιάς, και αυτό που ήταν αφηρημένο και απομακρυσμένο έγινε κάτι ζωντανό. Σε αυτό το σημείο βρέθηκαν να λένε, «Θεέ μου, ποτέ δεν θα κατόρθωνα να περάσω την κοιλάδα χωρίς τη βοήθεια και