Προλήψεις και τελετουργικές πράξεις στα... Γήπεδα!

Του Καθηγητή ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ

Παρασκευή και, για μερικούς ευτυχώς όχι...13 σήμερα, και σκέφτηκα ότι θάπρεπε να ρίξουμε μιά ματιά και στα…γήπεδα και στις δυσκολίες
παικτών, προπονητών, παραγόντων και φιλάθλων με τον αποκρυφισμό...
Ο φακός της τηλεοπτικής κάμερας κάνει το γνωστό ζουμ....Σε κλόουζ άπ, εκατομμύρια τηλεθεατών "συλλαμβάνουν" τον γνωστό αθλητή σε μια εντελώς προσωπική του....
στιγμή -την ώρα που...σταυροκοπιέται....Στον
πάγκο, ο προπονητής κλείνει τα μάτια του και ενδόμυχα κάνει μια
ευχή.....Στην κερκίδα των επισήμων οι παράγοντες κλέβουν κάποια
στιγμή απορρόφησης των άλλων στην κρισιμότητα της φάσης και
επιδίδονται στη δικιά τους τελετουργική πράξη. Σταυροκοπήματα, ευχές,
συσπάσεις των μυών του προσώπου, συμβολικές κινήσεις των χεριών και
των δακτύλων.....
Προλήψεις και τελετουργικές πράξεις εκτόνωσης; Στο γήπεδο από
ώριμους άνδρες και επαγγελματίες παίκτες; Γιατί όχι;
Οι φίλαθλοι μέσα στον δικό τους ενθουσιασμό, την προσωπική τους
έξαψη και τις προσδοκίες για νίκη της ομάδας ους θεωρούν σαν φυσικό
δεδομένο την υπεροχή της αγαπημένης τους ενδεκάδας απέναντι στο
συγκεκριμένο αντίπαλο ή πάλι προσδοκούνε τη "μεγάλη έκπληξη" όταν τα
παιδιά τους βρίσκονται αντιμέτωποι με μια μεγάλη ισχυρή ενδεκάδα.
Αναμφίβολα, "μπάλα είναι και.....γυρίζει" όμως όσο κι αν στο
ποδόσφαιρο ο κανόνας του "ένα και ένα ίσον....δύο" δεν φαίνεται να
ισχύει με τον δογματισμό που ισχύει στην επιστήμη, η συχνότητα με την
οποία συμβαίνει "ένα και ένα ίσον....άγνωστο" δεν είναι τόσο μεγάλη
ώστε να δικαιολογεί την ανατροπή του μαθητικού κανόνα. Σε ακριβή
μάλιστα ανάλυση με αντικειμενικά κριτήρια (όπως στην μελέτη του
βίντεο) διαφαίνονται καθαρά οι λόγοι που "ανατρέπουν" τον κανόνα,
πιστοποιείται ότι η συγκυρία παραγόντων και κατάλληλη εκμετάλλευσή
τους από τον ασθενέστερο αντίπαλο συνηγορούν στην "ανατροπή"
του. Και αντίστροφα, η για οποιονδήποτε λόγο απώλεια της δοσμένης
ευκαιρίας τείνει να πιστοποιήσει την ορθότητα του μαθηματικού κανόνα.
Οι προλήψεις ξεκινούν, συνήθως, εντελώς συμπτωματικά! Κάποιο
τυχαίο γεγονός, κάποια χειρονομία, μια ενδόμυχη ευχή προηγείται
της στιγμής που ταυτόχρονα ο αντίπαλος διαπράττει το σφάλμα στην
στρατηγική του.....Και έτσι, στα καλά.... καθούμενα, γεννιέται "η
έκπληξη" στο αποτέλεσμα του αγώνα. Οι παίκτες, οι τεχνικοί και οι
παράγοντες είναι άνθρωποι με ανθρώπινες αδυναμίες, συμπλέγματα,
βιώματα, προσδοκίες, φόβους, τρακ και άγχη. Στο μέτρο που συνειδητά
ταυτίζουν κάποια "τελετουργική πράξη" με την επιτυχία αρχιζουν να
δημιουργούν υποσυνείδητα την πρόληψη!...
Ψυχολογικές και κοινωνιολογικές έρευνες έχουν φέρει στο φως το
γεγονός ότι εμείς οι άνθρωποι όταν αναπτύσσουμε δραστηριότητες
σε γνωστά τερραίν, με σχετικά καλή επίγνωση των παραγόντων
που θα επηρεάσουν τις δραστηριότητές μας, βασίζ