Ορθολογισμό ή αποδοχή χρειάζονται οι πολιτικές αποφάσεις;

Για να δοθεί μια κατανοητή απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, πρέπει πρώτα να συμφωνήσουμε σε ένα γενικής αποδοχής ορισμό των όρων ορθολογισμός και αποδοχή των αποφάσεων· πρέπει να ξέρουμε για τι ακριβώς μιλάμε. Στην αντίθετη περίπτωση δημιουργούνται αντιφατικά και παράλογα συμπεράσματα αφού ο κάθε ένας εννοεί τα.....
δικά του για αυτούς τους δύο όρους.

Αποδοχή: Με τον όρο αποδοχή αποφάσεων στην νομική επιστήμη, εννοούμε την παραίτηση των ενδιαφερομένων από την επιδίωξη ανατροπής της απόφασης με τα υπάρχοντα ένδικά μέσα.

Στην πολιτική εννοούμε την παραίτηση του συνόλου, στην πράξη της πλειονότητας, των πολιτών από την επιδίωξη ανατροπής της απόφασης με όλα τα νόμιμα μέσα· ένδικα, διαμαρτυρίες, απεργίες, καταλήψεις. Σημαντικό και κρίσιμο στοιχείο αυτού του ορισμού είναι ότι η αποδοχή αναφέρεται στο σύνολο των πολιτών και όχι στην τάξη των πολιτών που άμεσα αφορά η απόφαση. Είναι αυτονόητο ότι η τάξη των αμέσως ενδιαφερομένων κατά κανόνα θα αγωνίζεται για να ανατρέψει μια απόφαση που θίγει τα συμφέροντα της. Για να γίνει και από την τάξη αυτή αποδεκτή η απόφαση, βασική προϋπόθεση είναι να πεισθούν οι ενδιαφερόμενοι ότι αυτή εκφράζει τη βούληση του συνόλου των πολιτών και όχι τη βούληση του ενός ή των ολίγων που ασκούν την εξουσία.

Ορθολογισμός: Με τον όρο ορθολογισμός, στις επιστήμες – όπως για παράδειγμα στην οικονομία, στη διοίκηση των επιχειρήσεων, στην πολιτική – εννοούμε τη λογική (μαθηματική) εκτίμηση: (1) Των αποτελεσμάτων από την πραγματοποίηση αυτής της απόφασης και (2) Της πιθανότητας επίτευξης αυτών των αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα ορθολογισμός της απόφασης του μεσοπρόθεσμου προγράμματος είναι η αξιόπιστη εκτίμηση ότι η πραγματοποίηση του θα έχει σαν αποτέλεσμα: τη μείωση του χρέους στο Χ%, της ανεργίας στο Ψ% και ότι η πιθανότητα επιτεύξεως αυτών των αποτελεσμάτων είναι Ζ%. Από τον ορισμό αυτό προκύπτει ότι ο ορθολογισμός των αποφάσεων είναι έργο ειδημόνων και όχι οι «απόψεις» πολιτικών, ανθρώπων των ΜΜΕ ή απλών πολιτών.

Είναι ίσως χρήσιμο να θυμίσουμε ότι ορθολογισμός στη φιλοσοφία σημαίνει κάτι το γενικότερο και το πιο βασικό[1] από ότι σημαίνει σήμερα στις εφαρμοσμένες επιστήμες.

Η αξιοπιστία και η αξία του ορθολογισμού

Οι προαναφερθείσες εκτιμήσεις των ειδημόνων βασίζονται σε ορισμένες παραδοχές οι οποίες θεωρούμε ότι θα ισχύσουν με πολύ μεγάλη πιθανότητα, σχεδόν με βεβαιότητα. Τέτοιες παραδοχές για παράδειγμα είναι ότι δεν θα γίνουν φυσικές καταστροφές ή πόλεμοι. Η πιο όμως σημαντική και κρίσιμη παραδοχή είναι αυτή της αποδοχής – για την ακρίβεια της έκτασης αποδοχής - της απόφασης από τους πολίτες. Αν αυτή η παραδοχή δεν ισχύσει τότε ο ορθολογισμός των ειδημόνων πάει περίπατο· τότε ο ορθολογισμός και των πιο μεγάλων ειδημόνων έχει την αξία «άσκησης επί χάρτου» και όχι την αξία μιας αξιόπιστης εκτίμησης μελλοντικών γεγονότων. Το τι ισχύει για τον “ορθολογισμό” των αυτό-ανακηρυσσόμενων ειδημόνων είναι μάλλον αυτονόητο.

Από τα προηγούμενα προκύπτει