ΜΗΝ ΤΟ ΧΑΣΕΤΕ. - Ποιό το μέλλον της Τουρκίας.

Το άρθρο που θα διαβάσετε παρακάτω γράφηκε τον 11ο του 2005. Ίσως κατά μια έννοια να είναι "προφητικό", αλλά σίγουρα είναι, αν μη τι άλλο, επίκαιρο όσο ποτέ. Ο αρθρογράφος έξι χρόνια μετά (2011) δικαιώνεται από τα τρέχουσα γεγονότα, γράφοντας ένα ακόμη σχόλιο, και συνεχίζει να δικαιώνεται εν έτη 2012.
Γράφει ο Παπαθανασίου Αντώνης*.
Όταν οι Οθωμανοί Τούρκοι έφτασαν έξω από την Βιέννη, η Οθωμανική Αυτοκρατορία βρισκόταν πλέον στο ζενίθ της. Αυτή όμως ήταν, κατά πολλούς, και η αρχή του τέλους μια δύναμης η οποία έκτοτε χάνει ...

συνεχώς εδάφη αδυνατώντας να ελέγξει τις – πολλές – μειονότητες οι οποίες ανέκαθεν αποτελούσαν ένα σημαντικό μέρος της. Λίγο πριν την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Οθωμανική Αυτοκρατορία χαρακτηριζόταν ως ο «μεγάλος ασθενής» και στο τέλος του Πολέμου η Αυτοκρατορία είχε πλέον αντικατασταθεί από το Τουρκικό κράτος, σαφώς μικρότερο σε μέγεθος και δύναμη, όμως εξίσου πολύμορφο και πολύπλοκο.

Ο Κεμάλ Ατατούρκ ανέβηκε στην εξουσία και κατάφερε όχι μόνο να αποτρέψει τον περαιτέρω κατακερματισμό της Τουρκίας αλλά και να δώσει μια νέα ταυτότητα στο νεοσύστατο αυτό κράτος. Μια κοσμική ταυτότητα η οποία βοήθησε την Τουρκία να διατηρήσει την εδαφική της ακεραιότητα έως σήμερα, καταπιέζοντας βεβαίως όλες τις θρησκευτικές, πολιτικές και πολιτισμικές μειονότητες στην επικράτεια της.

Όταν δε η πολιτική ηγεσία αδυνατούσε να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς, κυρίως, κινδύνους τότε ο στρατός αναλάμβανε δράση για να διατηρήσει την ισχύουσα τάξη πραγμάτων. Αντί λοιπόν η Τουρκία να ενταχθεί στην ΕΟΚ το 1980, ο στρατός επέβαλλε ένα στρατιωτικό καθεστώς το οποίο και διατήρησε το status quo στην Τουρκία, καθώς πιθανή ένταξη της χώρας στην Κοινότητα, συν τοις άλλοις, θα άμβλυνε τις καταπιέσεις κατά των μειονοτήτων ενώ παράλληλα θα αλλοτρίωνε τον κεμαλικό χαρακτήρα του κράτους, επηρεάζοντας σαφώς και την πολιτική δύναμη του στρατού, των ισλαμιστών και των μειονοτήτων.

Όμως για να είμαστε ακριβείς, δεν θα πρέπει να μιλάμε για την επιβολή στρατιωτικού καθεστώτος στην Τουρκία το 1980, αλλά για αλλαγή μηχανισμού λήψης αποφάσεων, μιας και το καθεστώς πριν από το 1980, το στρατιωτικό καθεστώς 1980-83, το καθεστώς μετά το πραξικόπημα, όπως και το τωρινό καθεστώς διακυβέρνησης της Τουρκίας έχει παραμείνει σχεδόν απαράλλαχτο από την ίδρυση του κεμαλικού κράτους το 1922 (Υπ1)!

Αυτή λοιπόν είναι η σημαντικότερη παρατήρηση που θα πρέπει να κάνουμε προτού επιχειρήσουμε να προβλέψουμε τις μελλοντικές εξελίξεις στην Τουρκία και τις επιπτώσεις αυτών στις γείτονες χώρες όπως και στην ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Ποιο το μέλλον της Τουρκίας λοιπόν, όταν σήμερα παρά ποτέ, η Τουρκία δεν νιώθει να απειλείται μόνο από τις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή αλλά και από εσωτερικές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές οι οποίες θα μπορούσαν να επιφέρουν αλλαγή στο καθεστώς της Άγκυρας;

Προσωπική εκτίμηση είναι ότι το μέλλον της Τουρκίας δεν είναι ευοίωνο και εν ολίγοις, οι εξελίξεις στην Μέση Ανατολή μ