Ελλάς τέλος;

Του Κωνσταντίνου Ρωµανού
Καθηγητή Φιλοσοφίας
Πολιτιστική ταυτότητα

Ο πολύς Φουκουγιάµα αναφερόµενος πρόσφατα στην εξέγερση των γκέτο των
µεταναστών στη Γαλλία, έφερε στη συζήτηση περί αιτίων, µία νέα προοπτική: ενώ οι
περισσότεροι αναλυτές επικεντρώνονται σε....
οικονοµικές αιτιάσεις του φαινοµένου
(ανεργία, φτώχεια, κακές συνθήκες διαβίωσης) ο Φουκουγιάµα εστιάζει στην
πολιτιστική ταυτότητα. Τα ευρωπαϊκά έθνη, µας εξηγεί, έχουν ταυτότητες που
βασίζονται στην ιστορία, το έδαφος και το αίµα -«σκληρές» ταυτότητες θα έλεγε
κανείς- στις οποίες ο ξένος είναι αδύνατο να συµµετέχει και αν το ήθελε.

Επειδή οι αλλοδαποί µε ευρωπαϊκές υπηκοότητες αλλά χωρίς αληθινή πατρίδα -εκτός από την
παγκόσµια κοινότητα των πιστών του Ισλάµ- είναι το λίκνο της τροµοκρατίας που
εξάγεται στην Αµερική, ζητούµενο είναι τα ευρωπαϊκά έθνη να επαναπροσδιορίσουν
την εθνική τους ταυτότητα -προφανώς αφαιρώντας από αυτήν αίµα, έδαφος και
ιστορικότητα- ούτως ώστε οι αλλοδαποί να «χωρούν» σ’αυτήν. Ως υπόδειγµα προς τη
σωστή κατεύθυνση τίθεται το χωνευτήρι των λαών, η Αµερική.
Προτείνει ακόµα ο Φουκουγιάµα σκληρότερα µέτρα κατά των εξτρεµιστών,
καταστολή. Αν αυτά τα πράγµατα δεν γίνουν, η Ευρώπη θα έχει πρόβληµα µε τη
δηµοκρατία και θα συνεχίζει να εξάγει τροµοκρατία.

Η ανάλυση αυτή υπερέχει από τις οικονοµικιστικές προσεγγίσεις κατά το ότι εξηγεί,
γιατί ειδικά οι «µετανάστες» (και όχι γενικά οι πάσης φύσεως «φτωχοί»)
εξηγέρθησαν στη Γαλλία. Πέραν αυτού υπέρ της έχει τη διαπίστωση ότι η
δηµοκρατία δεν λειτουργεί σε ετερογενή αλλά αντιθέτως σε οµοιογενή και οµογενή
σύνολα, πράγµα που συνήθως παραβλέπουν οι ενθουσιώδεις απόστολοι της
«πολυπολιτισµικότητας». (Γι αυτό άλλωστε η αρχαία αθηναϊκή δηµοκρατία έθετε
τόσους φραγµούς στους µετοίκους που φιλοδοξούσαν να αποκτήσουν την ιδιότητα
του πολίτη). Εάν όµως οι εθνικές ταυτότητες των ευρωπαίων χάσουν κάθε
ουσιαστικό στοιχείο που δένει τους ανθρώπους µεταξύ τους, αν οι πατρίδες γίνουν το
φολκλόρ µίας «παγκοσµιοποιηµένης» κοινωνίας αποτελούµενης από άτοµα
«πολίτες» χωρίς ποιοτική διαφοροποίηση, αν το σύστηµα των εθνών αντικατασταθεί
από το σύστηµα µίας τεράστιας πολυεθνικής αγοράς, τότε η δηµοκρατία θα γίνει
εφικτή; Ή µήπως η δικτατορία; Αυτό δεν έχει ίσως ερευνηθεί ακόµα επαρκώς.
Ο Φουκουγιάµα στο µικρό του άρθρο δεν εξηγεί εν τούτοις τίνι τρόπω θα τα
καταφέρουν οι Ευρωπαίοι στον αστερισµό της παγκοσµιοποίησης να ξεχάσουν τις
εθνικές τους ταυτότητες, προκειµένου να συνυπάρξουν ειρηνικά µέσα στα εδάφη
τους µε τους έξωθεν. Όµως µπορούµε να υποψιασθούµε την απάντηση στο καυτό
αυτό ερώτηµα, αν στρέψοµε την προσοχή µας σε µία µικρή ευρωπαϊκή χώρα πέραν
των κοινών συνόρων της Ευρώπης: την Ελλάδα!

Η Ελλάδα πρωτοπόρος

Όντως η Ελλάδα έχει να επιδείξει «προόδους» προς την κατεύθυνση µίας
πολιτικοκοινωνικής παγκοσµιοποίησης που την καθιστά, στο πνεύµ