Αρχές Διακυβέρνησης

17. Φορολογία

από τον Νικόδημο
1. Φόρος ήταν αρχικά η συνεισφορά του ατόμου στις ανάγκες της κοινότητας, η οποία του παραχωρούσε τη συντροφιά, προστασία και συνεργασία της. (Ήταν επίσης προσφορά στη Θεότητα για τα δώρα της Δημιουργίας.) Η φορολογία ήταν μια απλή άμεση λειτουργία, πηγή κρατικού εισοδήματος για τις....
δαπάνες διοίκησης, δημοσίων έργων και άμυνας (ή πολέμου) – καθώς και για τη μικρή ή μεγάλη πολυτέλεια του ύπατου Άρχοντα.
Εδώ και περίπου 200 χρόνια (από το 1800 τουλάχιστον) η φορολογία αναπτύχθηκε σε «σύστημα» με βάση την Οικονομολογική Επιστήμη. Δυστυχώς το σύστημα τώρα είναι τρομερά πολύπλοκο με τρομακτική πολυνομία πολυσέλιδων τόμων διατάξεων για άμεσους φόρους (εισοδήματος, κερδών, ακινήτων κλπ) κι έμμεσους (επί πολυτελών ειδών, χαρτόσημα, δασμοί κλπ). Ένα μεγάλο μέρος από αυτές τις εισπράξεις επιστρέφεται, υποτίθεται, από το Κράτος σε μορφή πολλών νεόβγαλτων υπηρεσιών και Πρόνοιας. Αλλά όλες οι κρατικές υπηρεσίες (παιδεία, υγεία κλπ) είναι άθλιες και πολύ δικαιολογημένα οι πολίτες αγανακτούν βλέποντας πως ενώ πληρώνουν τους φόρους, δεν παίρνουν πίσω ούτε αξιόλογες υπηρεσίες ούτε συντάξεις.
Μια κύρια προσπάθεια του συστήματος, δηλαδή ο παρεμβατισμός του Κράτους μέσω φορολόγησης, είναι να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών. Και, οπωσδήποτε, οι συνθήκες διαβίωσης για τα φτωχότερα στρώματα στις χώρες της Ευρωζώνης έχουν βελτιωθεί σημαντικά καθώς μέχρι πρόσφατα (φθινόπωρο 2011) ελάχιστοι δήλωναν άστεγοι και κάτω από το όριο φτώχειας δίχως τις βασικές ανέσεις. Αλλά το χάσμα παραμένει και μεγαλώνει μεταξύ πλούσιων και φτωχότερων τάξεων. Ειδικά στις συνθήκες αυξανόμενης ανεργίας και αυξανόμενων ελλειμμάτων στην Ευρωζώνη (Μάρτιος 2012).

2. Το «σύστημα» είναι τέτοιο που προκαλεί σοβαρές παρενέργειες και δημοσιονομικές κρίσεις. Γράφει ο Αθ. Κανελλόπουλος: «Το ύψος των κρατικών δαπανών ... δεν βρίσκεται σε αναλογία προς τις παρεχόμενες από το δημόσιο υπηρεσίες. Σε μεγάλη κλίμακα υπάρχει υπερβολή στις δαπάνες και αυτό οδηγεί στην πιο σημαντική δημοσιονομική κρίση της εποχής μας, στην κρίση των δημοσίων δαπανών ... Επακόλουθο της αύξησης αυτής είναι η προσφυγή... στην φορολογία, που γίνεται αισθητή... γιατί περιορίζεται σε σταθερό κύκλο εισοδηματικών ομάδων. Προσφυγή όμως στη φορολογία σημαίνει αύξηση των δαπανών υπέρ των πληττομένων από την φορολογία. Ένας φαύλος κύκλος που δεν τελειώνει. (σ. 94: Η Οικονομία Ανάμεσα στο Χθες και στο Αύριο, 1980 Αθήνα, Κάκτος.)
Λέγεται, δηλαδή, από τον τέως υπουργό πως οι κρατικές δαπάνες αυξάνονται• πως φορολογούνται σταθερά συγκεκριμένες εισοδηματικές ομάδες (ακριβώς όπως και σήμερα)• πως οι δημόσιες υπηρεσίες δεν είναι επαρκείς (παιδεία, υγεία, υδροδότηση, συγκοινωνίες κλπ)• πως ομάδες (χαμηλόμισθων και συνταξιούχων) πλήττονται κανονικότατα από τη φορολογία και χρειάζονται περισσότεροι φόροι για να τις ανακουφίσουν.
Κάτι που δεν λέγεται είναι ο ψυχολογικός παράγων: δηλαδή, εγείρεται απογοήτευση και οργή στους ανθρώπους που εργάζονται περισσότερο (