Το νόημα του Σοσιαλισμού, κατά Μαρξ (“Το Κεφάλαιο” τόμος ΙΙΙ)

γράφει ο Κων/νος Σπ. Δρακάτος

Έλεγα προ ημερών για την σύγχυση που έχουν προκαλέσει στον εγκέφαλο πολλών αριστερών πολιτικών, αυτοπροσδιοριζόμενων ως Μαρξιστών, οι πρώιμες θεωρίες του Μαρξ περί πάλης των τάξεων, εξαφάνισης της Αστικής τάξης και επικράτησης της Εργατικής (1847, σκοπός της Ένωσης Κομμουνιστών, Κομμουνιστικό Μανιφέστο κλπ.). Τα πρώτα θύματα αυτών των θεωριών προήλθαν από την επανάσταση της Παρισινής Κομμούνας το 1871, μετά την συντριπτική ήττα της Γαλλίας στον πόλεμο με την Πρωσία. Τα επόμενα, πολύ περισσότερα, ήρθαν τον 20ο αιώνα, με την Οκτωβριανή επανάσταση του 1917, στην Ρωσία και όπου αλλού, σε όλο τον κόσμο και μέχρι το 1991, οπότε και κατέρρευσανκαι...... ενταφιάστηκαν μαζί με την σορό του Λένιν.
Απ' ότι λένε οι μελετητές, η ήττα της Παρισινής Κομμούνας, απογοήτευσε τον Μαρξ και τον επηρέασε τόσο, ώστε στην τελευταία σελίδα του χειρογράφου του τρίτου τόμου του “Κεφαλαίου” (δεν τον ολοκλήρωσε ο ίδιος, γιατί τον πρόλαβε ο θάνατος), να αναφέρεται στον “Καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής”, προς τον οποίο πίστευε ότι έτεινε ο “πραγματικός κόσμος” έναντι του “ιδεατού”.Το πόσο έχουν επηρεαστεί οι ιδέες των σύγχρονων Μαρξιστών, μετά από αυτή την εξέλιξη των ιδεών του Μαρξ, δεν το γνωρίζω γιατί, απ' ό,τι φαίνεται, οι θεωρητικοί αναζητούν, ακόμα(;), τα αίτια της κατάρρευσης (Μαρξισμός και ιστοριογραφία– Πρόσφατες εξελίξεις και σύγρονες συζητήσεις– Haldon J.F.Εκδόσεις Νεφέλη, 1992), οι πολιτικοί όμως, σαν τον κ. Μηλιό και τους άλλους στον ΣΥΡΙΖΑ (ποιοι;), μάλλον δεν τους ενδιαφέρει και πολύ, αφού τους φτάνει να λένε ότι είναι Μαρξιστές και... “ο,τι έχετε ευχαρίστηση...”.Ο Μαρξ λοιπόν, προς το τέλος της συγγραφής του “Κεφαλαίου” του, αλλά και του βίου του, αναφέρεται στο νόημα του Σοσιαλισμού και γράφει:“Το κράτος της ελευθερίας αρχίζει πραγματικά εκεί που σταματάει η εργασία που προσδιορίζεται από την ένδεια και τον εξωτερικό καταναγκασμό. Βρίσκεται λοιπόν από την φύση των πραγμάτων πέραν από την σφαίρα της κυριολεκτικά υλικής παραγωγής. Όπως ο άγριος πρέπει να παλέψει με την φύση για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του, για να διατηρήσει την ζωή του και να την αναπαραγάγει, έτσι πρέπει να κάνει και ο πολιτισμένος και πρέπει να το κάνει σε όλες τις κοινωνικές μορφές και κάτω από όλους τους πιθανούς τρόπους παραγωγής. Με την εξέλιξή του διαστέλλεται και αυτό το κράτος της φυσικής αναγκαιότητας επειδή διαστέλλονται και οι ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα διαστέλλονται και οι παραγωγικές δυνάμεις που ικανοποιούν αυτές τις ανάγκες. Η ελευθερία σε αυτή την περιοχή μπορεί να βρίσκεται μόνο στο ότι ο κοινωνικός άνθρωπος, οι συνεταιρισμένοι παραγωγοί ρυθμίζουν ορθολογικά αυτή την εναλλαγή της ύλης τους με την φύση, την βάζουν κάτω από τον κοινό τους έλεγχο αντί να κυριαρχούνται από αυτή σαν από μια τυφλή δύναμη, την τελειώνουν με την μικρότερη καταβολή δύναμης και κάτω από τους πλέον αντάξιους και προσφορότερους για την ανθρώπινη φύση τους, όρους. Όλη όμως αυτή η κατάσταση μένει πάντα κράτος της αναγκαιότητας. Πέρα από αυτό αρχίζει η ανάπτυξη των ανθρώπινων δυνάμεων που είναι αυτοσκοπός, το αληθινό κράτος της ελευθερίας, που όμως μόνο πάνω σε αυτό το κράτος της αναγκαιότητας σαν βάση του, μπορεί να βλαστήσει”.Σε αυτή την περικοπή αναφέρεται το σχόλιο του Έριχ Φρομ, ο οποίος έχει μελετήσει σε βάθος το έργο του Μαρξ και γράφει: “Κατά την άποψη του Μαρξ, ο άνθρωπος θα αποκτήσει την ελευθερία να οικειοποιηθεί τον πολιτισμό που δημιούργησε στην πορεία της ιστορία, μόνο όταν απελευθερωθεί από τα δεσμά, όχι μόνο της οικονομικής φτώχειας αλλά και της πνευματικής χρεοκοπίας που προκαλείται από την αποξένωση. Το όραμα του Μαρξ βασίζεται στην πίστη του στον άνθρωπο και στις εγγενείς και πραγματικές του ικανότητες που αναπτύχθηκαν μέσα στην ιστορία. Το σοσιαλισμό τον θεωρούσε σαν όρο της ανθρώπινης ελευθερίας και της δημιουργικής δύναμης και όχι σαν σκοπό της ίδιας της ζωής”.Αυτά τα ολίγα, προς το παρόν, γιατί πρέπει, κάποια στιγμή, να κατανοήσουμε ότι το σύγχρονο πολιτικό “παιχνίδι” δεν παίζεται τίμια και αυτό δεν αφορά μόνο τους αριστερούς ή τους δεξιούς, αφορά όλους όσους συμμετέχουν σε “στημένα” πολιτικά παιχνίδια.