Προπολεμικό το κλίμα στην ΕΕ…

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου
Μεταξύ των διαφόρων ηθικοπλαστικών, συναισθηματικών και τρυφερών λόγων για την Ελλάδα, ο μετριότατος, συνταξιούχος πολιτικός Χέλμουτ Σμιτ, είπε και κάτι σημειολογικά ορθότατο: η Γερμανία εκδηλώνει στάση που παραπέμπει στη κουλτούρα και το πολιτικό κλίμα που προηγήθηκε του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Αυτή είναι και η προσωπική μου αίσθηση. Πράγματι το Βερολίνο νοιώθει να έχει παντού εχθρούς, ενώ δεν εμπιστεύεται τους φίλους του. Αισθάνεται ξανά περικυκλωμένο και αναζητεί διέξοδο από την........ οικονομική ασφυξία, με την οποία θεωρεί ότι το απειλεί το παγκόσμιο σύστημα. Αυτή τη φορά δεν είναι το Λονδίνο που δολοπλοκεί εις βάρος του, αλλά το χρηματοπιστωτικό λόμπυ, που, στα «μάτια» τους, μοιάζει να έχει απλώσει παντού τα πλοκάμια του. Δεν είναι ψέμα αυτό, αλλά η πολιτική στρατηγική, για να είναι επιτυχής μακροχρονίως, δεν θα πρέπει να χαράσσεται με φοβικά στοιχεία και την αίσθηση της «περικύκλωσης».

Ο νέος γερμανικός εθνικισμός, φαίνεται να αντανακλά σε ολοένα και μεγαλύτερο βαθμό τα φοβικά χαρακτηριστικά της γερμανικής πολιτικής κουλτούρας των αρχών του 20ου αιώνα, τα οποία διαμόρφωσαν το κλίμα, ώστε να καταλήξουμε στην ευρωπαϊκή καταστροφή του 1914-1918. Θυμίζω ότι αυτόν τον πόλεμο δεν τον ήθελε κανείς, όλοι τον εξόρκιζαν, όλοι φρόντιζαν να διασκεδάζουν τις συνθήκες που αντικειμενικά διαμόρφωναν τις πιθανότητες να επισυμβεί, αλλά παρόλα αυτά όλοι κατά βάθος έτρεμαν με την ιδέα ότι αποτελούσε ένα σοβαρό ενδεχόμενο. Κατέστρωναν έτσι πολεμικά σχέδια επί σχεδίων και κινούντο διπλωματικά και οικονομικά αναλόγως, ώστε αν ξεκινούσε μια θερμή διένεξη, ο καθένας από την πλευρά του να βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση. Το 90% αυτών των κινήσεων, προετοιμασίας για μια παγκόσμια σύγκρουση από τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις γινόταν στο παρασκήνιο και μυστικά. Από το 1909 έως το 1914 η μυστική πολιτική, η μυστική διπλωματία και η μυστικότητα στους οικονομικούς σχεδιασμούς, αναπτύχθηκε σε τέτοιο βαθμό που ακόμη προκαλεί δέος στους ιστορικούς. Όλα κινούντο υπόγεια, ενώ το πνεύμα συνωμοτικότητας κυριαρχούσε σε όλα τα κέντρα των αποφάσεων, όπου κανείς δεν έμοιαζε να εμπιστεύεται τον Άλλο. Αυτά συνοδεύτηκαν από μια πολιτική παραφιλολογία και ένα κύμα πρωτοφανούς παραπλανητικής και προβοκατόρικης προπαγάνδας που κατασκεύαζε ο Τύπος της εποχής, σε συνδυασμό με επικίνδυνα οικονομικά ανοίγματα από όλες ανεξαιρέτως τις ευρωπαϊκές Μεγάλες Δυνάμεις, που δανείζονταν αφειδώς από εξωτερικές πηγές και όσοι δεν μπορούσαν, από εσωτερικές, ενώ δάνειζαν στη συνέχεια τους «μικρούς» συμμάχους τους, κυριολεκτικά τυχοδιωκτικά.

Προφανώς εκείνη η προπολεμική ατμόσφαιρα, ενώ εμφανίζει σημειολογικές αναλογίες με την σημερινή κατάσταση, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέεται πολιτικά ή οικονομικά με το σύγχρονο αδιέξοδο της παγκοσμιοποίησης. Τα πολιτικά φαινόμενα δεν εξελίσσονται γραμμικά, ούτε ο δαρβινισμός στις κοινωνικές επιστήμες θα μπορούσε να θεωρηθεί ορθή οντολογική προσέγγιση της ιστορίας. Δεν θα κουραστώ να επαναλαμβά