Πέντε αλήθειες για τις αποκρατικοποιήσεις

του Φώτη ΚόλλιαΕγκαλείται, δικαίως, η κυβέρνηση από τους Ευρωπαίους εταίρους της για τις μεγάλες καθυστερήσεις στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων. Επί σχεδόν δύο χρόνια δεν κατάφεραν (ή δεν θέλησαν...) να μεταβιβάσουν στον ιδιωτικό τομέα ούτε έναν οργανισμό του Δημοσίου.Τώρα που οι αγορές βουλιάζουν, η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο δύσκολη. Ποιος θα βάλει την υπογραφή του σε μια συμφωνία πώλησης με τέτοιες αποτιμήσεις; Ειδικά όταν τα πολιτικά πάθη βρίσκονται στο κόκκινο.Η ευρωπαϊκή εμπειρία, πάντως, δείχνει πως ούτε στην υπόλοιπη Γηραιά Ήπειρο ήταν εύκολη υπόθεση οι ιδιωτικοποιήσεις. Χρειάστηκαν χρόνια, αρκετές κυβερνήσεις και σοβαρή προσπάθεια για να ......περιοριστεί ο τεράστιος δημόσιος τομέας που είχε δημιουργηθεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.Σε ορισμένες χώρες όπως η Ιταλία η προσπάθεια συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, αλλά το μεγάλο κύμα ιδιωτικοποιήσεων πραγματοποιήθηκε τις δεκαετίες του '80 και του '90. Τα προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων χαρακτηρίστηκαν από πέντε κρίσιμα σημεία:1. Πουθενά δεν ήταν εύκολεςΠουθενά στην Ευρώπη οι δημόσιες επιχειρήσεις δεν πωλήθηκαν αμέσως και χωρίς αντιδράσεις. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, τα συντάγματα του 1946 και του 1958 παρείχαν τη βάση για τα κρατικά μονοπώλια σε μια σειρά τομείς.Γι’ αυτό και ο νόμος για τις ιδιωτικοποιήσεις του 1986 ήταν λεπτομερής: ανέφερε ονομαστικά τις προς ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεις, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και λεπτομέρειες, όπως π.χ. το ποσοστό που μπορούσαν να αγοράσουν οι εργαζόμενοι καθώς και τα δικαιώματα των μικρομετόχων.Ο τότε πρωθυπουργός Ζ. Σιράκ χρειάστηκε να μονομαχήσει πολλές φορές με τον πρόεδρο Φρ. Μιτεράν, ο οποίος μπλόκαρε (και καθυστερούσε) κάθε σχέδιο ιδιωτικοποίησης. Ο Μιτεράν, εξάλλου, είχε κρατικοποιήσει πλήθος επιχειρήσεις το 1982.Αντίστοιχη συνταγματική κάλυψη είχαν τα κρατικά μονοπώλια στη Δυτική Γερμανία. Προβλεπόταν πως η ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων ή των ταχυδρομείων μπορούσε να γίνει μόνο αν εγκρινόταν από τα 2/3 των μελών της Βουλής. Το 1984 η τότε κυβέρνηση συνασπισμού αναγκάστηκε να μειώσει τη λίστα των προς ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων από 13 σε 5.Αντίστοιχη ήταν και η εικόνα στην Ισπανία και στην Πορτογαλία. Ειδικά στην τελευταία, μετά την πτώση του Σαλαζάρ, το 1974, ψηφίστηκε νόμος (1977) που απαγόρευε τη δραστηριοποίηση του ιδιωτικού τομέα σε τομείς όπως οι τράπεζες, οι ασφάλειες και οι αστικές συγκοινωνίες! Ο νόμος άλλαξε το 1983 από την κυβέρνηση Μ. Σοάρες.Στην Ιταλία των κυβερνήσεων συνεργασίας χρειάστηκαν χρόνια για να υλοποιηθεί το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, με συνεχείς εμπλοκές στην πώληση κρατικής περιουσίας.Στην Ισπανία, η ισχυρή προσωπικότητα του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Φελίπε Γκονζάλες συνέβαλε στο να πειστούν τα μέλη του κόμματος να εγκρίνουν την πώληση κρατικών ομίλων.Ακόμα και η Σιδηρά Κυρία, η πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ, είχε αναγκαστεί να υπαναχωρήσει το 1986 στο σχέδιο ιδιωτικοποίησης της Rover (την πώληση της Austin Rover στη Ford και της Land Rover στην General Motors).Τα στελέχη τω