Οταν γελούσαν με τη Χομς

Ενας κάτοικος της Χομς πλησιάζει έναν περαστικό και τον ρωτά: «Συγγνώμη, πού είναι η άλλη πλευρά του δρόμου;» «Εκεί», απαντά εκείνος, δείχνοντας το απέναντι πεζοδρόμιο. «Περίεργο, εκεί βρισκόμουν πριν από ένα λεπτό και μου είπαν ότι η άλλη πλευρά είναι εδώ!»

Η τρίτη σε μέγεθος πόλη της Συρίας έχει έλθει τον τελευταίο καιρό στο προσκήνιο λόγω του συνεχούς σφυροκοπήματος που δέχεται από τον κυβερνητικό στρατό. Πριν απ’αυτό όμως, για την ακρίβεια τους τελευταίους αιώνες, ήταν....... γνωστή για έναν τελείως διαφορετικό λόγο: για τα ανέκδοτα που χλεύαζαν τους κατοίκους της. Και γιατί οι τελευταίοι ήταν ο αγαπημένος στόχος των συμπατριωτών τους; Επειδή ήταν οι αιώνιοι αντάρτες, οι εικονοκλάστες, μ’άλλα λόγια οι διαφορετικοί.

Όλα άρχισαν πριν από 2.000 χρόνια, γράφει στο Foreign Policy ένας ερευνητής που ειδικεύεται στη Μέση Ανατολή, ο Ομάρ Ανταμ Σάιφο. Οι κάτοικοι της αρχαίας `Εμεσας (όπως λεγόταν η Χομς) ήταν γνωστοί για τη λατρεία του Ηλιογάβαλου, θεού του ήλιου, και για την τήρηση των αρχαίων παγανιστικών παραδόσεων. Την Ημέρα των Τρελλών, για παράδειγμα, γινόταν ανεκτή και η πιο παράλογη συμπεριφορά. Μια τέτοια μέρα, λέγεται ότι οι σοφοί της πόλης αποφάσισαν να ανοίξουν τις πύλες της στις εχθρικές δυνάμεις. Εισέβαλαν τότε οι Μογγόλοι, για να ανακαλύψουν ότι οι κάτοικοι φορούσαν τα ρούχα τους ανάποδα και περπατούσαν προς τα πίσω. Ο αρχηγός τους πίστεψε τότε ότι είχαν προσβληθεί από κάποια αρρώστια και διέταξε υποχώρηση ώστε να μην κολλήσουν οι άντρες του.

Τον 7ο αιώνα, η Χομς κατελήφθη από τον μουσουλμανικό στρατό του Χαλίντ ιμπν αλ-Ουαλίντ και έγινε η πρώτη πόλη της Συρίας που δέχθηκε ένα σημαντικό μουσουλμανικό πληθυσμό. Αυτό οδήγησε τον Ομάρ, δεύτερο χαλίφη του ισλάμ μετά το θάνατο του Μωάμεθ, να την κηρύξει περιφερειακή πρωτεύουσα, προκαλώντας τον φθόνο των άλλων ιστορικών πόλεων. Τότε εμφανίστηκαν και τα πρώτα ειρωνικά ποιήματα. Τέσσερις αιώνες αργότερα, η δυναστεία των Μιρδασιδών ανακατέλαβε την πόλη, επέβαλε το σιιτικό ισλάμ και τα αρνητικά στερεότυπα επέστρεψαν – με πρωτοβουλία φυσικά των Σουνιτών. Όταν όμως η Χομς ενσωματώθηκε στην οθωμανική αυτοκρατορία, τον 16ο αιώνα, έγινε το σταυροδρόμι των εμπόρων μεταξιού, λαδιού και ζώων και κέρδισε τον γενικό σεβασμό.

Η χρυσή της περίοδος τελείωσε με την πτώση των Οθωμανών. Και παρόλο που ο Χαφέζ αλ-Ασαντ αποφοίτησε από την περίφημη στρατιωτική της ακαδημία, προτίμησε να συνάψει συμμαχίες με τις σουνιτικές ελίτ στη Δαμασκό και το Χαλέπι. Τα ανέκδοτα έκαναν και πάλι την εμφάνισή τους στους καφενέδες της χώρας. Κι ένας οπαδός του Ασαντ έγραψε στο Twitter: «Γιατί οι κάτοικοι της Χομς ξεσηκώθηκαν; Επειδή τους τσακίζουν τα νεύρα τα καλαμπούρια που ακούνε». Αλλά αυτή τη φορά δεν γέλασε κανείς. Το αίμα είναι πολύ, μόνο θρήνος αρμόζει σ’αυτή την ηρωική πόλη. Και απέραντος σεβασμός, ξανά