Οι Πράσινες Ζώνες της Βαγδάτης και το Νεοφιλελεύθερο Πρότυπο Ζωής

Βασίλης Δημ. Χασιώτης
Πρόσφατα, κάποιοι Δήμοι νοίκιασαν υπηρεσίες security από ιδιωτική εταιρεία, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την αυξημένη εγκληματικότητα. Γιατί αυτό; Μα διότι είναι πανθομολογούμενο ότι η αστυνομία δεν μπορεί πια να προσφέρει τις υπηρεσίες ασφάλειας στον πολίτη διότι, πέραν των κακών πολιτικών που ασκούνται επί του θέματος από το υπουργείο Δημόσιας Τάξης, λόγω των μνημονιακών περικοπών, στερείται και επαρκών ποσοτικά και ποιοτικά υλικών μέσων, όπως π.χ. οχημάτων. (Εικόνες αυτοκινήτων του «100» σε άθλια κατάσταση είναι συχνές, όπως και ρεπορτάζ που αναφέρουν ότι ακόμα και οι ίδιοι οι αστυνομικοί συνεισφέρουν εξ ιδίων για τη συντήρησή τους, για την δική τους ασφάλεια).Η παραπάνω εξέλιξη, όμως, μόνον εντελώς αδιάφοροι ως προς την εξέταση των συνεπειών των Μνημονίων θα μπορούσαν να μην την περιμένουν ως βέβαιη. Όταν π.χ., ακούει κάποιος ότι οι νεοφιλελεύθερες Μνημονιακές πολιτικές διαλύουν κυριολεκτικώς, όχι μονάχα το «Κοινωνικό Κράτος» μα το ίδιο το Κράτος γενικότερα, τι άραγε θα....... μπορούσε να περιμένει ως εξέλιξη, εκτός από το ότι, όσο μικρότερο είναι το κράτος, τόσο λιγότερα χρήματα θα είναι διαθέσιμα για την αστυνομία, για τη πυροσβεστική, για τη δημόσια υγεία, για τη δημόσια εκπαίδευση, για τη τοπική αυτοδιοίκηση, κ.λπ., που με τη σειρά του θα επάγεται πως την μειωμένη προσφορά εκ μέρους του Κράτους στους παραπάνω τομείς, θα αναλάβουν να καλύψουν ιδιωτικές επιχειρήσεις που ήδη δραστηριοποιούνται (και αν δεν υπάρχουν ασφαλώς θα δημιουργηθούν) σε τομείς αντίστοιχους προς τους παραπάνω, τομείς που αφορούν ανελαστική ζήτηση εκ μέρους του πολίτη, διότι έχουν να κάνουν με την ίδια τη ζωή του (ασφάλεια, υγεία) ή με το μέλλον των παιδιών του (εκπαίδευση). Εδώ, δεν μπορούμε να μεμψιμοιρούμε : είτε αποδεχόμαστε το Νεοφιλελεύθερο Μοντέλο διακυβέρνησης, οπότε εξελίξεις σαν τις παραπάνω όχι τις αποδεχόμαστε μα στην ουσία και τις επικροτούμε, είτε δεν το αποδεχόμαστε, οπότε, η Δημοκρατία η ίδια ιστορικά διδάσκει πώς ένας λαός αποτινάσσει από πάνω του ό,τι θεωρεί Αθλιότητα, όπως διδάσκει και πώς την επικροτεί ή την ανέχεται. Διαλέγουμε από τη Δεξαμενή των Ιστορικών μας Εμπειριών και παίρνουμε.
Θυμήθηκα με αφορμή τα παραπάνω, ένα άρθρο μου προ είκοσι ετών («Η κοινωνία της υπερβολής…», εφημερίδα Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, 25/4/1998). Ιδού τι έγραφα τότε : «Καθ’ υπερβολήν προβάλλεται κάθε ιδιωτικοποίηση ως πανάκεια και κάθε τι το δημόσιο ως «κακό» και αναποτελεσματικό. Όπως καθ’ υπερβολήν προβάλλεται κάθε τι το ιδιωτικό ως «κακό» και κάθε τι το δημόσιο ως «καλό». Και τα δύο είναι απότοκα μιας «ιδεολογικής» καθαρότητας που υπάρχει μόνο στο επίπεδο του φαντασιακού… Και βεβαίως, καθ’ υπερβολήν τα κριτήρια των τεχνοκρατών κυριαρχούν σε επιλογές όπου θα έπρεπε να προέχει το πολιτικό και κοινωνικό στοιχείο, παράμετροι εξόχως αποκρουστικές για κάθε συνεπή τεχνοκράτη. Το μόνο εύκολο είναι να «πείσω» γιατί συμφέρει να καταργηθεί η κρατική αστυνομία και να αντικατασταθεί με εταιρίες «σεκιούριτι». Ακόμα-ακόμα να μπορούσα να «πείσω» γιατί ολόκληρο το υπουργείο Οικονομικών ίσως θα μπορούσε να καταργηθεί και να αναθέσει τη ταμιακή διαχείριση του κράτους σε ιδιωτικούς φορείς. Πόσο μας απωθούν σκέψεις σαν αυτές; Γιατί όμως να μας απωθούν, όταν η προοπτική για παράδειγμα της Ενωμένης Ευρώπης είναι ξεκάθαρα μια μεταπρατική προοπτική, ως έχει, μια προοπτική των τραπεζιτών και των μεγάλων επιχειρήσεων»;Όμως είναι ανάγκη να κατανοήσουμε λίγο καλύτερα την αιτία τέτοιων εξελίξεων. Τον Οκτώβρη του 2015, είδε το φως ένα δημοσίευμα εδώ στην Ελλάδα. Ασφαλώς δεν ήταν το πρώτο που αναφέρονταν στο ζήτημα που θα εκθέσουμε, όμως το λαμβάνω ως ένα παράδειγμα στη τύχη. Στο δημοσίευμα αναφέρονταν πως «Στην πρωτεύουσα του Περού, τη Λίμα, έχει χτιστεί ένα τείχος ύψους 3 μέτρων και μήκους 10 χιλιομέτρων με σκοπό να χωρίσει μια πλούσια από μια φτωχή συνοικία… Η αντίθεση είναι μεγάλη ανάμεσα στις δύο γειτονιές, καθώς από τη μία διακρίνεται μια παραγκούπολη και από την άλλη πολυτελή σπίτια με πισίνες… To ταξικό τείχος χωρίζει τη φτωχική συνοικία Βίστα Ερμόσα ντε Σαν Χουάν ντε Μιραφλόρες από την οικιστική ζώνη πολυτελών κατοικιών Λας Κασουαρίνας… Το τείχος, που οι ντόπιοι αποκαλούν «Τείχος της ντροπής», έχει φρουρούς σε κάθε είσοδο. Από τη μία πλευρά είναι οι κατοικίες με τεράστιους κήπους, πισίνες και πολυπληθές προσωπικό και από την άλλη, άνθρωποι που ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, πόσιμο νερό και σύστημα αποχέτευσης, με το 23% των παιδιών κάτω των οκτώ ετών να υποφέρει από χρόνιο υποσιτισμό… Εν τω μεταξύ, σε μικρή απόσταση από το τείχος, βρίσκεται το συνεδριακό κέντρο στη Λίμα, με πέντε επίπεδα ― συνεδριακών χώρων, χώρων υπηρεσιών, αίθουσα γευμάτων, εμπορικό κέντρο, υπόγειο πάρκινγκ τεσσάρων επιπέδων, ιδιωτική στάση λεωφορείου ― εντός του οποίου συνεδριάζουν τα στελέχη της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, προκειμένου να λύσουν τα παγκόσμια προβλήματα, μεταξύ των οποίων είναι και η παγκόσμια φτώχεια». (http://tvxs.gr). Το δημοσίευμα αυτό, μου έφερε στο νου την «Πράσινη Ζώνη» της Βαγδάτης, που περιγράφει η Naomi Klein. «Η Πράσινη Ζώνη της Βαγδάτης αποτελεί την πιο ωμή έκφραση αυτής της νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων. Έχει το δικό της δίκτυο ηλεκτροδότησης, το δικό της τηλεφωνικό και αποχετευτικό σύστημα ανεφοδιασμού με πετρέλαιο και το δικό της νοσοκομείο, με χειρουργεία εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας -όλα προστατευμένα από ένα τείχος πάχους πέντε μέτρων. Μοιάζει με ένα γιγαντιαίο κρουαζιερόπλοιο καταμεσής μιας θάλασσας βίας και απόγνωσης, της διακεκαυμένης Κόκκινης Ζώνης που αποτελεί σήμερα το Ιράκ. Αν μπορέσεις να επιβιβαστείς, σε περιμένουν κοκτέιλ δίπλα στην πισίνα και κακόγουστες ταινίες του Χόλιγουντ. Αν δεν είσαι ένας από τους εκλεκτούς, κινδυνεύεις να σε πυροβολήσουν αν πλησιάσεις πολύ κοντά στο τοίχος… Αρχικά νόμιζα ότι το φαινόμενο της Πράσινης Ζώνης της Βαγδάτης ήταν μοναδικό, ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα του πολέμου του Ιράκ. Πλέον, έπειτα από τόσα χρόνια έρευνας σε άλλες ζώνες καταστροφής, έχω συνειδητοποιήσει ότι Πράσινες Ζώνες αναδύονται οπουδήποτε εμφανίζεται ο καπιταλισμός της καταστροφής, με τις ίδιες ανελέητες διακρίσεις ανάμεσα στους ενταγμένους και στους αποκλεισμένους, στους προστατευμένους και στους καταραμένους». (Naomi Klein : Το Δόγμα του Σοκ, εκδ. Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2010, σελ. 554, 555) .Αυτές οι «Πράσινες Ζώνες», φιλοτεχνούν με τον πιο παραστατικό τρόπο την εικόνα του κόσμου που ονειρεύεται ο Νεοφιλελευθερισμός που τα όργανά του, όπως το ΔΝΤ καλή ώρα, πασχίζουν να μετατρέψουν σε πραγματικότητα. Δεν πρέπει να υπάρχει τίποτα που να μην πωλείται, εφόσον ζητείται. Και στον τόπο όπου λαμβάνει χώρα η προσφορά και ζήτηση, δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης το Κράτος. Ο καιρός θα δείξει, πως, όπως δεν μπορούσαμε πριν 20 ή 30 χρόνια να συμβούν πράγματα που ο Νεοφιλελευθερισμός τα έκανε να συμβαίνουν, έτσι και στα επόμενα 20 ή 30 χρόνια, θα δούμε να έχουν καταστεί πραγματικότητα πράγματα ακόμα αδιανόητα να συμβούν, παρ’ ό,τι ήδη άρχισαν να συμβαίνουν. Π.χ. η ιδιωτικοποίηση της Εθνικής Άμυνας (στο παραπάνω βιβλίο της Naomi Klein, ο ενδιαφερόμενος θα βρει πολλά αποδεικτικά στοιχεία για το ζήτημα αυτό). Έχοντας ο Νεοφιλελευθερισμός διαγράψει από τον κόσμο των ιδεών του την «Κοινωνία», διαγράφει, ως λογική συνέπεια του παραπάνω δόγματός του, όχι μονάχα το ίδιο το «Κοινωνικό Κράτος», μα κι αυτό το «Κράτος» per se, διότι τι είναι το «κλασικό κράτος»; Είναι κι αυτό μια συλλογικότητα που εκπροσωπεί στο επίπεδο της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας αλλά και στο επίπεδο της οργάνωσης και άσκησης της εξουσίας στο εσωτερικό, τις απαιτήσεις της «θεμελιώδους» συλλογικότητας, της «Κοινωνίας». Και η λέξη «συλλογικότητα» από μόνη της προκαλεί στον Νεοφιλελευθερισμό μια υπαρξιακή ανατριχίλα.